Phật viện lớn nhất Đông Nam Á đón nhận di tích quốc gia đặc biệt

Ngày 7/12, UBND huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam tổ chức lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt “Phật viện Đồng Dương”.

 Phật viện Đồng Dương đón nhận xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt.

Phật viện Đồng Dương còn có tên gọi là khu di tích khảo cổ - kiến trúc nghệ thuật Chăm Đồng Dương, tại làng Đồng Dương, xã Bình Định Bắc, huyện Thăng Bình.

Phật viện được vua Indravarman II xây dựng vào thế kỷ thứ IX để thờ vị Bồ tát bảo hộ cho vương triều là Laksmindra - Lokesvara.

Đây là một trong những tu viện Phật giáo của vương quốc Chămpa, thuộc vào hàng tu viện lớn nhất ở khu vực Đông Nam Á bấy giờ.

Trên bia ký còn ghi lại, vào năm 875, do lòng tin vào Phật giáo, nhà vua cho dựng lên Phật viện (Vihara) và đền thờ Laksmindra Lokesvara Svabhayada.

Phật viện Đồng Dương xếp vào loại lớn nhất Đông Nam Á. 

Năm 1901, trong đề tài công bố của mình về vấn đề di tích Đồng Dương, nhà nghiên cứu người Pháp L.Finot giới thiệu 229 hiện vật được phát hiện.

Đến năm 1902, nhà nghiên cứu H.Parmentier khai quật trên một quy mô lớn tại Phật viện Đồng Dương. Cuộc khai quật này thu hút các nhà nghiên cứu tìm về, đồng thời đánh giá đây là một trong những di tích quan trọng của khu vực Đông Nam Á.

Theo khảo tả của H.Pramentier, toàn bộ khu đền thờ chính và các tháp nằm lân cận phân bố trên một trục từ tây sang đông, dài khoảng 1.300m. Khu đền thờ chính nằm trong một khu vực hình chữ nhật dài 326m, rộng 155m, xung quanh có tường gạch bao bọc. Từ khu đền chính có một con đường dài khoảng 760m chạy về phía đông đến một thung lũng hình chữ nhật.

Phật viện Đồng Dương giờ đây chẳng khác nào phế tích. 

Khoảng 3 thập kỷ trước, người dân địa phương còn tới đây đào gạch về xây nhà, buôn bán gạch cổ, phù điêu…, thậm chí xâm phạm di tích để sản xuất lâm nghiệp, trồng cây làm biến dạng di tích.

Qua sự bào mòn của thời gian cùng sự tàn phá của chiến tranh, Phật viện Đồng Dương giờ đây chẳng khác nào một phế tích.