Ukraine muốn phương Tây viện trợ tên lửa mạnh như Kalibr và Kh-101 của Nga

Các nước NATO tiếp tục cung cấp cho Ukraine những loại vũ khí ngày càng tối tân và nguy hiểm hơn. Nhưng Ukraine vẫn muốn phương Tây viện trợ các loại tên lửa hành trình tương tự như Kalibr và Kh-101 của Nga. Đặc điểm của loại tên lửa trên là gì? Tại sao quân đội Ukraine muốn có chúng? 

Trong cuộc xung đột Nga-Ukraine, phương Tây đã viện trợ cho Kiev gần 100 tỷ USD để mua sắm nhiều vũ khí, khí tài như pháo binh; hệ thống tên lửa phóng loạt (MLRS) và tên lửa hành trình, nhưng quân đội Ukraine vẫn muốn được sở hữu các loại tên lửa hành trình tầm siêu xa của NATO, tương đương của Nga.

“Chúng tôi muốn có một loại tương tự như Kalibr và Kh-101 của Nga”, một nguồn tin trong Bộ Tổng tham mưu Ukraine nói với giới truyền thông Anh.

Quan chức này cho rằng tốc độ, khả năng cơ động và đặc điểm tàng hình của vũ khí Nga rất khó bị đánh chặn. Đồng thời nhấn mạnh rằng, Kiev sẵn sàng sử dụng vũ khí tấn công tầm xa do phương Tây cung cấp để tấn công các mục tiêu sâu trong lãnh thổ Nga.

Tên lửa Kalibr.

Tên lửa hành trình Kalibr

Kalibr là tên gọi cho lớp tên lửa hành trình phóng từ mặt đất của Nga có khả năng chống hạm, chống tàu ngầm, tấn công mặt đất, tàu ngầm, tàu chiến, Kalibr có tầm hoạt động từ 220 đến 4.500km, mang theo trọng tải từ 400 - 500kg chất nổ mạnh hoặc vũ khí hạt nhân.

Quá trình phát triển Kalibr bắt đầu vào những năm 1980, khi quân đội Liên Xô giao nhiệm vụ cho Phòng thiết kế Novator có trụ sở tại Sverdlovsk (nay là một phần của tập đoàn Almaz-Antey) tạo ra một phiên bản phi hạt nhân mới của tên lửa hành trình chiến lược KS-122. 

Kalibr xuất hiện trước công chúng lần đầu tiên tại một triển lãm quân sự vào năm 1993, nhưng việc đưa nó vào quân đội Nga bị chậm lại do sự sụp đổ của Liên Xô và việc cắt giảm chi tiêu quân sự.

Ưu điểm chính của tên lửa là được thiết kế kiểu mô-đun, khả năng tấn công nhiều loại mục tiêu khác nhau và có thể được phóng bởi nhiều phương tiện chiến đấu cả trên biển và trên không. Ngoài ra, tên lửa còn có tốc độ và tầm bay ấn tượng, những điều này đã giúp cho Kalibr tiếp tục được tin dùng trong thời kỳ chuyển tiếp hậu Xô Viết.

Kalibr được triển khai hoạt động đầu tiên vào năm 2015, khi Hải quân Nga phóng các tên lửa này từ các tàu hộ tống nhỏ ở Biển Caspian và các tàu chiến hạng nặng, tàu ngầm ở Địa Trung Hải tấn công lực lượng khủng bố ở Syria.

Trong chiến dịch quân sự đặc biệt, Nga đã bắn hàng chục quả tên lửa Kalibr nhắm vào các điểm chỉ huy, căn cứ không quân và hệ thống phòng không, các mục tiêu quân sự và cơ sở hạ tầng năng lượng trên khắp Ukraine. 

Các nhà quan sát quân sự Nga đánh giá Kalibr là một trong những loại tên lửa tầm xa “hiệu quả nhất” được sử dụng trong cuộc xung đột ở Ukraine.

Với hệ thống dẫn đường quán tính tự động, khả năng chống nhiễu, bám sát mặt đất khi bay và khả năng tăng tốc trong quá trình bay, Kalibr có đủ khả năng xuyên thủng hệ thống phòng không của đối phương và bắn trúng các mục tiêu một cách dễ dàng.

Một phi công bảo vệ Tên lửa hành trình phóng từ trên không (ALCM) trong quá trình kiểm tra bảo trì trên máy bay B-52H Stratofortress, tại RAF Fairford, Vương quốc Anh.

Tên lửa tương tự Kalibr của NATO

Loại tên lửa tương tự được NATO sản xuất hàng loạt gần nhất với Kalibr là Tomahawk - tên lửa hành trình cận âm tầm xa của Mỹ, nó có thể hoạt động trong mọi thời tiết. Được giới thiệu vào những năm 1980 và có nhiều biến thể. Tên lửa này có thể được trang bị đầu đạn thông thường nặng 450kg hoặc đầu đạn hạt nhân W80 và có tầm hoạt động từ 460 đến 2.500km.

Trong khi Nga xuất khẩu các biến thể của Kalibr tới ít nhất 4 quốc gia (Algeria, Trung Quốc, Ấn Độ và Việt Nam) thì Washington đã hạn chế nghiêm ngặt việc cung cấp Tomahawk cho các đồng minh, cho đến nay chỉ xuất khẩu nó sang Anh.

Tuy vậy, Tomahawk có một số nhược điểm như tốc độ bay cận âm ổn định, dễ bị phòng không đối phương phát hiện tấn công, phạm vi tầm bắn ngắn, độ chính xác không cao (được chứng minh ở Iraq năm 2003, khi có tới 30 chiếc Tomahawk bị lực lượng phòng không Iraq bắn hạ và ở Syria vào năm 2017 và 2018, hơn một nửa số tên lửa phóng không trúng mục tiêu).

Nhà sử học quân sự Nga Yury Knutov, giám đốc Bảo tàng Phòng không ở khu vực Moskva cho biết, đặc điểm tốc độ của Kalibr và đặc biệt là khả năng thay đổi tốc độ trong khi bay khiến nó nổi bật khi so sánh với các tên lửa tương tự của NATO.

Knutov nói với Sputnik, “Tomahawks có tốc độ bay tương đối ổn định, trong khi đó, Kalibr có thể thay đổi tốc độ bay trong quá trình bay”. Theo chuyên gia, Kalibr cũng được trang bị các thuật toán hiện đại được thiết kế đặc biệt để đối phó và né tránh các hệ thống phòng không, với những khả năng này mang lại cho tên lửa “lợi thế khá lớn”.

“Những tên lửa này không dễ bị các hệ thống phòng không và tên lửa của Ukraine tấn công. Đó là điều quan trọng nhất”, Knutov nhấn mạnh, đồng thời chỉ ra rằng Kalibr “liên tục được sửa đổi” với biến thể mới đầu đạn nặng một tấn, các đặc tính tốc độ, độ chính xác được cải thiện trong quá trình sản xuất.

Máy bay ném bom Tu-95MS phóng tên lửa hành trình Kh-101 vào các cơ sở của IS ở Syria.

Tên lửa Kh-101

Kh-101 là một tên lửa hành trình chiến lược tầm xa do Cục thiết kế Raduga phát triển, được đưa vào trang bị cho quân đội Nga từ năm 2013. Kh-101 có khả năng bay xa tới 5.500km, đầu đạn nặng 400kg ở biến thể thông thường và đầu đạn có sức công phá 250 kiloton đến một megaton ở chế độ hạt nhân.

Kh-101 được phóng từ phi đội máy bay ném bom chiến lược như Tupolev Tu-95, Tupolev Tu-160 “Thiên nga trắng” và máy bay ném bom chiến đấu tầm trung siêu thanh Sukhoi Su-34.

Tầm bắn của tên lửa Nga vượt trội hơn nhiều so với các loại tên lửa hành trình hiện có trên thế giới. Chỉ có tên lửa hành trình tiên tiến AGM-129 (ACM) của Mỹ với tầm bắn lên tới 3.700km có thể so sánh. AGM-129 được giới thiệu vào năm 1990, được vận chuyển bởi máy bay ném bom B-52H Stratofortress, hiện không quân Mỹ đã cho ngừng hoạt động loại tên lửa này do các vấn đề về độ tin cậy và chi phí bảo trì cao.

Tên lửa Kh-101 lần đầu tiên được triển khai ở Syria trong giai đoạn 2015-2017 tấn công vào các trại lính và trung tâm chỉ huy của khủng bố. Kể từ năm 2022, một số ít tên lửa được triển khai để tấn công các mục tiêu chiến lược phía sau tiền tuyến ở Ukraine.

Kh-101 được trang bị công nghệ giảm tín hiệu radar, hệ thống dẫn đường quán tính, hiệu chỉnh quang điện tử và đầu dẫn đường được sử dụng cho giai đoạn cuối của chuyến bay để giảm hiệu quả gây nhiễu. Quỹ đạo của Kh-101 có thể được điều chỉnh giữa chuyến bay.

Tầm hoạt động rộng của các tên lửa hành trình như Kalibr và Kh-101 đã khiến các quan chức Nga nhấn mạnh rằng, với khả năng tấn công tầm xa từ những loại tên lửa như vậy nên Nga không phải bắt chước chiến lược rải rác các căn cứ quân sự trên khắp thế giới như Mỹ và NATO. 

“Tại sao chúng ta cần một căn cứ cố định”. Tổng thống Putin nói vào năm 2015, bình luận về các hoạt động của Nga ở Syria. Ông nói: “Nếu chúng tôi cần tiếp cận ai đó, chúng tôi có thể làm như vậy mà không cần có căn cứ”.