Những nữ điệp viên huyền thoại của tình báo Liên Xô

Nadezhda Plevitskaya 

Xuất thân từ một gia đình nông nô, lúc đầu Plevitskaya dự định trở thành một nữ tu, nhưng sau đó bà trở thành một trong những ca sĩ nổi tiếng nhất những năm đầu thế kỷ 20. Bà từng biểu diễn cùng Sergei Rachmaninoff và được Sa hoàng Nicholas 2 đặt cho biệt danh “Chim sơn ca của Kursk”.

Sau khi rời nước Nga, Plevitskaya kết hôn với viên tướng Nga lưu vong có tên là Nikolai Skoblin. Năm 1931, tình báo Liên Xô tuyển dụng cả hai người. Trong vòng 6 năm, Plevitskaya cùng chồng đã cung cấp cho Matxcơva nhiều thông tin về cộng đồng người Nga lưu vong tại châu Âu.

 'Chim sơn ca của Kursk' Nadezhda Plevitskaya. (Ảnh: Vostock-Photo)

Chiến dịch lớn nhất của vợ chồng bà Plevitskaya là vụ bắt giữ đại tướng Yevgeny Miller tại Paris vào năm 1937. Plevitskaya cùng chồng dẫn viên tướng này đến cuộc gặp với các nhà ngoại giao Đức nhưng thực chất là do các điệp viên Liên Xô khác dàn dựng.

Viên tướng bị bắt giữ và đưa về Nga bằng đường biển, nhưng ông ta kịp để lại lá thư tiết lộ về Plevitskaya cùng chồng. Skoblin trốn được đến Tây Ban Nha nhưng không lâu sau đó ông này bị giết chết tại đây, còn Plevitskaya bị bắt và kết án 20 năm tù khổ sai. Bà mất trong nhà tù tại thành phố Rennes của Pháp năm 1940.

Zoya Voskresenskaya

Năm 1929, Voskresenskaya khi ấy mới 22 tuổi, gia nhập vào bộ phận ngoại vụ của Tổng cục chính trị hợp nhất toàn liên bang (OGPU). Sau đó không lâu, bà được cử đến Geneva để trở thành tình nhân của một viên tướng Đức.

Sau này bà cho biết: “Tôi trả lời: ‘Được rồi, tôi sẽ đi, tôi sẽ trở thành tình nhân của hắn, nếu phải làm, nhưng tôi sẽ tự sát sau khi xong nhiệm vụ’. Đó là lần đầu tiên tôi được giao nhiệm vụ như vậy”.

Chân dung bà Zoya Voskresenskaya, nữ điệp viên và nhà văn thiếu nhi.

Trong những năm 1930, bà làm việc ở khu vực Mãn Châu Quốc, Latvia, Đức và Áo. Đầu tháng 6/1941, dưới vỏ bọc là một nhân viên của Ủy ban trao đổi văn hóa với nước ngoài toàn liên bang (VOKS), Voskresenskaya tham dự một buổi chiêu đãi của đại sứ quán Đức. Bà được đại sứ của Đức là Count Werner von der Schulenburg mời nhảy một điệu waltz.

Trong khi nhảy, bà phát hiện ra những khoảng trống hình chữ nhật trên bức tường của một căn phòng gần đó, nơi từng treo tranh ảnh, và nhìn thấy rất nhiều vali được xếp gần một cánh cửa. Bà báo cáo với trung tâm rằng người Đức đang chuẩn bị di tản đại sứ quán nhưng báo cáo này bị bỏ qua và không lâu sau đó phát xít Đức nổ súng xâm lược Liên Xô.

 Bà Zoya Voskresenskaya. (Ảnh: TASS)

Bà nghỉ hưu năm 1955, sau đó trở thành nhà văn viết truyện cho trẻ em nổi tiếng và gần như không ai biết về sự nghiệp tình báo của bà. Mãi đến năm 1990, người đứng đầu KGB khi ấy là Vladimir Kryuchkov mới tiết lộ thông tin về cuộc đời của nữ điệp viên Zoya Voskresenskaya.

Margarita Konenkova

Nhà điêu khắc lỗi lạc Sergey Konenkov và người vợ Margarita đến New York vào năm 1923 để tham gia vào một cuộc triển lãm nghệ thuật Liên Xô.

Sau đó, họ ở lại nước Mỹ ít nhất 22 năm. Trong khi “Rodin của nước Nga” thực hiện các sáng tác, Margarita điều hành phòng triển lãm trong xưởng của chồng tại Làng Greenwich, tại đây bà gặp các chính trị gia lỗi lạc và phu nhân của họ.

Margarita Konenkova (bên trái) đứng cạnh Albert Einstein. (Ảnh: TASS)

Bà được mời đến thăm Nhà Trắng và gặp Đệ nhất phu nhân Eleanor Roosevelt với tư cách cá nhân. Thế nhưng mục tiêu chính của Konenkova lại là các nhà khoa học liên quan đến chương trình vũ khí hạt nhân. Bà là bạn của ‘cha đẻ bom nguyên tử’ Robert Oppenheimer và thậm chí trở thành tình yêu cuối cùng của Albert Einstein.

Nhưng Konenkova không bao giờ quên nhiệm vụ của mình và tiếp tục chiêu mộ các nhà khoa học hạt nhân của Mỹ. Bà từng được cho là thuyết phục Einstein gặp trạm trưởng của Liên Xô tại New York. Năm 1945, vợ chồng bà được triệu hồi về Nga và Konenkova mất năm 1980 tại Matxcơva.

Yelena Modrzhinskaya

Vào một ngày cuối năm 1940, một người đàn ông cầm hoa đón một người phụ nữ trên sân ga tại Warsaw. Người đàn ông đứng đầu bộ phận phụ trách thương mại của đại sứ quán Nga có tên là Ivan Vasilyev (tên thật là Pyotr Gudimovich) và người phụ nữ là ‘vợ’ của ông, nhưng đây là lần đầu tiên hai người gặp mặt.

Video: Điệp viên huyền thoại suýt bị lộ chỉ vì vợ giận

Người phụ nữ này là điệp viên Yelena Modrzhinskaya. Nhiệm vụ của hai điệp viên này là tìm hiểu về kế hoạch của người Đức đối với Liên Xô lúc bấy giờ. Ngày 22/6/1941, Đức tấn công Liên Xô và cả hai người bị bắt. Trước đó, Gestapo đã nghi ngờ họ trong một khoảng thời gian.

Các cuộc thẩm vấn không mang lại kết quả gì cả, hai ‘vợ chồng’ cùng nhiều nhà ngoại giao khác của Liên Xô được trao đổi với những nhà ngoại giao Đức còn mắc kẹt tại Liên Xô. Khi hai người trở về Liên Xô an toàn, họ tổ chức kết hôn và lần này là cuộc hôn nhân thực sự.

Anna Kamayeva-Filonenko

Vào mùa thu năm 1941, một đội đặc nhiệm dưới sự chỉ đạo của Bộ nội vụ Liên Xô huấn luyện lực lượng biệt động cho kịch bản Mátxcơva bị phát xít Đức chiếm đóng. Một trong số các học viên là Anna Kamayeva, khi đó 23 tuổi, được giao nhiệm vụ đặc biệt là ám sát Hitler.

 Điệp viên Anna Kamayeva-Filonenko. (Ảnh: IvanFM)

Cuối cùng, Matxcơva không đầu hàng và Kamayeva được chuyển về vùng hậu phương của địch để chuẩn bị cho các công tác tấn công tại đây. Tháng 10/1944, bà được cử sang Mexico để giải cứu đặc vụ Ramón Mercader, nhưng kế hoạch này bị hủy vào phút chót.

Sau chiến tranh, bà Kamayeva kết hôn với một sĩ quan tình báo quân đội Liên Xô là Mikhail Filonenko. Hai người cùng nhau hoạt động bí mật tại nước ngoài, đầu tiên tại Tiệp Khắc, sau đó là Trung Quốc và từ năm 1955 là tại Brazil, nơi họ thiết lập một mạng lưới đặc vụ quy mô lớn.