Sau 20 năm thực hiện NQ TW5-Khóa IX: Nhiều cơ chế, chính sách cần được sửa đổi

Mới đây, tại Hội nghị toàn quốc Tổng kết 20 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW và Tổng kết 10 năm thi hành Luật Hợp tác xã năm 2012 trong lĩnh vực phi nông nghiệp do cơ quan Liên minh Hợp tác xã Việt Nam tổ chức tại Hà Nội, thực tiễn sau gần 10 năm triển khai thực hiện, Luật HTX năm 2012 còn một số hạn chế, tồn tại, bất cập đối với sự phát triển của khu vực KTTT, HTX.

Theo đánh giá, số lượng HTX hiện nay vẫn còn thấp so với nhu cầu và tiềm năng liên kết, hợp tác, phát triển trong lĩnh vực phi nông nghiệp; phần lớn HTX có qui mô nhỏ, siêu nhỏ, nhiều HTX yếu về năng lực tài chính, công nghệ lạc hậu, thiếu nhân lực có trình độ chuyên môn cao, năng lực quản trị hạn chế, chưa minh bạch về vốn góp và tài chính. 

Bên cạnh đó, vẫn còn nhiều HTX chưa chú trọng mở rộng, kết nạp thành viên, hạn chế đối tượng, số lượng thành viên tham gia. Mức độ tiếp cận thị trường của HTX, liên hiệp HTX vẫn còn ở mức thấp, khiêm tốn so với tiềm năng thực tế có thể khai thác.

Sau một thời gian dài thực hiện, một số quy định của Luật Hợp tác xã năm 2012 còn chồng chéo, chưa thống nhất với các văn bản quy phạm pháp luât khác, điều này rất cần được sửa đổi, cập nhật để phù hợp với tình hình hiện tại.

Theo đó, có những quy định chưa phù hợp về tổ chức, hoạt động theo đặc điểm riêng của từng lĩnh vực hoạt động của HTX, liên hiệp HTX, yếu tố này cũng cần được điều chỉnh.

Đánh giá chung cho thấy, một số quy định làm hạn chế khả năng huy động vốn, thu hút thành viên, gây khó khăn trong quản lý, điều hành của HTX, liên hiệp HTX…

(Ảnh minh họa)

Theo đó, tại Hội nghị Tổng kết 20 năm thực hiện Nghị quyết 13-NQ/TW ngày 18/3/2002, Hội nghị lần thứ năm, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá IX và Tổng kết 10 năm thi hành Luật Hợp tác xã năm 2012 trong lĩnh vực phi nông nghiệp, một số các ý kiến về Sửa đổi Luật Hợp tác xã năm 2012 được đề cập.

Cần sớm cập nhật và sửa đổi Luật hợp tác xã năm 2012

Sau gần 10 năm thực hiện, tình hình kinh tế xã hội đã có nhiều sự thay đổi nên chắc chắn Luật Hợp tác xã 2012 cũng sẽ xuất hiện những điểm cần chỉnh sửa, cập nhật mới cho phù hợp với điều kiện mới.

Trong đó, dự kiến sẽ thể chế hóa đầy đủ quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng về tiếp tục đổi mới, phát triển kinh tế tập thể (KTTT), HTX; tạo khung khổ pháp luật nhằm khuyễn khích các hộ cá thể, tổ chức và người dân tham gia HTX.

Đồng thời tiến hành hoàn thiện các chính sách phát triển KTTT, HTX; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thi hành Luật Hợp tác xã; kế thừa tối đa các quy định của Luật Hợp tác xã năm 2012, kinh nghiệm quốc tế, tôn trọng các nguyên tắc cơ bản về HTX; kiến tạo phát triển, lấy HTX là trung tâm để xây dựng khung pháp lý chung, trên cơ sở tự chủ, tự chịu trách nhiệm, năng động, sáng tạo, hội nhập với thị trường trong nước và quốc tế;

Các ý kiến cũng đề xuất cần sớm sửa đổi Luật Hợp tác xã năm 2012 và coi đây là bước “đột phá”, tập trung khắc phục hạn chế, bất cập đối với sự phát triển của KTTT, HTX; hướng tới xóa bỏ “tiền kiểm” và tăng cường “hậu kiểm” HTX, liên hiệp HTX; khắc phục kịp thời tình trạng buông lỏng quản lý, quan tâm chưa đúng mức đối với phát triển KTTT, HTX thời gian qua.

Hoàn thiện khung khổ pháp luật, sửa đổi và bổ sung chính sách hỗ trợ, ưu đãi KTTT, HTX, phù hợp với đặc điểm tổ chức sản xuất, cơ chế quản trị và ngành nghề, lĩnh vực phi nông nghiệp; nâng cao chất lượng công tác thông tin, báo cáo; tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động, hạn chế thấp nhất tình trạng HTX, liên hiệp HTX giải thể, phá sản;

Cố gắng tạo điều kiện thuận lợi để HTX phát triển nhanh, bền vững và bình đẳng với các thành phần kinh tế khác, gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, an sinh xã hội, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế bao trùm; sản xuất, kinh doanh gắn với chuỗi giá trị, góp phần tích cực cho tăng trưởng kinh tế, ổn định chính trị - xã hội, giữ gìn bản sắc văn hóa và phát triển tổ chức Đảng, tổ chức chính trị - xã hội.

Tiếp tục phát huy tính đa dạng của các hình thức liên kết, hợp tác, chú trọng nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các HTX, liên hiệp HTX, theo cơ chế thị trường, hoạt động như doanh nghiệp; tôn trọng bản chất, mục tiêu, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của HTX; từng bước sáp nhập các HTX để tăng quy mô, thành lập các liên hiệp HTX nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh; HTX sản xuất quy mô lớn gắn với chuỗi giá trị sản phẩm chủ lực quốc gia và địa phương.

Cuối cùng, xác định rõ địa vị pháp lý, chức năng, nhiệm vụ của tổ chức đại diện HTX, liên hiệp HTX, trong đó hệ thống Liên minh HTX Việt Nam (bao gồm Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX cấp trỉnh) là tổ chức đại diện, được Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ, giữ vai trò nòng cốt và thúc đẩy phát triển KTTT, HTX, làm cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với thành phần KTTT; quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức và nguồn lực thực hiện phát triển KTTT, HTX đối với hệ thống Liên minh HTX Việt Nam.

(Ảnh minh họa)

Về mục tiêu sửa đổi là để xây dựng và ban hành Luật Hợp tác xã mới hoặc Luật Hợp tác xã (sửa đổi), thay thế Luật Hợp tác xã năm 2012, tạo hành lang pháp lý dễ dàng áp dụng trong thực tế, quy định cụ thể đối với từng loại hình, lĩnh vực hoạt động của HTX, liên hiệp HTX, tổ hợp tác, tạo điều kiện thuận lợi để KTTT, HTX phát triển năng động, hiệu quả, bền vững.

Nội dung sửa đổi Luật hợp tác xã sẽ được điều chỉnh

Giữ nguyên tên gọi “Luật Hợp tác xã”. Bổ sung đối tượng áp dụng của Luật hợp tác xã.

Làm rõ khái niệm và tiêu chí phân loại về: (i) HTX nông nghiệp; HTX phi nông nghiệp; (ii) KTTT, kinh tế hợp tác, HTX tạo việc làm; HTX đa chức năng, HTX đơn chức năng; HTX tiêu dùng; HTX sản xuất; HTX tài chính, tín dụng; tín dụng nội bộ HTX; (iii) Kiểm toán HTX; thành viên chính thức và thành viên liên kết của HTX.

Bổ sung nguyên tắc “hợp tác cùng phát triển” để thành viên phát huy, xây dựng tinh thần tập thể, nêu cao ý thức hợp tác, đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong HTX và trong cộng đồng xã hội.

Bổ sung đối tượng doanh nghiệp tư nhân, tổ hợp tác và các tổ chức khác tự nguyện, cam kết sáng lập, tham gia thành lập HTX; điều lệ HTX quy định tỷ lệ tối đa cung ứng, tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ, việc làm ra thị trường; bỏ thủ tục “Phương án sản xuất, kinh doanh” khi đăng ký HTX, liên hiệp HTX.

Bổ sung quy định về tỷ lệ vốn góp tối thiểu của thành viên không thấp hơn 5% vốn điều lệ HTX và nâng tỷ lệ vốn góp của thành viên tối đa không quá 30% vốn điều lệ HTX và vốn góp của thành viên liên hiệp HTX không quá 40% vốn điều lệ của liên hiệp HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp và không quy định tỷ lệ vốn góp tối đa của thành viên đối với các HTX, liên hiệp HTX trong lĩnh vực phi nông nghiệp.

Ra quy định về cơ chế, chính sách đảm bảo nguyên tắc, tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX được hỗ trợ, ưu đãi bình đẳng, không phân biệt ngành nghề, lĩnh vực hoạt động và bình đẳng với các thành phần kinh tế.

Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX cấp tỉnh, với vai trò nòng cốt trong phát triển KTTT, HTX, là tổ chức đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các thành viên… theo Kết luận của Bộ Chính trị số 70-KL/TW.

Tăng cường “hậu kiểm” đối với tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX; quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước đối với HTX, liên hiệp HTX.

(Ảnh minh họa)