Người dân được hưởng quyền lợi gì khi tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện?

Luật Bảo hiểm Xã hội thể hiện tính nhân văn, ưu việt, đảm bảo an sinh xã hội và sự quan tâm, trách nhiệm của Đảng, Nhà nước đối với đời sống nhân dân, trong đó có chính sách Bảo hiểm xã hội tự nguyện. Trong những năm qua, Hải Phòng là một trong những thành phố lớn, ngành Bảo hiểm xã hội (BHXH) cũng triển khai nhiều biện pháp, giải pháp thu hút hàng chục nghìn người dân tham gia BHXH tự nguyện. Tuy nhiên, số người dân tiềm năng tham gia loại hình bảo hiểm này còn khá lớn trong khi nhiều người còn e dè, chưa mặn mà hưởng ứng.

Vậy làm thế nào để người dân hiểu, đồng thuận và tích cực tham gia loại hình bảo hiểm xã hội tự nguyện? PV VTC News có cuộc phỏng vấn ông Nguyễn Văn Thạnh – Phó Giám đốc BHXH Hải Phòng để làm rõ hơn về loại hình bảo hiểm xã hội tự nguyện này.

Chuyên viên BHXH Hải Phòng phát tờ rơ, tuyên truyền về BHXH tự nguyện cho người dân buôn bán nhỏ.

- Từ năm 2008 kể từ khi Luật Bảo hiểm xã hội có hiệu lực và được triển khai thực hiện trong toàn quốc, loại hình BHXH tự nguyện được BHXH Hải Phòng triển khai đạt được những kết quả gì, thưa ông?

Từ khi Luật BHXH có hiệu lực năm 2008, BHXH  thành phố Hải Phòng đã triển khai xây dựng, đào tạo hệ thống đại lý thu BHXH, BHYT, tổ chức tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện bằng nhiều hình thức khác nhau. Đến nay trên địa bàn thành phố đã có 21.904 người tham gia BHXH tự nguyện (tăng 640 người so với cuối năm 2020) và 2.113 người hưởng lương hưu được chi trả từ quỹ BHXH tự nguyện với số tiền chi trả hàng tháng là 4.5 tỷ đồng.

- Người dân làm những ngành, nghề gì tham gia loại hình bảo hiểm này nhiều nhất, thưa ông?

Hiện nay, tại Hải Phòng người tham gia BHXH tự nguyện đang lao động tại những ngành nghề khác nhau. Theo thống kê, trong số những người tham gia BHXH tự nguyện thì người lao động tự do và người nông dân có số lượng tham gia nhiều nhất. Bên cạnh đó, có nhiều trường hợp tặng sổ và đóng BHXH tự nguyện cho người thân. Đây là một cách giúp đỡ thiết thực và bền vững đối người thân của họ.

- Ông có thể cho biết cụ thể hơn đối tượng, hình thức, thời gian tham gia BHXH tự nguyện?

Theo quy định của Luật BHXH, thì công dân Việt Nam từ 15 tuổi trở lên không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc thì có thể tham gia BHXH tự nguyện, đó là những người lao động tự do, tiểu thương, người giúp việc gia đình, người nông dân…

Người tham gia BHXH tự nguyện được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng, 12 tháng hoặc một lần nhiều năm (không quá 5 năm) phù hợp với điều kiện tài chính của mình.

Theo quy định hiện hành, điều kiện về thời gian tham gia BHXH để tính hưởng lương hưu đối với người tham gia BHXH tự nguyện quy định là có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên, trường hợp người lao động đã đủ điều kiện về tuổi nhưng thời gian đóng BHXH còn thiếu dưới 10 năm thì được đóng một lần cho những năm còn thiếu để hưởng lương hưu.

 Những người lao động tự do, tiểu thương, người giúp việc gia đình, người nông dân…được tham gia BHXH tự nguyện, khi về già sẽ được hưởng lương hưu.

- BHXH tự nguyện thể hiện tính nhân văn, đảm bảo an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước dành cho người dân, vậy vì sao người dân nhiều địa phương chưa mặn mà với loại hình bảo hiểm này bằng một số loại hình bảo hiểm khác?

Việc tham gia BHXH tự nguyện là một hình thức đầu tư tài chính dài hạn để đảm bảo cuộc sống khi tuổi già, người tham gia phải trích một phần thu nhập của mình đóng vào quỹ BHXH trong 1 thời gian dài. Trong khi đó, tập quán, thói quen của người lao động dịch chuyển tự do muốn làm công ăn lương và hưởng trọn số lương trong từng tháng;

Ngoài ra, nhiều người lao động (NLĐ) mong muốn được hưởng các chế độ ngắn hạn như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động… nhưng hiện nay người tham gia BHXH tự nguyện mới chỉ được hưởng 2 chế độ hưu trí, tử tuất. Đây cũng là một trong những rào cản khiến NLĐ chưa thực sự mặn mà với BHXH tự nguyện...

Tuy nhiên theo tinh thần của Nghị quyết số 28 về Cải cách chính sách BHXH, trong thời gian tới sẽ có những thay đổi về chính sách BHXH, tạo điều kiện cho NLĐ tham gia BHXH tự nguyện như: từng bước mở rộng chế độ đối với người tham gia BHXH tự nguyện, sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm, hướng tới còn 10 năm với mức hưởng được tính toán phù hợp nhằm tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi, có số năm tham gia BHXH thấp được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH. 

- Hải Phòng là địa phương phát triển BHXH tự nguyện đứng thứ mấy trong toàn quốc? Quận, huyện nào phát triển tốt loại hình bảo hiểm này, nguyên nhân vì sao?

Theo đánh giá của BHXH Việt Nam, công tác phát triển người tham gia BHXH tự nguyện của Hải Phòng đứng ở mức trung bình trong toàn quốc. Hiện nay, tại Hải Phòng, huyện Tiên Lãng là một trong những địa phương phát  triển tốt loại hình BHXH tự nguyện. Để đạt được điều đó, BHXH huyện Tiên Lãng đã tranh thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo của Huyện ủy, UBND huyện và phối hợp chặt chẽ với UBND các xã tổ chức các buổi tuyên truyền, vận động bà con nông dân, người lao động tham gia BHXH tự nguyện.

- Quá trình triển khai thực hiện, ông thấy người dân còn lo lắng gì khi tham gia BHXH tự nguyện?

Việc tham gia BHXH tự nguyện là cả một quá trình dài, trong khi đó thu nhập của người nông dân, lao động tự do không ổn định dễ bị ảnh hưởng bởi thiên tai, dịch bệnh…đặc biệt trong tình hình dịch bệnh COVID-19 đang diễn biến phức tạp như hiện nay đã ảnh hưởng đến việc làm và thu nhập của người lao động, làm cho người lao động lo lắng không có tiền để tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện, ảnh hưởng đến quá trình tham gia BHXH trước đây.

Tuy nhiên, theo quy định người tham gia BHXH tự nguyện nếu vì khó khăn tài chính không thể tiếp tục đóng BHXH tự nguyện khi đến kỳ hạn có thể tạm dừng đóng. Quá trình tham gia BHXH tự nguyện trước đó sẽ được bảo lưu, khi có điều kiện tiếp tục đóng BHXH thì quá trình bảo lưu trước đó sẽ được cộng nối với quá trình tham gia BHXH tự nguyện sau này để giải quyết các chế độ BHXH.

Cán bộ BHXH Hải Phòng tư vấn cho chủ hộ kinh doanh tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình.

- Ông có lời khuyên gì với người dân đã, đang và sẽ tham gia loại hình BHXH tự nguyện này?

BHXH tự nguyện là chính sách an sinh của Đảng và Nhà nước không vì mục đích lợi nhuận, nhằm mục đích bảo vệ người lao động và hướng đến một xã hội an sinh để người già có khoản thu nhập ổn định, có cuộc sống tự chủ và hạnh phúc.

Khi còn trẻ, còn sức khỏe, còn lao động được, còn có thu nhập mỗi một người hãy có kế hoạch để chủ động tài chính của mình khi tuổi già. Vì vậy, người lao động tự do, người nông dân hãy trích một phần thu nhập của mình tham gia BHXH tự nguyện, hãy xem việc tham gia BHXH là một tài sản, là khoản để dành nhất định ở tương lai; để khi tuổi già có lương hưu và được chăm sóc BHYT.

- Trong thời gian tới, ngành BHXH Hải Phòng sẽ triển khai những ‘gói kích cầu’ nào để thu hút người dân tham gia?

Vừa qua, BHXH Thành phố Hải Phòng đã phối hợp với các Sở, ngành tham mưu cho UBND Thành phố ban hành chính sách hỗ trợ mức đóng BHXH tự nguyện cho một số nhóm đối tượng trên địa bàn TP Hải Phòng giai đoạn 2021-2025. Mức hỗ trợ được tính theo tỷ lệ phần trăm (%) trên mức đóng BHXH hàng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn.

Theo đó, người thuộc hộ gia đình nghèo: Mức hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước là 30%, ngân sách thành phố hỗ trợ thêm 30%, tổng mức hỗ trợ đạt 60% mức đóng BHXH. Người thuộc hộ gia đình cận nghèo: Mức hỗ trợ từ Ngân sách Nhà nước là 25%, ngân sách thành phố hỗ trợ thêm 25%, tổng mức hỗ trợ đạt 50% mức đóng BHXH.

Trong thời gian tới BHXH Thành phố Hải Phòng sẽ tiếp tục phối hợp với các Sở, ngành tham mưu cho UBND Thành phố có chính sách hỗ trợ mức đóng BHXH tự nguyện cho các đối tượng khác để “kích cầu” người dân tham gia BHXH tự nguyện.

BHXH Thành phố cũng sẽ tích cực phối hợp với các cấp ủy đảng, chính quyền cơ sở, các sở ban, ngành, các đoàn thể, cơ quan truyền thông tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện.

Trân trọng cảm ơn ông!