Nhiều trẻ mắc tay chân miệng trở nặng do tác nhân EV71, bác sĩ khuyến cáo gì?

Tính đến ngày 30/11, TP.HCM ghi nhận 34.127 ca mắc bệnh tay chân miệng, tăng 68,6% so với cùng kỳ năm 2024 (20.236 ca).

Theo Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP.HCM (HCDC), trong hơn 400 mẫu giám sát từ đầu năm, EV71 chỉ được phát hiện từ đầu tháng 11. Cùng thời điểm đó, Bệnh viện Nhi đồng 1 ghi nhận 18 ca tay chân miệng nặng, trong đó 10 ca dương tính EV71, chiếm 56%.

Các chuyên gia cho rằng việc EV71 xuất hiện trở lại đúng thời điểm số ca nặng tăng mạnh cho thấy mối liên hệ rõ rệt giữa chủng virus này và mức độ nguy hiểm ở trẻ mắc tay chân miệng.

EV71 được xem là một trong những tác nhân đáng lo ngại nhất trong nhóm virus gây bệnh. Chủng này có thể xâm nhập hệ thần kinh trung ương và gây ra các biến chứng nghiêm trọng như viêm não, viêm màng não, rối loạn nhịp tim hoặc suy hô hấp đột ngột.

Theo TS. BS Nguyễn An Nghĩa, Phó Trưởng khoa Nhiễm - Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP.HCM), các chủng khác đều có khả năng gây bệnh nặng, nhưng có nhiều nghiên cứu đã chỉ ra EV71 là chủng liên quan nhiều nhất đến nguy cơ diễn tiến nghiêm trọng.

Tuy nhiên, trên thực tế, không phải tất cả trẻ nhập viện đều có điều kiện xét nghiệm để xác định chính xác chủng virus. Vì vậy, về mặt lâm sàng, khi tiếp nhận một ca tay chân miệng, bác sĩ luôn phải cảnh giác và theo dõi sát, bất kể trẻ nhiễm chủng nào. Phác đồ điều trị hiện nay dựa hoàn toàn vào biểu hiện lâm sàng để đánh giá mức độ bệnh và tiên lượng nguy cơ.

“Vai trò của xét nghiệm xác định chủng chỉ mang tính hỗ trợ, giúp tăng mức độ cảnh báo, nhưng không làm thay đổi phác đồ điều trị. Bởi lẽ, bất kỳ chủng nào gây tay chân miệng cũng có thể dẫn đến diễn tiến nặng nếu không được theo dõi chặt chẽ”, Bác sĩ Nghĩa nói.

Theo các chuyên gia, EV71 không phải là tác nhân mới, và bệnh tay chân miệng đã từng bùng phát nhiều đợt trong những năm trước. Tuy nhiên với tốc độ diễn tiến nhanh của bệnh, phụ huynh không được chủ quan, nhất là trong 7-10 ngày đầu mắc bệnh. Đây là giai đoạn trẻ mắc bệnh có thể gặp các biến chứng tổn thương tim, thần kinh, thậm chí có nguy cơ không qua khỏi nếu cấp cứu muộn.

Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Chuyên gia dịch tễ học cho biết: “ Trẻ sinh sau năm 2023 là những trẻ chưa trải qua đợt dịch lớn nào đang đứng trước nguy cơ cao trước làn sóng EV71. Vì vậy, phụ huynh cần đặc biệt lưu ý các dấu hiệu cảnh báo như sốt cao không hạ; các biểu hiện thần kinh như giật mình, run chi; hoặc những dấu hiệu nặng gồm tím tái, yếu chi, đi loạng choạng, thở mệt. Những trường hợp này phải đưa trẻ đi khám ngay”.

Bác sĩ khuyến cáo, không bôi thuốc màu lên các bóng nước vì sẽ che tổn thương, gây khó khăn cho việc chẩn đoán. Trẻ chỉ cần được tắm rửa sạch sẽ; nếu đau miệng có thể dùng dung dịch rửa miệng hoặc thuốc giảm đau phù hợp. Đối với trẻ sốt, cha mẹ có thể dùng paracetamol theo đúng liều.

Đối với những trẻ từng mắc EV71 có giảm nguy cơ tái nhiễm nhưng không miễn dịch hoàn toàn, do đó vẫn phải theo dõi chặt chẽ trong mùa dịch.

Trước diễn tiến của bệnh tay chân miệng, ngành y tế khuyến cáo người dân không hoang mang nhưng tuyệt đối không lơ là, bởi bệnh có xu hướng tăng trong mùa, EV71 đã xuất hiện và nguy cơ diễn tiến nặng cao hơn.

Để phòng bệnh tay chân miệng cho trẻ, phụ huynh cần đặc biệt chú ý đến các biện pháp vệ sinh hằng ngày. Trước hết, nên rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, nhất là sau khi thay tã, trước khi cho trẻ ăn và sau khi đi vệ sinh. Bề mặt các vật dụng thường xuyên tiếp xúc như đồ chơi, tay nắm cửa, mặt bàn hay những vật dụng dùng chung cần được khử khuẩn và lau chùi định kỳ.

Bên cạnh đó, phụ huynh phải giữ vệ sinh dụng cụ ăn uống và bình sữa của trẻ để hạn chế nguy cơ lây nhiễm. Trong thời gian có dịch, cần hạn chế để trẻ tiếp xúc với bạn bè đang bệnh hoặc có biểu hiện nghi ngờ nhằm giảm nguy cơ lây lan trong cộng đồng.

Tại các cơ sở mầm non, giáo viên cần kiểm tra trẻ ngay từ cửa lớp mỗi sáng bằng 2 thao tác: xòe tay và há miệng. Cách này có thể phát hiện 50 - 60% ca nghi ngờ. Khi có trẻ nghỉ học, nhà trường phải xác minh lý do và vệ sinh bề mặt, đồ chơi đúng quy trình để tránh duy trì nguồn lây.

Trong mùa dịch, nếu trẻ bị sốt, chảy nước miếng, than đau miệng hoặc nổi bóng nước ở lòng bàn tay, bàn chân, mông hay đầu gối, phụ huynh phải nghĩ ngay đến tay chân miệng và đưa trẻ đi khám sớm.