Quan chức Quốc hội: Không thể thay phạt tiền cho phạt tù

(VTC News) - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội không đồng tình với việc thay hình phạt tù bằng phạt tiền.

Trao đổi bên hành lang Quốc hội, ông Nguyễn Đình Quyền, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội cho rằng Bộ Luật hình sự được sửa đổi một cách toàn diện để phúc đáp, tháo gỡ khó khăn, khúc mắc trong thực hiện; phúc đáp yêu cầu của xu hướng dân chủ của thế giới.

- Ông có thể nói rõ hơn về quy định phi hình sự hoá một số tội trong dự thảo Bộ luật hình sự (sửa đổi)?

Tôi lấy ví dụ có những hành vi mà trước đây chúng ta coi là tội phạm như hành vi kinh doanh trái phép thì trong nền kinh tế thị trường mức độ nguy hiểm của hành vi đó không nhất thiết phải áp dụng trách nhiệm hình sự.

Trách nhiệm hình sự là trách nhiệm nghiêm khắc nhất trong hệ thống trách nhiệm của nhà nước.

Ông Nguyễn Đình Quyền - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội

- Tuy nhiên, nếu không áp dụng trách nhiệm hình sự đối với những hành vi như ông vừa nêu thì các biện pháp xử lý như thế nào?

Chúng ta có thể áp dụng nhiều hình thức. Ví dụ như cán bộ công chức thì áp dụng hình thức kỷ luật theo quy định với công chức. Đối với người dân thì áp dụng hình thức xử phạt vi phạm hành chính hoặc các hình thức bồi thường thiệt hại chứ không nhất thiết phải đưa vào hình sự.

Thực tế chứng minh rằng không phải cứ xử thật nặng, áp dụng nhiều hình phạt tử hình thì tội phạm sẽ giảm. Hình phạt tử hình không phải là cứu cánh cho việc giảm vi phạm pháp luật hình sự.

Tôi lấy ví dụ, năm 1999, khi tội phạm về ma tuý ngày càng nhiều thì lúc đó chúng ta sửa Bộ Luật hình sự tăng mức hình phạt đối với tội phạm về ma tuý lên mức cao nhất.

Trong đó, có những vụ án chúng ta xử đến 5-6 án tử hình. Tuy nhiên, tội phạm ma tuý không giảm mà vẫn cứ gia tăng.

Vì vậy hình phạt không phải cứu cánh mà chúng ta phải sử dụng đồng bộ các biện pháp. Tôi cho rằng không phải cứ tăng hình phạt là tội phạm sẽ giảm.

- Ông có quan điểm như thế nào về việc dùng hình phạt tiền để thay hình phạt tù?

Bộ Luật hình sự được sửa đổi theo hướng chỉ áp dụng hình phạt tù và tử hình trong trường hợp không thể áp dụng các biện pháp khác như cải tạo không giam giữ, quản chế.

Người dân sẽ cho rằng những nguời có tiền thì không phải đi tù, còn những người nghèo không có tiền thì phải đi tù. Trong quá trình xử lý hình sự thì phải đảm bảo công bằng. Quá trình áp dụng rất dễ phát sinh những kẽ hở.

Việc thay hình phạt tù bằng hình phạt tiền sẽ gây sự bất bình của người dân, rất dễ phát sinh tiêu cực. Cho nên về nguyên tắc tôi không đồng tình với quan điểm chuyển hình phạt tù thành hình phạt tiền.

- Nếu một người phạm tội mà dùng tiền khắc phục hậu quả đầy đủ thì liệu có được giảm án tù không, thưa ông?

Giám sát của Uỷ ban Tư pháp Quốc hội thấy rằng có một số nơi, khi người ta có hành vi tham nhũng mà chủ động khắc phục thì đình chỉ điều tra. Như vậy là sai pháp luật.

Trong một số vụ án, Uỷ ban Tư pháp đã có công văn yêu cầu phục hồi điều tra.

Người dân sẽ cho rằng những nguời có tiền thì không phải đi tù, còn những người nghèo không có tiền thì phải đi tù Ông Nguyễn Đình Quyền

Vì việc khắc phục hậu quả chỉ là một tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự chứ không phải là để miễn trách nhiệm hình sự.  Đây là việc xuất phát từ yêu cầu thực tiễn là thu hồi lại tài sản cho nhà nước và nhân dân.

Bộ Luật hình sự hiện hành cũng có nội dung khuyến khích chủ động khắc phục hậu quả. Một mặt đó là tình tiết giảm nhẹ nhưng phải chủ động khắc phục trước khi bị phát hiện.

Nghĩa là các cơ quan tố tụng chưa phát hiện được hành vi, nhưng người phạm tội chủ động khắc phục và khai báo hành vi thì có thể được xem xét miễn trách nhiệm hình sự.

- Trong khi đó, thời gian qua dư luận rất bức xúc với nhiều vụ án nghiêm trọng do các đối tượng vị thành niên gây ra. Do đó, việc "nương nhẹ" liệu có tạo cơ hội, kẽ hở cho tội phạm lộng hành?

Khi hoạch định chính sách đừng nghĩ tới việc tăng hình phạt lên mà phải xem hình phạt thế nào để tương xứng với hành vi nguy hiểm cho xã hội, đó mới là khoa học pháp lý về hình sự phải nghiên cứu.

Đối với trẻ em, khoa học hình sự trên thế giới đã chứng minh càng phạt nặng bao nhiêu càng phản tác dụng. Do đó, không phải phạt nặng đối với trẻ em mà chúng ta đạt được mục đích.

- Trong báo cáo giải trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Bộ luật hình sự (sửa đổi) được trình bày tại Quốc hội sáng nay, có vi phạm ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân như “rải đinh hoặc vật sắc nhọn trên đường bộ” nhưng không quy định thành tội danh riêng. Tại sao lại như vậy, thưa ông?

Hệ thống pháp luật của Việt Nam là hệ thống pháp luật thành văn. Do đó có yêu cầu rất cao về tính ổn định tương đối, tính khái quát. Không phải cứ điều luật về rải đinh thì chúng ta mới xử lý được hành vi rải đinh.

Chúng ta còn có những điều luật khác có tính khái quát cao thì vẫn có thể xử lý được.

Nếu muốn không phải sửa đổi luật nhiều lần thì phải bảo đảm tình khái quát của luật. Một điều luật có thể xử được nhiều hành vi. Đồng thời phải đảm bảo được tình dự báo.

Minh Đức