Xuất khẩu cuối năm đối diện hàng loạt chướng ngại vật

Dấu hiệu phục hồi của nền kinh tế Việt Nam đang được chứng tỏ qua mức tăng trưởng của nhiều lĩnh vực. Đặc biệt, kim ngạch xuất khẩu 8 tháng tiếp tục tăng cao, số mặt hàng xuất khẩu tỷ USD giữ vững đà tăng trưởng giúp cán cân thương mại duy trì xuất siêu. Kết quả này là sự nỗ lực của các DN trong việc khôi phục sản xuất, kinh doanh, nối lại chuỗi cung ứng trong điều kiện dịch bệnh vẫn còn phức tạp. 

Trong những tháng cuối năm theo dự báo của Bộ Công Thương, sẽ xuất hiện một số yếu tố có thể tác động bất lợi đến kinh tế và thương mại của Việt Nam. Cụ thể, lạm phát cao kỷ lục ở hầu hết các quốc gia làm giảm nhu cầu hàng hoá nhập khẩu; gián đoạn chuỗi cung ứng dự báo sẽ còn tiếp diễn, làm giảm đà phục hồi các hoạt động kinh tế, đầu tư và thương mại.

Ngoài ra, giá hàng hóa thiết yếu, giá cước vận tải mặc dù có dấu hiệu giảm nhưng vẫn ở mức cao sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến đà phục hồi tăng trưởng kinh tế toàn cầu, tạo ra những khó khăn cho kinh tế, thương mại toàn cầu nói chung, trong đó có hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam.

Dệt may và da giày được dự báo gặp khó khăn về đơn hàng dịp cuối năm.

Dự báo của các hiệp hội, ngành hàng, DN cũng cho thấy, thời gian tới rủi ro, thách thức với hoạt động xuất khẩu còn rất lớn. Những thách thức này đến từ xu hướng lạm phát tăng cao tại các thị trường xuất khẩu quan trọng của Việt Nam như Mỹ, EU...khiến người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu, ảnh hưởng tới đơn hàng xuất khẩu của các DN.

Đề cập đến những khó khăn cụ thể, ông Vương Đức Anh, Chánh văn phòng HĐQT Tập đoàn Dệt may Việt Nam chia sẻ nỗi lo giảm đơn hàng xuất khẩu sang Mỹ. “Tỷ lệ lạm phát tăng cao, nền kinh tế Mỹ dự kiến tăng trưởng chậm trong quý III và quý IV-2022 dẫn đến nhu cầu mua sắm thời trang giảm. Dự báo đơn hàng trong những tháng tới có thể giảm do tỷ lệ hàng tồn kho của thị trường Mỹ cao”, ông Vương Đức Anh nhận định.

Hiện nay, diễn biến phức tạp của xung đột Nga - Ukraine khiến giá nguyên, phụ liệu liên tục tăng cao đang bào mòn lợi nhuận, sức chống chịu của DN. Ở trong nước, khó khăn mà nhiều DN gặp phải đến từ tình trạng thiếu hụt lao động cục bộ, giá cước vận tải ở mức cao tạo thêm khó khăn cho hoạt động xuất nhập khẩu... 

Một ngành xuất khẩu chủ lực khác của Việt Nam là da giày cũng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn. Theo Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da giầy và Túi xách Việt Nam Phan Thị Thanh Xuân, hiện nay, tổng lượng tồn kho đối với mặt hàng thời trang nói chung và mặt hàng giày dép nói riêng còn rất lớn; nguồn cung nguyên phụ liệu bị hạn chế, gián đoạn và thiếu nguồn lao động...

Thông tin thị trường là tối quan trọng

Đánh giá hoạt động xuất khẩu thời gian qua, chuyên gia kinh tế Lê Quốc Phương cho rằng, bên cạnh những mặt được của xuất khẩu vẫn tiềm ẩn tính chưa bền vững. Mặc dù cơ cấu nhóm hàng xuất khẩu đã có sự chuyển dịch mạnh mẽ, song chủ yếu là hàng công nghiệp chế biến, chế tạo, gia công lắp ráp nên còn phụ thuộc rất lớn vào các DN FDI.

Để tận dụng hiệu quả các giải pháp xúc tiến thương mại, hướng tới xuất khẩu bền vững, Chuyên gia kinh tế Lê Quốc Phương cho rằng, các DN cần nâng cao tính chủ động trong tìm hiểu thông tin, cơ chế chính sách, nghiên cứu thị trường, thẩm định đối tác hoặc phối hợp với các tổ chức xúc tiến thương mại để xây dựng kế hoạch và tham gia triển khai.

Đưa giải pháp ứng phó để xuất khẩu bền vững thời gian tới, bà Phan Thị Thanh Xuân lưu ý đến việc kết nối thông tin thị trường. Theo đó, thông qua các cơ quan Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài, DN mong muốn tiếp nhận nhanh nhất, chính xác nhất về thông tin thị trường, các quy định, chính sách mới của các nước để điều chỉnh chiến lược, kế hoạch sản xuất, kinh doanh phù hợp, tận dụng tốt nhất các cơ hội để phát triển thị trường, thúc đẩy xuất khẩu.

Sản xuất sản phẩm xuất khẩu rất cần thông tin về chính sách và thị hiếu của các thị trường.

Tăng tính kết nối thông tin thị trường hỗ trợ DN cũng là yêu cầu cấp thiết Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên. Bởi hiện nay, thương mại toàn cầu (gồm cả đa phương và song phương) đang diễn biến phức tạp, đòi hỏi sự kết nối, phối hợp chặt chẽ, hiệu quả hơn giữa hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài với các Bộ, ngành, địa phương, hiệp hội ngành nghề, DN và người sản xuất.

Chính vì thế Bộ Công Thương xác định trong những tháng cuối năm sẽ tập trung đẩy mạnh xuất khẩu, thúc đẩy phát triển sản xuất thông qua hỗ trợ các DN về thông tin thị trường, xúc tiến xuất khẩu, tận dụng cam kết trong các hiệp định thương mại tự do đã ký kết; thông qua các chuỗi giá trị toàn cầu để tìm kiếm thị trường mới; khuyến khích các DN đổi mới, sáng tạo để tạo ra các sản phẩm mới...

Ở góc độ các DN cần tuân thủ nghiêm túc, đầy đủ những quy định, chính sách của Nhà nước, hướng dẫn của các Bộ, ngành trong tổ chức sản xuất, kinh doanh và hoạt động xuất nhập khẩu, bảo đảm truy xuất nguồn gốc, quy trình quy định, yêu cầu điều kiện của các thị trường ngoài nước.