Giữa lúc nhu cầu chuyển đổi từ xe máy xăng sang xe máy điện ngày càng lớn, đề xuất nghiên cứu hoán cải xe máy chạy xăng sang điện được Sở Xây dựng TP.HCM gửi Cục Đăng kiểm nhanh chóng thu hút sự chú ý đặc biệt của dư luận và được thảo luận nhiều trong hơn một tuần qua.
Nhiều người cho rằng đây là giải pháp sáng tạo, giúp tận dụng xe cũ, tiết kiệm chi phí mua mới trong quá trình chuyển đổi năng lượng xanh. Tuy nhiên nếu cân nhắc các chi phí thực tế, tôi vẫn sẽ chọn mua chiếc xe máy điện mới, không chỉ vì lý do an toàn, mà còn bởi hoán đổi đôi khi lại đắt hơn.
Chưa có các quy định cụ thể về xe máy xăng khi chuyển đổi sang điện. Tuy nhiên dựa trên các hiểu biết kỹ thuật đơn giản, chúng ta có thể tự mình ước lượng được mức chi phí.
Khi chuyển từ xăng sang điện, điều đầu tiên cần có là hệ thống chuyển đổi động cơ điện cho xe xăng, giúp xe có thể vận hành linh hoạt vừa xăng vừa điện. Xe máy xăng cũ có thể chuyển sang hybrid (chạy bằng cả xăng và điện), sử dụng công tắc để chuyển đổi giữa hai hình thức khi cần. Mức phí cho bộ chuyển này được nhiều bên nghiên cứu đưa ra là khoảng 8 triệu đồng.
Tiếp đến, người tiêu dùng còn phải mua thêm pin có tiêu chuẩn chống cháy nổ. Loại pin Lithium Iron Phosphate (LFP) hay LiFePO4 với công suất tối đa khoảng 1kWh đang nổi lên như một giải pháp giúp "điện hóa" phương tiện cá nhân, đặc biệt là xe máy. Mức phí rẻ nhất cũng từ 3-4 triệu đồng/cục mà chỉ đạt tốc độ 40km/h.
Xe hoán đổi cũng phải mua bộ sạc điện mới. Giá một bộ sạc xe máy điện dao động từ khoảng 700 nghìn đồng - 1 triệu đồng.
Bên cạnh đó, các chi phí khác như thay bánh xe máy, mở rộng cốp, sửa khung xe đã cũ để phù hợp với thiết kế xe điện, mua thêm bộ sạc... cũng sẽ tốn khoảng 2-3 triệu đồng. Tổng chi phí có thể hơn 15 triệu đồng khi hoán đổi một chiếc xe máy xăng sang xe máy điện.
Ngoài ra sau khi hoán đổi, người tiêu dùng cần phải đưa xe đi kiểm tra xem phù hợp tiêu chuẩn chưa. Tiếp đến, họ cũng phải đăng ký xe với Cục Đăng kiểm. Các chi phí khác như bảo hiểm, thay đổi thông tin giấy tờ xe, lệ phí trước bạ, bảo hành xe định kỳ... cũng là khoản chi phí không nhỏ.
Trong khi đó, tại thị trường Việt Nam, người tiêu dùng có thể dễ dàng mua xe điện mới ở mức giá 15 - 20 triệu đồng. Những chiếc xe mới còn được bảo hành trong thời gian 3 - 6 năm.
Nhẩm tính, tôi thấy mua một chiếc xe điện mới còn có chi phí rẻ hơn là hoán đổi từ động cơ xăng sang điện. (Ảnh: Hà Linh - Việt Anh)
Chưa kể gần đây, nhiều hãng có chính sách ưu đãi thu xe xăng cũ để đổi xe điện mới. Đây cũng là cách giúp khách hàng không bị dư thừa xe cũ, và tiết kiệm khi mua xe mới.
Tóm lại, việc hoán đổi không tiết kiệm như nhiều người vẫn tưởng. Thậm chí khi tính toán kỹ, về lâu dài, người hoán đổi xe máy động cơ xăng sang động cơ điện còn mất nhiều hơn được khi xảy ra hư hỏng.
Ấn Độ và Indonesia là hai nước từng áp dụng chương trình hoán đổi động cơ xe xăng cũ sang xe điện mà không đạt kết quả như kỳ vọng.
Mục tiêu 50.000 xe máy hoán đổi được Chính phủ Indonesia đặt ra cho năm 2023, trong khuôn khổ chương trình chuyển đổi xe xăng sang xe điện do Bộ Năng lượng và Tài nguyên Khoáng sản (ESDM) khởi xướng. Thực tế, năm 2023 chỉ có 145 chiếc hoán đổi; trong năm 2024 chỉ hỗ trợ hoán đổi cho 1.111 chiếc xe máy xăng sang điện.
Mô hình hoán đổi chưa thất bại hoàn toàn, nhưng chưa thực sự có mức độ hiệu quả, lan tỏa và tin cậy như mong muốn vì không được sự đón nhận của người dân.
Ấn Độ cũng từng đặt mục tiêu cao khi áp dụng chính sách cởi mở, giúp nhiều xe máy cũ được "tái sinh" thành xe điện. Tuy nhiên, chi phí thực tế như công tháo lắp, kiểm định an toàn, thay pin, bảo hành, cập nhật giấy tờ đăng kiểm khiến con số cuối cùng thường vượt 25–30 triệu đồng. Trong khi đó, một chiếc xe máy điện mới tầm trung ở Ấn Độ như Ola, Ather, hay Hero Electric có giá khoảng 30–40 triệu đồng.
Điều này dẫn tình trạng những bộ kit chuyển đổi, pin, phụ kiện xe điện giá rẻ được bán tràn lan trên chợ linh kiện trực tuyến tại Ấn Độ. Thị trường xe máy hoán cải trở nên hỗn loạn vì chi phí, thủ tục phức tạp và vấn nạn "độ chui", thiếu an toàn.
Ngoài ra, trên toàn Ấn Độ chỉ có khoảng 10 cơ sở được cấp phép để thực hiện việc hoán cải xe chạy xăng sang xe điện theo quy chuẩn kỹ thuật và pháp lý của chính phủ. Người dân mệt mỏi vì phải chờ đợi, lãng phí thời gian.
Việt Nam hoàn toàn có thể học từ kinh nghiệm của Ấn Độ và Indonesia như khuyến khích retrofit ở quy mô nhỏ, có kiểm định và cấp phép rõ ràng, nhưng không nên coi đó là giải pháp đại trà, tiết kiệm. Muốn giao thông xanh, quan trọng hơn là đầu tư vào hạ tầng sạc, hỗ trợ tín dụng cho người dân đổi sang xe điện, và thu hồi dần xe xăng cũ theo lộ trình. Nếu cứ mải miết tìm đường tắt, ta có thể bước nhầm vào ngõ cụt.
Bạn có đồng tình với ý kiến trên? Hãy chia sẻ ý kiến ở box bình luận bên dưới.