Tranh cãi dịch vụ cứu hỏa tư nhân đắt khách trong cháy rừng California

Cháy rừng ở Los Angeles. (Nguồn: Fox)

Phố Monument, cắt qua trung tâm Pacific Palisades, California, đang có hai câu chuyện hoàn toàn khác nhau về vụ hỏa hoạn đã nhấn chìm cộng đồng này.

Một bên là các lô đất từng là những ngôi nhà trị giá hàng triệu USD, giờ chỉ còn tro tàn và đổ nát. Bên kia là trung tâm mua sắm ngoài trời có cửa hàng của Chanel, Buck Mason và nhà hàng sushi cao cấp, hầu như vẫn còn nguyên vẹn. Những chiếc xe tải chở nước lớn đứng gác, sẵn sàng hành động nếu đám cháy lại đe dọa các dãy cửa hàng.

Cứu hỏa tư nhân "đắt khách"

Vào cao điểm của đám cháy đêm 7/1 đến sáng 8/1, ông Rick Caruso - tỷ phú, nhà phát triển sở hữu bất động sản Palisades Village, từng tranh cử thị trưởng Los Angeles - đã trao đổi với đội ngũ an ninh của mình và triển khai một số lính cứu hỏa tư nhân từ Arizona để cứu trung tâm mua sắm này. Họ cũng cố cứu những ngôi nhà gần đó nhưng không thành công. 

Sáng sớm 8/1, sau khi các vòi cứu hỏa trong khu vực đã cạn nước hoặc mất áp suất, ông Caruso tiếp tục gọi xe tải chở nước tư nhân đến hỗ trợ.

“Tài sản của chúng tôi vẫn đứng vững. Còn mọi thứ xung quanh chúng tôi biến mất. Giống như vùng chiến sự vậy", ông Caruso nói. 

Quang cảnh đối lập hai bên phố Monument. 

Trên khắp hạt Los Angeles, các đám cháy phá hủy hơn 12.000 công trình. Tại các khu vực bị tàn phá nặng nề nhất, những công trình còn sót lại như Palisades Village tạo nên sự đối lập khó chịu với đống đổ nát chỉ cách đó vài bước chân.

Khi đám cháy vẫn tiếp tục, các quan chức và hàng triệu người dân sống tại Los Angeles bày tỏ sự tức giận, sốc và thất vọng về việc lực lượng ứng phó khẩn cấp không thể dập tắt hỏa hoạn. 

Một trong những câu hỏi lớn là liệu các sở cứu hỏa của thành phố và quận có thể huy động thêm lính cứu hỏa nhanh hơn không, và liệu việc huy động nhanh hơn như vậy có ngăn được đám cháy lan rộng nhanh như vậy không. Nhưng một số chủ sở hữu bất động sản không dựa vào các cơ quan công, thay vào đó chuyển sang thuê lính cứu hỏa tư nhân. Những người tương tự như đội đã giúp cứu tài sản của ông Caruso trở nên được săn đón ở những cộng đồng giàu có nhất - và có nguy cơ hỏa hoạn nhất - ở Nam California.

Thuê một đội cứu hỏa tư nhân gồm hai người với một chiếc xe nhỏ có thể tốn 3.000 USD một ngày, trong khi một đội lớn hơn gồm 20 lính cứu hỏa và bốn xe cứu hỏa có thể tốn tới 10.000 USD một ngày.

"Bao nhiêu tiền cũng trả"

Khi xe cứu hỏa từ các cơ quan địa phương và tiểu bang dập tắt các đám cháy cục bộ ở Palisades hôm 10/1, các đội lính cứu hỏa tư nhân đi trên những chiếc xe bán tải màu trắng cũng có mặt tại hiện trường, theo dõi từng ngôi nhà.

Hai người trong số này trả lời New York Times cho biết, họ thường ký hợp đồng với chính quyền thành phố, nhưng có những buổi chiều chỉ bảo vệ một ngôi nhà. Họ không biết chủ sở hữu là ai, chỉ biết công ty đã cử họ đến đó.

Hoạt động chữa cháy tư nhân tại đây bùng nổ vào năm 2018, sau thông tin những người nổi tiếng như Kim Kardashian và Kanye West thuê lính cứu hỏa tư nhân để bảo vệ biệt thự của họ ở khu phố Hidden Hills, khỏi đám cháy Woolsey.

Trên mạng, một số người chỉ trích cặp đôi này, nói rằng họ đang sử dụng khối tài sản khổng lồ của mình để phá hoại một dịch vụ công, mặc dù Kardashian khi đó nói rằng đội cứu hỏa tư nhân của cô cũng đã cứu nhà của những người hàng xóm khỏi bị hư hại.

Vào đêm 7/1, khi ngọn lửa thiêu rụi phần lớn Palisades, Keith Wasserman, đồng sáng lập một công ty đầu tư bất động sản, đã phải đối mặt với phản ứng dữ dội tương tự sau khi ông lên tiếng tìm thuê lính cứu hỏa: "Có ai biết ở đâu gọi lính cứu hỏa tư nhân để bảo vệ ngôi nhà của chúng tôi không? Cần phải hành động ngay. Tất cả nhà của những người hàng xóm đều đang cháy. Bao nhiêu tiền chúng tôi cũng trả". 

Thuê một đội cứu hỏa tư nhân gồm hai người với một chiếc xe nhỏ có thể tốn 3.000 USD một ngày, trong khi một đội lớn hơn gồm 20 lính cứu hỏa và bốn xe cứu hỏa có thể tốn tới 10.000 USD một ngày, theo Bryan Wheelock, phó chủ tịch Grayback Forestry, một công ty cứu hỏa tư nhân ở Oregon. Việc thuê họ không dễ như đăng bài trên mạng xã hội: Hầu hết sẽ không làm việc trực tiếp với chủ nhà.

Khoảng 45% lính cứu hỏa làm việc tại Mỹ hiện nay được thuê làm việc tư nhân, theo Deborah Miley, giám đốc điều hành của Hiệp hội dập lửa rừng quốc gia, đại diện cho hơn 300 nhóm cứu hỏa tư nhân. Bà cho biết phần lớn trong số họ làm việc với tư cách là nhà thầu của chính phủ để chữa cháy rừng, bổ sung cho các đội cứu hỏa địa phương khi cần thiết.

Những người khác được các công ty bảo hiểm thuê để cố gắng ngăn chặn những tổn thất lớn. AIG, Chubb và USAA là một trong những công ty bảo hiểm cung cấp các hợp đồng bảo hiểm cho chủ nhà bao gồm bảo vệ cháy rừng.

Thông thường, công việc của các đội cứu hỏa tư nhân được thực hiện trước khi cháy rừng lan đến một bất động sản nào đó, trong một hoạt động được gọi là gia cố chống cháy. Hoạt động này bao gồm dọn sạch thảm thực vật, phun chất chống cháy và bịt kín các lỗ thông hơi bằng băng chống cháy trong những ngày và giờ trước khi ngọn lửa lan đến.

"Chúng tôi làm cho bất động sản có thể chống chịu để ngọn lửa đi qua đó", David Torgerson, người sáng lập Wildfire Defense Systems, một công ty có trụ sở tại Montana, cho biết.

Khoảng 45% lính cứu hỏa làm việc tại Mỹ hiện nay được thuê làm việc tư nhân.

Tranh cãi sử dụng nước cứu hỏa công hay tư

Nhu cầu về dịch vụ chữa cháy tư nhân tăng lên khi cháy rừng ngày càng dữ dội và thường xuyên hơn trong nhiều thập kỷ qua. Nhưng phản ứng dữ dội của công chúng cũng tăng lên - đến mức vào năm 2018, California thông qua luật để quản lý ngành này.

Luật yêu cầu lính cứu hỏa hợp đồng phải phối hợp với chỉ huy sự cố của các cơ quan cứu hỏa công cộng trong các vụ cháy rừng. Luật cấm họ lái xe có phù hiệu cho thấy họ là nhân viên cứu hộ công cộng và sử dụng đèn hoặc còi báo động khẩn cấp. Kể từ khi luật được ban hành, nhiều công ty tư nhân ngừng cung cấp dịch vụ trực tiếp cho chủ nhà trong tiểu bang.

Mt. Adams Wildfire, một nhóm cứu hỏa tư nhân có trụ sở tại Bắc California, là một trong những nhóm đã rút khỏi thị trường đó. Don Holter, một trong những chủ sở hữu của công ty, cho biết việc làm việc trực tiếp với chủ nhà đã trở nên quá khó khăn.

"Bạn phải giải quyết với các cơ quan chính phủ và điều đó rắc rối hơn bất cứ điều gì", ông nói. Hiện công ty chỉ làm việc thông qua các hợp đồng của chính phủ.

Việc tiếp cận nguồn nước — cụ thể là liệu lính cứu hỏa tư nhân có được phép sử dụng vòi cứu hỏa công cộng trong một vụ cháy rừng hay không — là cân nhắc khác và mối quan tâm thường xuyên của những người chỉ trích hoạt động cứu hỏa tư nhân. Vào những giờ đầu của vụ cháy ở Los Angeles, nhiều vòi cứu hỏa đã cạn nước vào thời điểm nhu cầu nước của lính cứu hỏa thành phố và quận tăng cao.

Ông Wheelock cho biết các đội cứu hỏa tư nhân thường đi trên những chiếc xe tải chở nước. Bà Wiley cho biết các đội của bà, khi làm việc ở những địa điểm xa xôi, sẽ lấy nước từ các ao và hồ gần đó. Ông Holter cho biết ở những khu vực phát triển hơn, các đội của ông thường rút cạn nước trong hồ bơi của cư dân để lấy nước, sau đó chuyển sang vòi cứu hỏa để bổ sung nguồn nước. 

Khi một ngọn lửa dữ dội lan qua Runyon Canyon ở Hollywood Hills, Adam Leber, quản lý đại diện cho Miley Cyrus, đã kêu gọi lính cứu hỏa tư nhân cứu ngôi nhà của mình.

Ông đã dùng công ty All Risk Shield trong vụ cháy Line năm 2024 và bắt đầu trả họ 6.000 USD một năm để chống cháy. Ông cho biết ông rất biết ơn họ. Đội này đã mang nước của họ vào và sau đó lấy nước từ hồ bơi của Leber. "Họ đã không khai thác các vòi cứu hỏa. Những gì mọi người nghĩ là hiểu lầm lớn", ông nói. 

Người đứng đầu tổ chức cứu hỏa lớn nhất California đã chỉ trích các lính cứu hỏa tư nhân trong một cuộc phỏngấ vn. "Khi chúng tôi thấy những nhóm như thế này đến, chúng tôi không coi họ là tài sản - chúng tôi coi họ là gánh nặng", Brian Rice, chủ tịch của California Professional Firefighters, đại diện cho 35.000 lính cứu hỏa, cho biết.

Ông cho biết hầu hết các nhóm cứu hỏa tư nhân đều được đào tạo để làm việc trong rừng sâu, nhưng "cuộc đấu đang diễn ra ở Los Angeles là cuộc đấu ở thành thị", ông nói.

"Chúng tôi đi từ khu phố này sang khu phố khác. Các công ty hợp đồng tư nhân không được đào tạo hoặc trang bị để hoạt động trong môi trường này”, ông nói thêm.

Nhưng nhu cầu với các nhóm này không vì vậy mà giảm bớt.