Trung Đông có 'chìa tay' cứu nếu châu Âu cấm dầu của Nga?

Câu hỏi đặt ra là nước nào trong số các quốc gia Trung Đông có khả năng kỹ thuật và quan trọng là sự sẵn sàng trong việc cung cấp dầu mỏ cho châu Âu. Các nhà phân tích về dầu mỏ cho rằng kịch bản này không có nhiều hy vọng.

Các quốc gia phương Tây đã áp đặt một loạt biện pháp trừng phạt nhằm vào Nga liên quan đến chiến dịch quân sự của nước này ở Ukraine. Tuy nhiên, EU vẫn chưa ngừng nhập khẩu dầu và khí đốt của Nga - nguồn thu chính của Moskva, để tránh làm tổn thương nền kinh tế của chính khối này.

Một khu tổ hợp dầu khí của Nga tại Krasnoyarsk. (Ảnh: Reuters)

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, lệnh cấm vận hoàn toàn của EU đối với dầu mỏ Nga có thể dẫn đến sự thiết hụt 2,2 triệu thùng dầu/ngày và 1,2 triệu thùng các sản phẩm dầu mỏ.

Trong khi các nước Trung Đông nắm giữ gần một nửa trữ lượng dầu mỏ của thế giới và phần lớn năng lực sản xuất dự phòng, việc thiếu đầu tư vào cơ sở hạ tầng, xung đột, liên minh chính trị và các lệnh trừng phạt là một trong những lý do khiến khu vực này không thể “cứu vãn” châu Âu.

Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE)

Amena Bakr, nhà phân tích tại Công ty Năng lượng Energy Intelligence, cho biết, Saudi Arabia và UAE là hai quốc gia có tỷ trọng lớn trong công suất dự phòng sẵn có của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), ở mức khoảng 2,5 triệu thùng/ngày.

Tuy nhiên, nhà sản xuất lớn nhất của OPEC - Saudi Arabia đã nhiều lần bác bỏ yêu cầu của Mỹ là tăng sản lượng vượt hạn ngạch đã thống nhất với Nga và các nhà sản xuất khác ngoài OPEC. Bên cạnh đó, Saudi Arabia dường như cũng không để ý đến lời kêu gọi tăng sản lượng dầu mỏ của châu Âu.

Các chuyên gia cho rằng việc hai quốc gia này chuyển hướng các lô hàng hiện tại từ các khách hàng ở châu Á sang châu Âu có thể sẽ gặp khó khăn.

Robin Mills, người sáng lập và Giám đốc điều hành của công ty tư vấn năng lượng Qamar Energy tại Dubai, cho biết, điều này chỉ có thể thực hiện được “trong sự linh hoạt của các hợp đồng dài hạn này hoặc theo thỏa thuận với người mua châu Á”.

Theo các nhà phân tích, các chuyến hàng từ các quốc gia Vùng Vịnh có thể được chuyển hướng từ châu Á sang châu Âu, nhưng điều này sẽ gây nguy hiểm cho mối quan hệ đối tác chiến lược đang phát triển giữa khu vực và bên mua chính là Trung Quốc.

Iraq

Yousef Alshammari, người đứng đầu công ty nghiên cứu thị trường Cmarkits, có trụ sở tại Anh, cho biết, về lý thuyết, Iraq có thể cung cấp thêm 660.000 thùng dầu/ngày. Iraq hiện đang sản xuất khoảng 4,34 triệu thùng dầu/ngày và có công suất sản xuất tối đa là 5 triệu thùng/ngày. Tuy nhiên, tình trạng bế tắc chính trị ở Baghdad có thể khiến nước này không thể tham gia vào việc hỗ trợ cung cấp dầu mỏ cho châu Âu.

Các nhà phân tích cho biết, Iraq cũng thiếu cơ sở hạ tầng để nâng cao sản lượng và việc đầu tư vào các dự án dầu mỏ có thể mất nhiều năm trước khi đạt được hiệu quả.

“Bạn phải nhớ rằng, đối với dầu mỏ, nó không có sẵn để có thể dùng được ngay. Dầu mỏ cần đầu tư và khoản đầu tư này cần có thời gian để phát huy tác dụng”, chuyên gia Bakr nói.

Libya

Các mỏ dầu của Libya thường xuyên bị gián đoạn hoạt động do tình hình chính trị căng thẳng tiếp diễn. Vào cuối tháng 4, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia (NOC) cho biết, Libya đã mất hơn 550.000 thùng dầu/ngày trong sản lượng dầu do các nhóm bất mãn chính trị phong tỏa các mỏ dầu và trạm xuất khẩu chính. Một nhà máy lọc dầu ở nước này đã bị thiệt hại sau khi xảy ra các cuộc đụng độ vũ trang.

Ông Alshammari cho biết, châu Âu “gần như không thể dựa vào Libya” vì một số hoạt động sản xuất của nước này đã ngừng trong nhiều năm do bối cảnh bất ổn chính trị và các tình huống bất khả kháng lặp lại đối với các mỏ dầu quan trọng.

Iran

Ngoài UAE và Saudi Arabia, Iran là quốc gia có khả năng bổ sung dầu vào thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, nước này vẫn chịu các lệnh trừng phạt của Mỹ khi các cuộc đàm phán nhằm khôi phục thỏa thuận hạt nhân năm 2015 với các cường quốc trên thế giới bị đình trệ.

Giới phân tích cho biết, Iran có thể đóng góp tới 1,2 triệu thùng dầu/ngày nếu lệnh trừng phạt của Mỹ được dỡ bỏ. Công ty nghiên cứu Kpler ước tính rằng tính đến giữa tháng 2, Iran có 100 triệu thùng dầu trong kho nổi, nghĩa là nước này có thể bổ sung 1 triệu thùng dầu/ngày, tương đương 1% nguồn cung toàn cầu trong khoảng 3 tháng.

Mặc dù vậy, “Mỹ dường như không có ý định nhượng bộ trong thỏa thuận hạt nhân với Iran chỉ để đưa thêm dầu vào thị trường”, ông Bakr nói.

Các quốc gia bên ngoài Trung Đông

Theo CNN, các quốc gia ngoài khu vực Trung Đông có khả năng cung cấp dầu cho cho châu Âu như Nigeria và Venezuela cũng đối mặt với nhiều vấn đề.

Ông Alshammari cho biết, khi nói rằng một quốc gia có năng lực dự phòng, điều đó nghĩa là quốc gia đó “có khả năng mang lại sản lượng nhất định trong thời gian 30 ngày và duy trì công suất trong ít nhất 90 ngày”. Bởi vậy, lệnh cấm vận dầu Nga của EU “có thể gây bất lợi cho nền kinh tế toàn cầu”.

Điều đó khiến châu Âu tìm tới một lựa chọn tiềm năng khác đó là Mỹ. Nhưng ngay cả khi Mỹ cung cấp nhiều dầu hơn cho châu Âu, nguồn cung đó vẫn không đủ và cũng không phù hợp với nhu cầu của khu vực này vì dầu thô của Mỹ là dầu thô nhẹ. 

“Dầu thô nhẹ của Mỹ không phải là sản phẩm phù hợp cho thị trường châu Âu cũng như để sản xuất thêm dầu diesel”, chuyên gia Mills cho hay.