14:16 15/11/2024
Phòng chống cháy nổ
Các chuyên gia quân sự dự đoán những trận chiến trên không sắp tới ở Ukraine sẽ là màn đọ sức của hai loại tên lửa R-37M của Nga với AIM-120 của phương Tây.
Tên lửa không đối không siêu thanh R-37M của Nga được coi là một trong những vũ khí trên không mạnh nhất của quân đội Nga. Tên lửa này sẽ trở thành vũ khí chính được lực lượng hàng không vũ trụ Nga sử dụng, nhắm mục tiêu tiêu diệt những chiếc F-16 mà các nước phương Tây sắp chuyển giao cho Ukraine.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy và Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte đi bộ gần chiếc F-16, ở Eindhoven, Hà Lan, ngày 20/8/2023.
Những khó khăn cho F-16 ở Ukraine
Theo dự kiến, khoảng 1 đến 2 tháng tới, không quân Ukraine sẽ nhận được những chiếc tiêm kích F-16 đầu tiên. Hiện tại ở Đan Mạch, khoảng 50 kỹ thuật viên người Ukraine đang được đào tạo về bảo trì, sửa chữa máy bay cũng như xử lý các bộ vũ khí trên F-16.
Trong khi đó, ở nhiều nước phương Tây khác, các phi công Ukraine cũng đang tích cực huấn luyện để làm chủ chiếc chiến đấu cơ này. Nhiều người đã có chứng chỉ tốt nghiệp.
Nhưng để các phi công Ukraine đưa được các máy bay chiến đấu F-16 lên không trung sẽ là điều vô cùng khó khăn. Các sân bay tiếp nhận F-16 sẽ trở thành mục tiêu chính trong các cuộc tấn công của Nga. Mặt khác, những tiêm kích F-16 cũng bị hệ thống phòng không Nga theo dõi sát sao.
Bên cạnh đó, vấn đề cơ sở hạ tầng phục vụ cho F-16 ở Ukraine là vô cùng hạn chế. Điều này khiến việc sửa chữa F-16 gặp nhiều thách thức. Thậm chí việc sử dụng những đường băng không bảo đảm có thể gây hư hại cho F-16.
Tom Richter, một cựu phi công thủy quân lục chiến Mỹ nói, không quân Ukraine hiện vẫn còn nhiều máy bay chiến đấu từ thời Liên Xô. Theo Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế ước tính, đến đầu năm 2024, Ukraine có khoảng 78 chiếc, gồm tiêm kích Su-27 và MiG-29, máy bay ném bom Su-24M và cường kích Su-25.
Các máy bay từ thời Liên Xô có thể cất cánh từ những sân bay dã chiến với đường băng ngắn và yêu cầu về bảo trì thấp hơn. Nhưng đối với F-16, cửa hút gió của nó được đặt ở vị trí thấp, ngay trên phía trên đường băng. Vì vậy nó yêu cầu đường băng phải sạch sẽ để chiếc máy bay một động cơ này không "nuốt" phải những mảnh vụn khi cất cánh.
Chiến đấu cơ F-16.
Tờ New York Times cho biết, hai phương thức để thoát khỏi tình huống này đang được xem xét. Đầu tiên là các nước NATO cử các chuyên gia chuyên môn kỹ thuật tới Ukraine để chăm sóc F-16.
Theo Chuyên gia quân sự Justin Bronk thuộc Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia (RUSI) ở London, những người này phải ở lại Ukraine để giúp đào tạo các kỹ thuật viên bảo trì máy bay đúng cách. Vấn đề này có thể sẽ mất vài năm.
Phương án thứ hai là sử dụng các sân bay quân sự trên lãnh thổ các nước NATO để triển khai F-16. Ví dụ như căn cứ không quân Fetesti của Romania, nơi các phi công Ukraine hiện đang được đào tạo. Tháng 11/2023, các giảng viên tại Fetesti bắt đầu đào tạo phi công của Ukraine trên chính phi đội F-16 của họ.
Tuy nhiên, việc F-16 cất cánh từ lãnh thổ các nước NATO đồng nghĩa với việc Liên minh này tham gia trực tiếp vào cuộc xung đột ở Ukraine. Tổng thống Nga Vladimir Putin từng cảnh báo, từ quan điểm của luật pháp quốc tế, cả F-16 và các sân bay sẽ là mục tiêu hợp pháp của quân đội Nga.
Mối đe dọa từ tên lửa R-37M
Tạp chí Bulgarian Military viết, nếu F-16 tham chiến, nó sẽ bị tên lửa R-37M tiêu diệt từ máy bay Su-35. Theo thông số kỹ thuật, tên lửa R-37M di chuyển với tốc độ Mach 6 và có tầm bắn lên tới 400 km.
Trong khi đó, loại tên lửa được xem là đối thủ của R-37M tại Ukraine là AIM-120 AMRAAM của Mỹ, sẽ được cung cấp cùng với F-16. Nhưng tầm bắn tối đa của AIM-120 chỉ là 160 km.
Tên lửa R-37M ban đầu được phát triển cho máy bay MiG-31BM. Máy bay đánh chặn siêu thanh này còn được trang bị radar cỡ lớn RP-31 N007 Zaslon, hỗ trợ rất tốt cho tên lửa tầm xa như R-37M.
Trên chiến trường Ukraine, Không quân Nga đã tích hợp R-37M trên tiêm kích Su-35, loại máy bay này chỉ sử dụng radar Irbis nhỏ hơn, nhưng cũng đã bắn hạ nhiều MiG-29 và Su-27 của Ukraine.
Tên lửa R-37M.
Với công suất cực đại lên đến 400 kW, Zaslon mạnh hơn nhiều so với Irbis (20 kW). Zaslon là radar mảng pha cho phép nó quét một khu vực rộng lớn và theo dõi nhiều mục tiêu cùng một lúc, điều này tạo ra lợi thế đáng kể so với Ibris-E trên Su-35.
Radar Zaslon-M cho phép Su-35 phát hiện mục tiêu ở khoảng cách xa và tăng độ chính xác khi tấn công. Điều này cũng cho phép radar vượt qua các biện pháp tác chiến điện tử của đối phương, giúp nó ổn định hơn trong điều kiện chiến đấu.
Nhờ đó mà tên lửa R-37M có thể được phóng từ cự ly xa hơn mà vẫn đảm bảo tiêu diệt được các mục tiêu. Hiện vẫn chưa rõ tầm bắn của R-37M sẽ được tăng thêm như thế nào (theo một số nguồn tin là 400 km). Như vậy, Su-35 vẫn có thể hạ gục F-16 mà vẫn nằm ngoài phạm vi của AIM- 120.
Để tăng hiệu quả cho tên lửa, máy bay MiG-31BM hoặc máy bay chỉ huy và cảnh báo sớm trên không như A-50U sẽ được Nga sử dụng để dẫn đường cho tên lửa R-37M.
Trong khi đó, việc Ukraine chưa có hệ thống phòng không tầm xa ở khu vực tiền tuyến sẽ cho phép máy bay trinh sát Nga hoạt động an toàn, mặc dù đã có 2 chiếc A-50U của Nga bị bắn rơi trong thời gian qua.