Làm gì khi trẻ bị hóc dị vật?

Dị vật (vật lạ) đường thở hay “hóc dị vật” là thuật ngữ để mô tả vật lạ đột ngột rơi vào đường thở, đây được xem là “tai nạn”, một trong những tình huống nguy hiểm đe dọa tính mạng nếu không nhận biết và xử trí kịp thời đúng cách. 

Ở trẻ con hay có thói quen ngậm thức ăn hoặc đồ chơi vào miệng. Do đó, dị vật thường là thức ăn như cháo, sữa, cơm, đờm dãi, các loại thức uống… hoặc hít vào đường thở các vật nhỏ như các loại hạt, kẹo viên, thuốc viên… Dị vật cũng có thể là đồ chơi và các vật dụng nhỏ như hòn bi, nắp bút, đầu lọc thuốc lá…

Dị vật đường thở rất nguy hiểm. Dị vật kích thước lớn có thể di chuyển từ vùng hầu họng xuống đến khí phế quản gây bít cả đường thở trên dẫn tới ngạt thở, sau đó tử vong nhanh chóng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.

Với các dị vật nhỏ hơn, tùy theo kích thước hoặc hình dáng có thể vào sâu trong khí quản, phế quản gốc hoặc các phế quản thùy phổi, gây ho, khó thở, khò khè giống hen suyễn.

Trẻ bị hóc dị vật biểu hiện thế nào?

Biểu hiện điển hình của dị vật đường thở là bệnh nhân đang khỏe mạnh ngay trước đó đột nhiên xuất hiện hội chứng xâm nhập: ho sặc sụa, tím tái, khó thở, thở khò khè… Một số trường hợp nạn nhân có thể đột ngột không có khả năng nói chuyện, đưa tay lên nắm chặt vào cổ họng. Các trường hợp nặng nạn nhân có thể tím tái, giãy giụa hoặc mất ý thức, ngưng thở.

Nên làm gì khi trẻ hóc dị vật?

Nếu bệnh nhân tỉnh táo và có thể ho: Khuyến khích trẻ tiếp tục ho và không thực hiện các biện pháp nào khác. Lưu ý các can thiệp thêm như vỗ lưng, ép bụng và ép ngực có thể gây các biến chứng nguy hiểm và làm cho nạn nhân bị nghẹt thở hơn.

Nếu nạn nhân có dấu hiệu tắc nghẽn đường thở nặng và vẫn tỉnh táo, các chuyên gia trên thế giới thống nhất khuyến nghị cách tiếp cận “năm và năm”, tức 5 lần vỗ lưng và 5 lần ép bụng để sơ cấp cứu. Ở trẻ em, có thể đặt trẻ nằm sấp trên cánh tay hoặc hai đùi của người lớn và vỗ lưng.

- 5 lần vỗ lưng

Đứng sang một bên và phía sau lưng nạn nhân. Đặt một cánh tay ngang ngực của người đó để hỗ trợ. Gập người để phần thân trên song song với mặt đất.

Dùng phần lòng bàn tay (phần thịt) vỗ 5 lần mạnh, dứt khoát vùng giữa hai xương bả vai. Quan sát xem sau mỗi lần vỗ dị vật đã rơi ra ngoài hay chưa.

Mục tiêu của việc vỗ lưng là chỉ cần sau 1 lần vỗ, dị vật rơi ra ngoài; do vậy không cần vỗ đủ 5 lần khi dị vật đã được tống ra ngoài.

- 5 lần ép bụng (còn gọi là thủ thuật Heimlich)

Đứng ngay sau lưng bệnh nhân. Đặt một chân hơi trước chân kia để giữ thăng bằng. Vòng tay ôm eo bệnh nhân và quỳ xuống phía sau trẻ.

Một tay nắm lại thành nắm tay (nắm đấm) và đặt lên vùng bụng phía trên rốn của nạn nhân.

Tay kia nắm lấy nắm tay. Dùng cả thân người giật mạnh từ trước ra sau và từ dưới lên trên. Động tác này làm tăng áp lực trong lồng ngực giúp tống dị vật ra ngoài. Cần thực hiện động tác nhanh và dứt khoát.

Thay phiên giữa 5 lần vỗ lưng và 5 lần ép bụng cho đến khi dị vật được đánh bật ra ngoài.

Lưu ý, khi trẻ hít phải dị vật đã bất tỉnh cần đỡ từ từ bệnh nhân nằm ngửa xuống và gọi ngay cấp cứu 115. Nếu chỉ có người cứu hộ duy nhất, hãy thực hiện vỗ lưng và ép bụng ngay khi gọi cấp cứu 115 hoặc số trợ giúp khẩn cấp để được giúp đỡ. Nếu có người khác, hãy nhờ người đó gọi 115.