Sống chung với chồng nghiện thuốc lá, người phụ nữ mắc ung thư phổi

Suốt nhiều tháng ho kéo dài, gần đây kèm tức ngực và khó thở, bà Nguyễn Thị Na (66 tuổi, Hà Nội) đi khám và bàng hoàng khi được bác sĩ thông báo mắc ung thư phổi giai đoạn ba.

Gia đình không ai từng mắc bệnh, bản thân bà chưa bao giờ hút thuốc hay tiếp xúc môi trường hóa chất. Thứ duy nhất bủa vây bà suốt hàng chục năm là khói thuốc từ người chồng nghiện một bao mỗi ngày, cùng những buổi tụ tập bạn bè khiến căn phòng mờ đặc khói. “Nhiều hôm trong nhà mù mịt, rồi quen dần nên tôi cũng không nhắc nữa”, bà chia sẻ.

Theo ThS Vũ Thị Dịu, Phó khoa Nội Hô hấp, Bệnh viện 19-8, hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu của ung thư phổi và thanh quản. Người không hút nhưng hít phải khói thuốc mỗi ngày vẫn có nguy cơ mắc ung thư phổi và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) gần tương đương người hút trực tiếp.

Các bác sĩ cho biết đây không phải trường hợp hiếm. Tại TP.HCM, một phụ nữ 63 tuổi nhập viện vì đau đầu, chóng mặt kéo dài. Chụp MRI cho thấy nhiều tổn thương di căn; chụp CT ngực phát hiện khối u lớn ở đáy phổi trái.

Khi vào viện, bệnh đã ở giai đoạn cuối, di căn lên não, cột sống và xương chậu. Bà chưa từng hút thuốc nhưng sống trong căn nhà luôn nồng nặc khói thuốc từ chồng và con trai. “Chúng tôi gặp không ít nữ bệnh nhân ung thư phổi dù chưa từng cầm điếu thuốc, chỉ vì khói thuốc trong gia đình”, bác sĩ Nguyễn Minh Đức, giảng viên Đại học Y Phạm Ngọc Thạch, cho biết.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khói thuốc lá thụ động chứa hơn 7.000 hóa chất, trong đó hơn 70 chất gây ung thư như benzen, formaldehyde, arsenic. Việc hít phải khói thuốc làm tăng nguy cơ ung thư phổi, ung thư vòm, bàng quang; đồng thời liên quan tới đột quỵ, bệnh tim mạch, hen suyễn. Ở trẻ nhỏ, khói thuốc khiến chức năng phổi suy giảm, tăng nguy cơ viêm đường hô hấp và chậm phát triển thể chất.

Tại Việt Nam, WHO ước tính năm 2021 có hơn 104.000 ca tử vong liên quan thuốc lá, trong đó gần 19.000 người chết vì hút thuốc thụ động. Nhiều người tin rằng mở cửa, bật quạt, dùng máy lọc không khí có thể giảm độc hại, nhưng các nghiên cứu cho thấy độc tố vẫn bám lâu trong không khí, quần áo, thảm, rèm và đồ nội thất. Tránh hoàn toàn môi trường có khói thuốc là cách duy nhất để bảo vệ sức khỏe.

Các chuyên gia khuyến cáo người hút thuốc nên bỏ càng sớm càng tốt; tuyệt đối không hút trong nhà, trong xe, đặc biệt khi có trẻ nhỏ; ưu tiên không gian công cộng cấm hút thuốc; và chủ động động viên người thân cai thuốc.

Người thuộc nhóm nguy cơ như hút thuốc hoặc thường xuyên hít khói thuốc nên chụp CT phổi liều thấp 6–12 tháng một lần để phát hiện sớm tổn thương. “Khi có triệu chứng bất thường, hãy đến cơ sở chuyên khoa ngay, đừng chờ đợi”, bác sĩ Dịu nhấn mạnh.

Hút thuốc lâu dài gây tổn hại trên toàn cơ thể, từ ung thư miệng, họng, thực quản, dạ dày đến bệnh tim mạch, xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Người hút thuốc có nguy cơ bệnh tim cao gấp 2–4 lần người không hút.

Phụ nữ mang thai hút thuốc dễ sảy thai, sinh non, con nhẹ cân; trẻ em hít khói thuốc dễ viêm phổi, hen suyễn và bệnh lý hô hấp mạn tính. Thuốc lá còn làm tăng nguy cơ tiểu đường type 2 và khiến bệnh tiến triển nhanh hơn.