Ông Biden sẽ gấp rút xoa dịu đồng minh ngay sau khi nhậm chức?

Trong chiến dịch tranh cử của mình, ông Biden nhiều lần nhắc tới ý định hợp tác chặt chẽ với các đồng minh của Mỹ để xoa dịu căng thẳng thương mại và gây áp lực buộc Trung Quốc tuân thủ các quy tắc quốc tế. 

Ông sẽ có cơ hội làm điều đó sau khi tuyên thệ nhậm chức vào ngày 20/1. Tổng thống đắc cử Joe Biden có thể giải quyết những tranh chấp của Mỹ và hầu hết của nước thành viên khác của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về quyền lãnh đạo tại WTO. 

Ông cũng có thể xóa bỏ các thuế quan gây tranh cãi mà chính quyền Trump áp đặt với thép và nhôm nhập khẩu lên các đối tác thương mại của Washington. 

Ngoài ra, tân Tổng thống Mỹ cũng có thể triệu tập một cuộc họp khẩn cấp của nhóm G-20 vào đầu năm tới như một số quan chức kinh tế gợi ý thời gian qua. 

Tổng thống đắc cử Joe Biden. (Ảnh: AP)

Trong tuần này, ông Biden cho thấy rõ ý định lật ngược chính sách "nước Mỹ trên hết" của người tiền nhiệm. Thế vào đó là khẩu hiệu đưa "nước Mỹ trở lại". 

Vậy kế hoạch này sẽ diễn ra như thế nào?

Lãnh đạo WTO

Một trong những bước đi đầu tiên của ông Biden có thể làm là giải quyết những bế tắc trong việc lựa chọn lãnh đạo mới của WTO. 

Chính quyền Trump phản đối bà Ngozi Okonjo-Iweala, cựu Bộ trưởng tài chính Nigeria và cựu giám đốc điều hành Ngân hàng Thế giới - ứng viên được hầu hết các nước thành viên WTO ủng hộ. 

Ông Trump và các cộng sự cho rằng bà Okonjo-Iweala không có đủ kinh nghiệm trong lĩnh vực thương mại thế giới. Cái tên mà họ đề cử là Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Yoo Myung-hee. 

Trong trường hợp bà Yoo được chọn, Trung Quốc có thể mất ghế phó Tổng Giám đốc WTO vì những ghế này được luân chuyển giữa các khu vực toàn cầu để giữ thế cân bằng. 

Nhà Trắng không bình luận khi được hỏi đây có phải là yếu tố khiến họ ủng hộ bà Yoo hay không. 

Ông Biden đã hứa sẽ làm việc nhiều hơn với cộng đồng toàn cầu, nhưng cũng hứa sẽ cứng rắn hơn với Trung Quốc. Chiến dịch của Biden không trả lời khi được hỏi về WTO cũng như các vấn đề liên quan tới thương mại khác. 

"Đó sẽ là cách để ông ấy thể hiện ông ấy đa phương hơn và sẵn sàng tính đến các thể chế đa phương này", Pomper nhận định. 

Pomper và các chuyên gia khác cho rằng ông Biden cũng nên bắt đầu thực hiện các bước để cho phép WTO tiếp tục vai trò trọng tài của mình trong các tranh chấp thương mại.

"Về cải cách WTO, chúng ta phải bắt đầu với các biện pháp xây dựng lòng tin. Điều quan trọng là phải đưa hệ thống giải quyết tranh chấp của WTO hoạt động trở lại. Ngành công nghiệp của chúng tôi và nhiều ngành khác đã được hưởng lợi từ hệ thống đó", ông John Neuffer - Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn cho biết.

Thuế thép

Trong các mức thuế mà chính quyền đương nhiệm áp đặt, thuế lên thép và nhôm nhập khẩu gây tranh cãi bậc nhất. 

Nhiều đồng minh từng bày tỏ thất vọng với việc Mỹ tăng thuế áp lên nhôm, thép. (Ảnh: AP)

Ông Trump áp các mức thuế 25% đối với thép và 10% đối với nhôm với lý an ninh quốc gia. Nhà lãnh đạo Mỹ khẳng định chúng cần thiết để bảo vệ ngành công nghiệp quan trọng đối với quốc phòng.

Tuy nhiên, thuế quan ngoài việc mang lại những lợi ích cho các công ty thép của Mỹ, lại làm tổn thương các nhà sản xuất Mỹ phải đối mặt với các mức thuế trả đũa. 

Washington miễn thuế cho một số quốc gia thân thiện như Australia, Mexico và Hàn Quốc, nhưng vẫn giữ các quốc gia khác trong danh sách như các nước EU và Nhật Bản. 

Các chuyên gia cho rằng việc dỡ bỏ các mức thuế đó đối với các đồng minh trong những tháng đầu tiên là một phần trong chặng đường dài hướng tới việc làm dịu quan hệ với các nước đối tác, đặc biệt là châu Âu. Tiếp sau đó có thể là các động thái giải quyết những thách thức thương mại song phương đang gia tăng. 

"Tín hiệu mạnh nhất của ông Biden có thể gửi đi là bãi bỏ thuế quan. Điều đó hoàn toàn nằm trong thẩm quyền của ông ấy", Michael Smart - Giám đốc điều hành tại Rock Creek Global Advisors phân tích.

Để chống lại sự phản đối của các công ty, công đoàn và nghị sỹ lưỡng đảng trong nước, ông Smart cho biết chính quyền mới có thể đưa ra các bước giám sát nhập khẩu "hào phóng" đối với các đồng minh.

Thẩm quyền đàm phán nhanh

Chính quyền mới phải nhanh chóng đưa ra quyết định với Thẩm quyền đàm phán nhanh (TPA) — đạo luật cho phép Tổng thống đệ trình một thỏa thuận thương mại lên Quốc hội để bỏ phiếu thông qua hoặc không thông qua mà không cần sự tham gia của các nhà lập pháp vào chi tiết của thỏa thuận. TPA hiện tại sẽ hết hạn vào ngày 1/7/2021.

Việc thông qua TPA mới được dự đoán sẽ gây nhiều tranh cãi vì bất đồng quan điểm giữa các đảng phái về vấn đề bảo vệ người lao động và môi trường trong các hiệp định thương mại trong tương lai, đặc biệt là khi đảng Cộng hòa vẫn tiếp tục kiểm soát Thượng Viện. 

Việc TPA hết hạn cũng sẽ ảnh hưởng đến lập trường của chính quyền Biden về việc đàm phán hiệp định thương mại song phương với Anh. Cuộc đàm phán này được cho là đang ở giai đoạn cuối.

Hội nghị thượng đỉnh G-20 "khẩn cấp"?

Một số cựu quan chức Dân chủ, bao gồm cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Larry Summers kêu gọi ông Biden thúc đẩy một cuộc họp thượng định khẩn cấp giữa các quốc gia G-20 vào đầu năm tới.

Mục đích là để thiết lập một chương trình nghị sự toàn cầu nhằm phục hồi sau đại dịch, đảm bảo tăng trưởng và cam kết hỗ trợ các quốc gia đang phát triển.

Các cựu quan chức nói rằng WTO cũng có thể là một chủ đề trong hội nghị này. 

Một cuộc gặp như vậy cũng có thể tạo cơ hội cho ông Biden gặp gỡ các quan chức hàng đầu của Trung Quốc, một thành viên G-20.