Thiếu máu dinh dưỡng ở trẻ: Chỉ bổ sung sắt liệu có đủ?

TS.BS Phan Bích Nga - Trưởng khoa khám tư vấn dinh dưỡng trẻ em – Viện Dinh dưỡng quốc gia cho biết đa phần cha mẹ cho rằng con thiếu máu là do thiếu sắt. Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây đã chứng minh thiếu máu dinh dưỡng không đơn thuần là thiếu sắt mà thường thiếu cùng các vi chất khác điển hình là kẽm.

Thiếu kẽm, sắt dẫn đến thiếu máu

Khảo sát tình trạng dinh dưỡng khu vực Đông Nam Á (SEANUTS) cho thấy bữa ăn hàng ngày của trẻ em Việt Nam thiếu tới 50% các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển bền vững của trẻ, điển hình là kẽm và sắt.

Theo điều tra của Viện Dinh dưỡng quốc gia trong năm 2019 - 2020, Việt Nam có tới 60% trẻ em dưới 5 tuổi thiếu kẽm, cứ 3 trẻ có 1 trẻ thiếu sắt. Hiện nay tình trạng trẻ em thiếu máu dinh dưỡng tỷ lệ vẫn còn cao .

Mới đây, hội thảo “Cập nhật chẩn đoán và điều trị thiếu máu ở trẻ em” do Hội Dinh dưỡng Việt Nam đã đưa ra một số vấn đề trong chẩn đoán và giải pháp khắc phục.

Hội thảo khoa học “Cập nhật chẩn đoán và điều trị thiếu máu ở trẻ em” do Hội Dinh dưỡng Việt Nam vừa tổ chức.

Sắt là thành phần cấu tạo của hemoglobin, myoglobin, protein, enzyme… trong cơ thể. Sắt cũng có nhiệm vụ vận chuyển oxy trong máu đến các tế bào, tham gia giải phóng năng lượng, tham gia chuyển hóa DNA cùng nhiều chức năng khác. Thiếu sắt, cơ thể không có đủ nguyên liệu sản xuất hemoglobin gây thiếu máu dinh dưỡng.

Kẽm cũng được nghiên cứu là có tham gia vào cấu tạo và phát triển tế bào hồng cầu. Theo nhiều nghiên cứu, trẻ bị thiếu máu có nồng độ kẽm trung bình trong huyết thanh thấp hơn đáng kể so với trẻ không bị thiếu máu.

Theo TS.BS Phan Bích Nga, trong 9 tháng đầu đời, thiếu máu dinh dưỡng có thể gây ra những tổn thương không hồi phục ở não, ảnh hưởng trực tiếp tới sự phát triển trí não của trẻ, gây ra tình trạng biếng ăn, suy dinh dưỡng.

Đối với những trẻ lớn hơn, vấn đề thiếu máu dinh dưỡng ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng, làm giảm sức đề kháng, cơ thể dễ nhiễm khuẩn, ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng, phát triển, học tập của trẻ.

Khi bị thiếu máu, sức đề kháng kém dễ mắc các bệnh viêm đường hô hấp thông thường như viêm họng, ho, cảm cúm, trẻ thường xuyên mệt mỏi, kém hoạt bát hơn, da xanh xao,  thường học kém, hay buồn ngủ.

TS.BS Phan Bích Nga - Trưởng khoa khám tư vấn dinh dưỡng trẻ em – Viện Dinh dưỡng quốc gia chia sẻ tại hội thảo

Bổ sung sắt và kẽm thế nào?

TS.BS Phan Bích Nga cho biết, không phải cứ cho trẻ thức ăn giàu sắt và kẽm là hấp thu 100%. Sắt hấp thu rất thấp, chỉ 10-15% sắt từ thức ăn, kẽm hấp thu ở mức 20% - 30%.  Kẽm và sắt còn bị giảm hấp thu bởi thực phẩm giàu chất phylate như tinh bột, chất xơ có trong các loại thực phẩm ngũ cốc...

Để đảm bảo đủ lượng sắt kẽm cho nhu cầu hàng ngày của trẻ giúp giúp dự phòng nguy cơ thiếu máu, cha mẹ cần chú ý chế độ ăn đa dạng đặc biệt thực phẩm giàu sắt và kẽm như: thịt bò, các loại nhuyễn thể: hàu, nghêu, sò…

Ngoài ra, theo khuyến cáo sử dụng trong phác đồ “Thiếu máu dinh dưỡng trẻ em” do khoa khám tư vấn dinh dưỡng Viện Dinh dưỡng Quốc gia phát hành vào tháng 12/2021 nên bổ sung kẽm và sắt với tỷ lệ cân bằng 1:1 giúp tăng khả năng hấp thu, đáp ứng nhu cầu hàng ngày; kết hợp cùng đồng gluconate, vitamin B12, vitamin C…, hỗ trợ tăng khả năng hấp thu sắt và kẽm giúp phòng ngừa nguy cơ thiếu máu dinh dưỡng ở trẻ.