Nhìn bằng mắt thường, các clip nặn mụn, lấy nhân mụn, mụn đầu đen, mụn bọc… đúng là bẩn, ghê, thậm chí gây buồn nôn. Thế nhưng nghịch lý là lượt xem của chúng lại luôn ở mức rất cao, đặc biệt trên YouTube, TikTok, Facebook. Hiện tượng này không hề “vô lý” như nhiều người nghĩ, mà có thể lý giải từ tâm lý học, sinh học thần kinh đến văn hóa số.
Vì sao nhiều người nghiện xem clip nặn mụn dù chúng đáng sợ? Dưới đây là những nguyên nhân cốt lõi.
Các nhà tâm lý học gọi đây là hiện tượng “ghê tởm có kiểm soát” (benign masochism). Nặn mụn gợi cảm giác ghê, bẩn, khó chịu nhưng người xem biết chắc mình không bị đau, không bị bẩn tay, không có nguy hiểm thực sự.
Khi mối đe dọa bị loại bỏ, não cho phép con người thưởng thức cảm giác ghê như một trải nghiệm kích thích, giống như xem phim kinh dị, chơi tàu lượn siêu tốc, nghe kể chuyện ma ban ngày. Cảm giác ghê trở thành… giải trí.
Vì sao nhiều người nghiện xem clip nặn mụn? (Ảnh: Shutterstock)
Ở tầng sâu hơn, các clip nặn mụn kích hoạt bản năng sinh tồn nguyên thủy: Mụn là vật lạ, do vi khuẩn gây tắc nghẽn. Nặn mụn là loại bỏ thứ gây hại. Não diễn giải cảnh mụn được lấy ra là: Cơ thể đã sạch hơn – an toàn hơn. Vì vậy, người xem có cảm giác nhẹ nhõm, dễ chịu, "đã cái mắt”, dù… đó không phải cơ thể mình.
Các clip nặn mụn thường có cấu trúc cực kỳ phù hợp với não người. Tình trạng ban đầu là làn da sần sùi, lỗ chân lông đen, mụn "cứng đầu" - cảnh gây khó chịu. Quá trình chậm rãi diễn ra sau đó là sự tập trung chăm chú và khá căng thẳng để loại bỏ mụn; kết quả là nhân mụn bật ra, lỗ chân lông thông thoáng, làn da “sạch” trở lại.
Sự chuyển đổi rõ ràng này tạo ra dopamine, tương tự khi xem video dọn nhà bẩn thành sạch. Não rất thích sự trật tự sau hỗn loạn, cảm giác này rất "phê". Nói cách khác, không phải người ta thích bẩn, mà là não người thích cảm giác “đã được giải quyết”.
Một clip nặn mụn thường không chỉ có một nốt mụn, mà là: Hết mụn này đến mụn khác, không biết nốt tiếp theo to hay nhỏ, không biết nhân mụn ra “đã đến mức nào”. Đây chính là cơ chế phần thưởng không đoán trước, giống như khi lướt TikTok, khi mở hộp quà ngẫu nhiên, xé túi mù... Não bị "giữ lại" vì luôn chờ “phần tiếp theo”.
(Ảnh: Popsugar)
Rất nhiều người thích nặn mụn nhưng không dám nặn mụn của mình vì sợ đau, sợ nhiễm trùng, sợ để lại sẹo. Việc xem clip nặn mụn cho phép họ phần nào thỏa mãn mong muốn đó mà không phải chịu rủi ro, không bị ai mắng “đừng sờ mặt nữa”.
Đây là dạng thỏa mãn gián tiếp cực kỳ phổ biến.
Một lý do nữa khiến nhiều người nghiện xem clip nặn mụn là trong thời đại ảnh filter, mọi người thường có làn da láng mịn rất ảo, khi đó mụn, lỗ chân lông to lại trở thành… thứ “thật”; nó đối lập với hình ảnh hoàn hảo giả tạo.
Vì vậy nhiều người xem clip nặn mụn như một cách xả stress, một kiểu chống lại sự giả dối của mạng xã hội vì nó "bẩn nhưng thật".
Clip nặn mụn có đặc điểm:
Thuật toán hiểu rằng nội dung này gây tương tác mạnh, và nó tiếp tục đẩy clip đến nhiều người hơn, tạo vòng lặp lượt xem khổng lồ.
Tóm lại, các clip nặn mụn nhiều người xem không phải vì chúng đẹp, mà vì chúng chạm vào bản năng sâu của não người như mang lại cảm giác giải tỏa – trật tự – an toàn' kết hợp hoàn hảo giữa sự ghê rợn và thỏa mãn và phù hợp với cơ chế gây nghiện của mạng xã hội.
Dù phổ biến, các clip này cũng gây tranh cãi vì có thể kích thích hành vi nặn mụn bừa bãi, làm người xem coi thường nguy cơ nhiễm trùng, tạo ám ảnh hoặc thói quen xem nội dung gây ghê để giải tỏa.