Nhà khoa học Việt chiết tách chất chống oxy hoá từ quả gấc

Sản phẩm lycopen và hệ nano lycopen từ quả gấc Việt Nam của nhóm nghiên cứu TS Hồ Thị Oanh (Viện hóa học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) vừa nhận được giải Nhất cuộc thi Sáng kiến Khoa học 2022.

“Là nhà khoa học, chúng tôi luôn muốn nghiên cứu ra những sản phẩm đáp ứng đủ 2 tiêu chí: mới và thiết thực với cuộc sống. Sản phẩm lycopen từ quả gấc đáp ứng đủ cả 2 tiêu chí trên”, TS Oanh nói.

Nhóm tác giả nhận giải nhất từ cuộc thi Sáng kiến khoa học 2022. (Ảnh: Hoài Anh)

Về tính mới, TS Oanh cho biết, hiện trên trên thị trường hầu hết là các sản phẩm lycopen từ quả cà chua hoặc lycopen tổng hợp (dùng phương pháp hoá học). Dù hàm lượng lycopen từ quả gấc được xác định cao gấp 70-100 lần so với cà chua và cao hơn rất nhiều so với các loại rau quả khác, nhưng để tách lycopen từ quả gấc lại khó hơn gấp nhiều lần. Đến nay rất ít sản phẩm lycopen được chiết tách từ quả gấc, đặc biệt lycopen chiết tách từ quả gấc có độ tinh khiết cao và có thể triển khai được ở quy mô công nghiệp.

Nghiên cứu của nhóm mang lại những giá trị thiết thực cho cuộc sống. Sản phẩm lycopen và hệ nano lycopen là nguồn dược liệu quý, đều là các sản phẩm thiên nhiên có tiềm năng ứng dụng lớn cho các ngành dược phẩm, mỹ phẩm và công nghệ thực phẩm. Lycopen có thể giúp ngăn ngừa một số bệnh ung thư, tác dụng trong việc kháng viêm, chống nhiễm trùng, chống tia cực tím, chống lão hóa,... Bên cạnh đó, lycopen có vai trò rất hữu hiệu trong việc phòng ngừa và chữa trị những tổn thương tế bào thần kinh như bệnh Alzheimer, Parkinson và những tổn thương tủy sống.

“Mọi người hầu hết chỉ sử dụng hạt gấc để làm một số bài thuốc dân gian hay dùng thịt gấc nấu xôi. Gấc có giá trị cốt lõi cao nhưng lại chưa được tận dụng triệt để, kéo theo đó là giá thành rất thấp”, TS Oanh nói.

Hơn 4 năm qua, nhóm nghiên cứu thực hiện hàng trăm thực nghiệm tách lycopen và đi đến nhiều tỉnh thành phố để tìm ra những loại gấc chứa lượng lycopen nhiều nhất. Lycopen đạt độ tinh khiết 98% được chiết tách bằng phương pháp Soxhlet sử dụng dung môi hữu cơ thân thiện với môi trường. Loại gấc nhóm sử dụng được thu hái tại 2 tỉnh là Bắc Giang và Bắc Ninh.

Sản phẩm lycopen thu được ở dạng bột, màu đỏ tía và đạt độ tinh khiết cao trên 98%. Lycopen được bảo quản bao gói trong túi giấy bạc và lưu trữ ở -4 độ C.

Chiết tách sản phẩm lycopen trực tiếp từ quả gấc và chế tạo thành công bột nano lycopen. (Ảnh: NVCC)

“Ước lượng khoảng 1 tấn gấc tươi sẽ cho ra 1 kg lycopen. Giá thành cho 1 kg lycopen từ quả gấc rẻ hơn 1/3 so với các sản phẩm ngoại nhập. Như vậy, nếu sản phẩm lycopen của chúng tôi được tiếp cận với thị trường thì không những giá thành thấp hơn, chất lượng ngang bằng, thậm chí cao hơn sản phẩm nhập khẩu mà còn có thể tạo công ăn việc làm, thu nhập cho người nông dân, nâng cao được giá trị kinh tế của quả gấc Việt Nam”, đại diện nhóm nghiên cứu chia sẻ.

Không dừng lại ở việc chiết tách được hoạt chất quý lycopen, nhóm nghiên cứu mở rộng và triển khai sử dụng nguồn nguyên liệu lycopen chiết tách được để chế tạo sản phẩm hệ nano lycopen. Nano lycopen chế tạo được khắc phục một số nhược điểm của lycopen tinh khiết như tính tan, khả năng hấp thu và độ bền của hoạt chất. Sản phẩm nano lycopen màu đỏ tươi, bột mịn. Nano lycopen có khả năng tự phân tán rất tốt trong nước với kích thước hạt nhỏ dưới 100 nm, các hạt nano dạng hình cầu với phân bố kích thước hạt đồng đều.

“Với mong muốn và khát vọng đưa các sản phẩm nghiên cứu vào ứng dụng thực tiễn và gắn kết những giá trị khoa học với thực tế, nhóm nghiên cứu hy vọng sẽ được hợp tác cùng với doanh nghiệp để có thể đưa các sản phẩm khoa học phuc vụ cuộc sống, cùng hướng tới chủ động các nguồn dược liệu sẵn có trong nước thay vì nhập khẩu”, đại diện nhóm chia sẻ.

Hai sản phẩm lycopen và nano lycopen đều đáp ứng tốt các chỉ tiêu kỹ thuật khi đưa vào ứng dụng thực tiễn. Phương pháp chiết tách lycopen từ quả gấc và phương pháp sản xuất hệ nano lycopen đã được cấp bằng Độc quyền Sáng chế. Liên quan tới 2 sản phẩm này, nhóm cũng có 1 bài báo đăng trên tạp chí quốc tế, và 2 bài báo đăng trên tạp chí Quốc gia uy tín.

Video: TS Hồ Thị Oanh giới thiệu sản phẩm nano lycopen.