Xử lý gian lận hoàn thuế GTGT: Cần 'bít lỗ hổng' chính sách thông thoáng

Trước những diễn biến phức tạp, quy mô, mức độ vi phạm nghiêm trọng của việc gian lận hoàn thuế GTGT đối với hàng hóa xuất khẩu trên địa bàn cả nước, ngành Hải quan đã quyết liệt vào cuộc triệt phá nhiều vụ việc và đề xuất một số giải pháp ngăn chặn.

Qua theo dõi, nắm tình hình tại các địa bàn, ngành Hải quan nhận thấy, thời gian gần đây, tại tuyến biên giới cửa khẩu đường bộ (trọng điểm là các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, An Giang, Kiên Giang…) có dấu hiệu nhiều đối tượng xuất khống hàng hóa; quay vòng hàng hóa, ngoại hối… để hoàn thuế GTGT nhằm chiếm đoạt tiền thuế của Nhà nước.

Các mặt hàng xuất khẩu để hoàn thuế GTGT chủ yếu là hàng nông, lâm, thủy, hải sản, vật liệu xây dựng, điện thoại di động…

Bên cạnh đó, kim ngạch xuất nhập khẩu (XNK) tại nhiều địa bàn biên giới Trung Nam Bộ tăng đột biến; số DN đề nghị hoàn thuế GTGT tăng nhanh bất thường.

Điển hình như tại địa bàn tỉnh An Giang, thống kê của cơ quan hải quan cho thấy, kim ngạch xuất khẩu một số mặt hàng sang thị trường Campuchia gia tăng rất nhanh.

Kim ngạch qua cửa khẩu Bắc Đai, 6 tháng 2012 là hơn 74,5 triệu USD; 6 tháng 2013 tăng lên gần 131,5 triệu USD (tăng so cùng kỳ hơn 56,8 triệu USD).

Tại cửa khẩu Khánh Bình: 6 tháng 2012 là hơn 97,7 triệu USD; 6 tháng 2013 tăng lên hơn 179,7 triệu USD (tăng so cùng kỳ khoảng hơn 82 triệu USD).

Trước tình hình này, Hải quan An Giang đã tăng cường kiểm tra, kiểm soát địa bàn, đưa các đối tượng DN nghi vấn, mặt hàng có kim ngạch xuất nhập khẩu tăng đột biến vào diện quản lý rủi ro; kịp thời phát hiện xử lý nhiều vụ việc xuất khống hàng hóa, có biểu hiện chiếm đoạt tiền thuế GTGT.

Tại “điểm nóng” An Giang, tính từ đầu năm 2012 và quý I/2013, lực lượng hải quan đã phát hiện 11 DN xuất khống, xuất thiếu hàng hóa so với khai báo trên tờ khai, tổng trị giá khoảng hơn 1,4 tỷ đồng. Nếu trót lọt những DN này sẽ được hoàn thuế GTGT 10%/tổng trị giá hàng xuất khống.

Biện pháp này đã phát huy tác dụng rõ rệt, kim ngạch XNK giảm nhiều so tháng trước, có DN giảm chỉ còn 1/2 thậm chí 1/4 so với tháng trước. Qua kiểm tra tại các chi cục hải quan cửa khẩu đã phát hiện một số DN xuất thiếu, xuất khống hàng hoá với số lượng, trị giá khá lớn so với khai báo trên tờ khai thực xuất.

Một số mặt hàng có số lượng và trị giá xuất khẩu tăng đột biến như thuốc lá, điện thoại di động, sữa…, khi Hải quan An Giang đưa vào tiêu chí phân tích để kiểm tra thực tế hàng hoá thì có DN lại tạm dừng hoạt động hoặc có xuất khẩu nhưng kim ngạch giảm rất nhiều so với các chuyến xuất khẩu trước liền kề hoặc không còn xuất khẩu mặt hàng này (có 9 DN XK ĐTDĐ dừng hoạt động, 1 DN đã tạm dừng xuất khẩu mặt hàng thuốc lá).    

Kịp thời ngăn chặn vấn nạn trên, Tổng cục Hải quan cũng đã triển khai các chuyên án, triệt phá nhiều vụ việc xuất khống, chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT, có vụ việc lên đến cả trăm tỷ đồng.

Chỉ trong 1 tháng (từ giữa tháng 9 đến giữa tháng 10/2013) cơ quan điều tra chống buôn lậu hải quan đã khởi tố 5 vụ buôn lậu, liên quan đến trốn thuế, trong đó có 2 vụ chứa đựng hành vi chiếm đoạt thuế GTGT, số tiền lên tới hơn 100 tỷ đồng.

Điển hình là vụ Công ty cổ phần rượu Hà Nội (Halico) bị khởi tố về hành vi xuất khống rượu sang Lào tiền hoàn thuế có tổ chức, ước tính tiền đề nghị hoàn thuế lên đến 6-7 tỷ đồng.

Đáng chú ý là trường hợp Công ty CP Tực phẩm công nghệ Sài Gòn có hoạt động buôn lậu, chiếm đoạt tiền thuế có tổ chức và diễn ra trong thời gian dài. Cơ quan hải quan đã xác minh làm rõ, chỉ từ năm 2012 đến nay, DN này đã mở trên 133 tờ khai và làm thủ tục hoàn thuế GTGT gần 100 tỷ đồng từ hoạt động xuất khẩu thuốc lá, rượu, bia… đi Campuchia.

Tại “điểm nóng” An Giang, Cục Điều tra chống buôn lậu cũng đã thống kê được 22 DN hoạt động xuất khẩu hàng hoá để hoàn thuế GTGT, có biểu hiện nghi vấn. Trong đó, Cục Điều tra chống buôn lậu đã tổ chức điều tra, xác minh sâu đối với 06 DN có kim ngạch lớn lên đến 1.193 tỷ đồng. Bước đầu đã đấu tranh, làm rõ hành vi vi phạm pháp luật của Công ty TNHH Phú Phú An, đang tiến thủ tục khởi tố DN.

Theo lực lượng điều tra chống buôn lậu hải quan, tình trạng DN gian lận hoàn thuế GTGT diễn ra phức tạp, có nguyên nhân từ sự sơ hở của chính sách thông thoáng.

Trong quá trình tác nghiệp, cơ quan hải quan đã phát hiện một số trường hợp các đối tượng vi phạm làm thủ tục thành lập DN, thuê kho bãi, mua hàng hóa (tượng trưng, số lượng ít...), mua hóa đơn đầu vào để hợp lý hóa số hàng sẽ XK (thu gom hóa đơn trôi nổi ở nhiều địa bàn, DN khác nhau). Sau đó, DN tiến hành làm thủ tục hải quan để có xác nhận thực xuất làm căn cứ hoàn thuế GTGT, làm thủ tục hoàn thuế GTGT và thuế tiêu thụ đặc biệt.

Bên cạnh đó, để gian lận về thuế và được hoàn thuế GTGT, DN còn sử dụng các thủ đoạn như lợi dụng việc tự in ấn, phát hành hóa đơn GTGT, hợp thức hóa cho nguồn gốc của các lô hàng XK.

Lợi dụng hệ thống phân luồng Xanh miễn kiểm tra thực tế hàng hóa khi làm thủ tục XK để xuất khống hàng hóa hoặc lợi dụng quy định “DN tự khai, tự tính, tự nộp và tự chịu trách nhiệm về khai báo tại tờ khai hải quan” để vi phạm...

Theo giải thích của cơ quan hải quan, một trong những nguyên nhân khiến DN có thể lợi dụng để thực hiện hành vi vi phạm là do việc thành lập, giải thể DN hiện nay khá đơn giản và dễ dàng. Vì vậy, đối tượng chỉ cần chứng minh thư, trụ sở thuê, giám đốc thuê... có thể dễ dàng thành lập một DN.

Đối với các DN giải thể quy định về quản lý hồ sơ giải thể không chặt chẽ, chế tài xử phạt quá nhẹ về hành vi lưu trữ và bảo quản hồ sơ chứng từ. Do đó, khi bị phát hiện, các DN sẵn sàng chấp nhận nộp phạt để vi phạm (tiêu hủy chứng cứ vi phạm).

Bên cạnh đó, hiện nay việc thanh toán giữa bên NK và bên XK vẫn chưa có quy định chặt chẽ, trong thanh toán và quản lý ngoại hối, ngân hàng cho phép người nước ngoài mở tài khoản vãng lai để thanh toán tiền hàng hóa XNK bằng VNĐ..., cũng nảy sinh khó khăn cho cơ quan hải quan.

Đây là những sở hở, cơ quan quản lý nhà nước cần sớm có giải pháp, quy định chặt chẽ, phù hợp với tình hình quản lý hiện nay, mới có thể hạn chế hành vi gian lận hoàn thuế GTGT, gây thất thu ngân sách Nhà nước.

Theo Thời báo Tài chính Việt Nam