Đề xuất mới: Doanh nghiệp tự quyết định giá bán xăng dầu

Việc sửa đổi thực hiện theo hướng Nhà nước chỉ công bố các yếu tố cấu thành giá gồm giá thế giới (giá Platt’s), các loại thuế thu vào ngân sách Nhà nước, lợi nhuận định mức, mức trích lập, chi sử dụng Quỹ bình ổn giá, định hướng cho việc tính giá xăng dầu.

Các doanh nghiệp căn cứ các chi phí thực tế (gồm các chi phí kinh doanh, chi phí vận chuyển, premium...) để tự xác định và công bố giá bán lẻ của doanh nghiệp, thực hiện kê khai giá khi thay đổi giá và báo cáo về Bộ Công Thương, Bộ Tài chính để giám sát (như đối với các mặt hàng bình ổn giá khác theo quy định tại Luật Giá).

Bộ Công Thương muốn giá xăng dầu tiệm cận thị trường hơn. (Ảnh: Chí Hùng)

Theo Bộ Công Thương, ưu điểm của phương án này là bảo đảm các chi phí trong giá xăng dầu theo thực tế phát sinh đối với từng doanh nghiệp, hài hòa lợi ích giữa các chủ thể tham gia thị trường, hạn chế sự can thiệp của Nhà nước vào giá bán xăng dầu, đưa giá xăng dầu dần theo thị trường quyết định, hạn chế việc đầu cơ găm hàng, khuyến khích các doanh nghiệp tạo nguồn cung ổn định cho thị trường.

“Khi các doanh nghiệp đầu mối được tự quyết định các chi phí trong kinh doanh xăng dầu, vấn đề chiết khấu cho các doanh nghiệp thuộc hệ thống phân phối sẽ được giải quyết. Các doanh nghiệp đầu mối sẽ cân đối và duy trì chiết khấu trong hệ thống ở mức phù hợp với thực tế cung cầu xăng dầu trên thị trường từng giai đoạn và giúp thúc đẩy tính cạnh tranh”, Bộ Công Thương lý giải.

Nêu nhược điểm phương án này, Bộ Công Thương đặt ra tình huống sẽ có nhiều mức giá xăng dầu trên thị trường. Khi người dân chưa quen sẽ có phản ứng đối với giá xăng dầu của các doanh nghiệp có chi phí cao.

Bên cạnh đó, đối với những địa bàn không có nhiều doanh nghiệp cung cấp xăng dầu cho thị trường (mức độ cạnh tranh kém), quy định này sẽ không khuyến khích doanh nghiệp tiết giảm chi phí kinh doanh để giảm giá bán xăng dầu.

Đối với các địa bàn vùng sâu, vùng xa, do phát sinh chi phí cao, mức độ cạnh tranh thấp nên người dân có thể phải mua xăng dầu với giá cao hơn các địa bàn khác.

Tuy nhiên, so sánh với quy định hiện hành, Bộ Công Thương lựa chọn phương án mới này. Theo đó, Nhà nước chỉ công bố giá định hướng (gồm các yếu tố giá thế giới, thuế, lợi nhuận định mức, mức trích lập Quỹ Bình ổn giá), các chi phí khác do các doanh nghiệp tự xác định và chịu trách nhiệm trước các cơ quan kiểm toán.

“Đề nghị Bộ Tài chính xem xét, lựa chọn phương án và viết nội dung sửa đổi nghị định để gửi Bộ Công Thương tổng hợp như đã phân công trong ban soạn thảo, tổ biên tập”, Bộ Công Thương đề xuất.

Hiện giá xăng dầu được điều hành theo hướng Nhà nước quy định công thức giá cơ sở đầy đủ, đây là cơ sở để cơ quan nhà nước điều hành giá bán lẻ xăng dầu trong nước. Cụ thể, Nhà nước công bố mức giá điều hành như mức giá trần để các doanh nghiệp tự xác định giá bán lẻ xăng dầu trong hệ thống của doanh nghiệp không cao hơn mức giá bán lẻ nhà nước công bố.

Liên quan đến mức chiết khấu tối thiểu trong kinh doanh xăng dầu, tại dự thảo, Bộ Công Thương giữ quan điểm không quy định cụ thể mức chiết khấu trong kinh doanh xăng dầu để các doanh nghiệp chủ động đàm phán với nhau cho phù hợp và linh hoạt với biến động cung cầu của thị trường trong từng giai đoạn.

Đối với đề xuất các đại lý bán lẻ được lấy từ nhiều nguồn, Bộ Công Thương không đồng tình. Bộ này vẫn giữ quan điểm đại  lý tiếp tục chỉ được lấy từ một nguồn. Điều này nhằm phù hợp với Luật Thương mại và quyền, nghĩa vụ của đại lý.

Còn quy định với thương nhân phân phối được sửa đổi theo hướng chỉ được mua hàng từ tối đa 3 đơn vị đầu mối kinh doanh xăng dầu.

Bộ Công Thương muốn Bộ Tài chính điều hành xăng dầu

Đối với đề xuất giao Bộ Công Thương là đầu mối duy nhất điều hành xăng dầu, Bộ này bày tỏ không đồng tình. Bộ Công Thương muốn giao toàn bộ việc điều hành giá xăng dầu và tính toán các chi phí kinh doanh xăng dầu cho Bộ Tài chính chủ trì thực hiện. Bộ Công Thương sẽ phối hợp theo chức năng nhiệm vụ được giao.

Lý do lựa chọn này, theo Bộ Công Thương, là nhằm tập trung việc quản lý điều hành giá về một đầu mối và phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và chuyên môn nghiệp vụ của Bộ Tài chính.