20:51 31/12/2024
Đời sống
Mỗi ngày, Trái Đất đều bị bao vây bởi bức xạ ion hóa, sóng năng lượng cao có thể loại bỏ các electron từ các nguyên tử trong cơ thể. Phơi nhiễm bức xạ ion hóa ở mức độ cao có thể dẫn đến nhiễm xạ và ung thư.
May mắn thay, từ quyển và khí quyển của hành tinh chúng ta đã ngăn cản hầu hết các bức xạ này - được tạo ra bởi Mặt Trời và các tia vũ trụ từ những ngôi sao đang phát nổ - tiếp cận với sự sống trên bề mặt Trái Đất. Nhưng trên trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), nơi chỉ còn một lớp bảo vệ là từ quyển, các phi hành gia phải tiếp xúc với mức bức xạ ion hóa cao hơn, làm tăng nguy cơ phát triển ung thư trong suốt sự nghiệp của họ.
Theo các giới hạn hiện tại, do NASA đặt ra vào năm 1989, giới hạn được đặt ra cho sự nghiệp của phi hành gia được dựa trên nguy cơ tử vong do ung thư không được vượt quá tối đa 3% trong suốt cuộc đời họ. Nguy cơ đó được đánh giá với thang điểm dựa trên độ tuổi và giới tính, từ mức giới hạn nghề nghiệp thấp hơn 180 millisievert (mSv - đơn vị hấp thụ bức xạ) đối với một phụ nữ 30 tuổi đến cao hơn 700 mSv đối với nam giới ở độ tuổi 60.
Vậy tại sao giới hạn nghề nghiệp với việc tiếp xúc bức xạ của phi hành gia nữ lại thấp hơn phi hành gia nam?
Theo R. Julian Preston, một nhân viên chính phủ đặc biệt thuộc bộ phận Bảo vệ Bức xạ của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ, ngưỡng bức xạ thấp hơn của NASAi với các phi hành gia nữ dựa trên phát hiện: Ở cùng mức độ bức xạ và thời gian phơi nhiễm, phụ nữ có nguy cơ phát triển ung thư phổi cao hơn gấp đôi so với nam giới.
Phát hiện này phần lớn dựa trên dữ liệu về những người sống sót sau thảm họa bom nguyên tử ở Nhật Bản – rằng đặc biệt đối với bệnh ung thư phổi, phụ nữ có nguy cơ cao hơn hẳn. Giới hạn này đã được áp dụng trong thực tế. Năm 2018, cựu trưởng đoàn phi hành gia của NASA, Peggy Whitson công khai bày tỏ sự thất vọng của mình đối với giới hạn bức xạ dành cho phi hành gia nữ, bà đã phải nghỉ hưu sau khi đạt đến giới hạn nghề nghiệp về phơi nhiễm bức xạ ở tuổi 57.
Tuy nhiên, ngưỡng bức xạ mà NASA đặt ra này dự kiến sẽ thay đổi trong tương lai gần. Vào năm 2021, NASA đã yêu cầu một hội đồng chuyên gia do viện Hàn lâm Khoa học Kỹ thuật và Y học Quốc gia triệu tập để đánh giá kế hoạch của cơ quan vũ trụ nhằm thay đổi giới hạn bức xạ nghề nghiệp lên 600 mSv cho tất cả các phi hành gia ở mọi lứa tuổi. NASA đã xác định giới hạn đó bằng cách áp dụng mô hình nguy cơ ung thư của cơ quan này cho những người dễ mắc bệnh nhất: phụ nữ mới vào nghề.
NASA đã tính toán rủi ro tử vong do phơi nhiễm trung bình cho nhóm này và chuyển đổi rủi ro đó, cho phép chênh lệch lớn hơn nhiều so với trước đây. Mức 600 mSv tương đương với mức phơi nhiễm mà một phi hành gia sẽ nhận được trong bốn chuyến thám hiểm kéo dài sáu tháng trên ISS.
Preston, cũng là phó chủ tịch hội đồng chuyên gia của học viện Quốc gia về đánh giá nguy cơ ung thư cho các sứ mệnh không gian của phi hành đoàn, nói: “Giới hạn mới sẽ giảm mức độ cho một số nhóm nam giới, đặc biệt là nam giới lớn tuổi. Điều đó có nghĩa là những người phụ nữ sẽ có thể có một sự nghiệp lâu dài hơn”.
Ủy ban đã công bố báo cáo vào tháng 6/2021, bao gồm ba nhóm, lần lượt phân tích quy trình đánh giá rủi ro, các vấn đề đạo đức và truyền đạt các khuyến nghị mới. Preston nói: “Để đạt được sự bình đẳng đó, phụ nữ có thể nhận mức cao hơn so với mức mà họ có thể nhận, với mức phơi nhiễm cao hơn mức cho phép hiện tại. Chúng tôi đã thảo luận về vấn đề đó rất lâu như một vấn đề đạo đức. Đó là câu hỏi về sự cân bằng giữa tác động của mức độ cao hơn một chút đó với sự bình đẳng về cơ hội nghề nghiệp của hai giới. Chúng tôi đã đề xuất NASA có thể thực hiện phương pháp đó”.
Kế hoạch được đề xuất của NASA bao gồm cả việc miễn trừ giới hạn nghề nghiệp cho các nhiệm vụ dài hơn, chẳng hạn như một chuyến đi cuối cùng đến Sao Hỏa, sẽ khiến các phi hành gia tiếp xúc với ước tính 900 mSv. Tuy nhiên, mức độ đó vẫn thấp hơn giới hạn phơi nhiễm nghề nghiệp 1.000 mSv mà các cơ quan vũ trụ của châu Âu, Canada và Nga hiện áp dụng đối với các phi hành gia của họ.
Preston nói: “Nếu NASA quyết định rằng đây là một sứ mệnh quan trọng và có một số phi hành gia quan trọng đối với sứ mệnh đó, những người sẽ vượt quá giới hạn nghề nghiệp của họ, NASA có thể áp dụng sự miễn trừ và nó sẽ được xây dựng thành tiêu chuẩn tiếp xúc tổng thể của họ. Đó là một vấn đề đạo đức khá phức tạp, nhưng nó sẽ là điều cần thiết để lên Sao Hỏa”.