Nhiếp ảnh gia Nick Út: ‘Tôi yêu Hà Nội đến từng hơi thở’

52 năm sống từng phút giây trong dòng thời sự của hãng tin AP, Nick Út về hưu với tâm thế của một nhiếp ảnh gia tự do, đến những nơi ông thích, chụp những bức ảnh lắng lại trong chính tâm hồn mình.

Nick Út – Cựu phóng viên hãng thông tấn Associated Press (AP). (Ảnh: Ngô Nhung)

Năm 2017, Nick Út tuyên bố về hưu. Hơn 50 năm gắn bó với AP, ông đã sống từng hơi thở của mình với sự chuyển dịch của thời đại. Từ một phóng viên chiến trường trong cuộc chiến tranh giải phóng miền Nam Việt Nam, cho tới một trong những tay paparazzi thiện chiến của thế giới người nổi tiếng ở Hollywood, ông luôn say mê với những khoảnh khắc đặc biệt của những con người đặc biệt. Người ta nhớ đến ông không chỉ bởi bức ảnh chụp “Em bé Napalm” Kim Phúc năm 1972 ở Trảng Bàng (Tây Ninh), mà còn là khoảnh khắc của kiều nữ nổi tiếng Paris Hilton thời điểm cô biết mình sắp vào tù năm 2007; hay thời điểm “ông hoàng nhạc pop” Michael Jackson nhảy múa trên nóc xe hơi khi được tuyên bố trắng án trước những cáo buộc lạm dụng tình dục trẻ em hồi năm 2004…

Về hưu ở AP, chứ không nghỉ hưu “nghề ảnh”

Ngày 8/3/2018, ông bắt đầu sự nghiệp sau khi về hưu bằng việc nhập vào dòng người biểu tình phản đối các chính sách điều hành đất nước của ông Trump, đồng thời vận động cho một cuộc bầu cử giữa kỳ chống lại đương kim Tổng thống. Ông cũng tham gia những cuộc biểu tình phong trào Black Live Matters phản đối phân biệt sắc tộc tại California vào tháng 5/2020…

Đáng nhớ nhất với ông là những ngày tháng ghi lại khoảnh khắc người vượt biên từ Mexico trèo qua bức tường biên giới cao tới 9 m sang Mỹ. Ông dành nhiều ngày trong năm 2021 và 2022 để chụp ảnh tại các vùng biên giới. Để tác nghiệp tại những khu vực nhạy cảm như vậy, thông thường các nhà báo phải có thẻ hành nghề. Thế nhưng, với Nick Út, sự nổi tiếng của ông khiến các lực lượng biên phòng Mỹ không cần đến thủ tục này. Họ đã quá quen thuộc với ông, không chỉ bởi ông là nhiếp ảnh gia nổi tiếng thế giới, mà bởi họ thường gặp ông khi ông còn là phóng viên của hãng tin AP.

Nick Út say sưa chia sẻ với phóng viên về những bức ảnh đã chụp trong thời gian sau nghỉ hưu. (Ảnh: Ngô Nhung)

Nick Út kể, ông hỏi chuyện một số người vượt biên bất thành, trong đó có nhiều phụ nữ. Họ cố gắng làm tất cả để được sang nước Mỹ. Khi vượt biên, họ bị bắt lại, đưa vào một điểm tập trung để trả về bên kia. Trong đêm, họ bị đối xử tệ, thậm chí có người còn bị bị lạm dụng tình dục, nhưng không ai bảo vệ họ. Ngày hôm sau, họ buộc phải quay trở lại Mexico, chuẩn bị cho một cuộc trèo tường khác, né tránh lực lượng chức năng một cách tinh vi hơn.

Bạn bè Mỹ xem ảnh Nick Út chỉ muốn đến Việt Nam

Điều Nick Út thấy hạnh phúc nhất sau khi nghỉ hưu là thực hiện được chuyến hồi hương dài về Việt Nam.

Ông về TP.HCM từ tháng 3/2022, tham gia một số chuyến đi khám phá vùng núi phía Bắc. Để thực hiện chuyến đi, ông chuẩn bị sức khỏe kỹ càng. Ngay từ những ngày vừa về hưu, mỗi sáng, ông dậy từ 5h, tới các phòng tập để rèn luyện sức dẻo dai. Khi về Việt Nam, ông duy trì thói quen bằng cách đi bộ.

Chuyến đi tới vùng núi Cao Bằng, Lạng Sơn của ông không giống tour du lịch thông thường. Ông cùng nhóm bạn đi trên một chiếc xe ô tô nhỏ vừa đủ cho 4 người. Sau xe có đủ nồi niêu, bát đũa. Xe dừng ở đâu, bếp dựng ở đấy. Đôi khi, đoàn của ông cắm trại trên một ngọn đồi cao, ngắm cảnh hoàng hôn miền trung du. Ông tìm hiểu sinh hoạt của người dân vùng cao, ghi lại hình ảnh lao động của họ bên những dụng cụ đơn sơ như cái cuốc, cái xẻng, hay chiếc gùi… Điều làm ông thích thú là trong tất cả những hoạt động đó, họ luôn nở nụ cười trên môi.

Ảnh Nick Út chụp một người nông dân ở một hồ trồng súng gần chùa Hương, Hà Nội.

Ở mỗi nơi đi qua, Nick Út ghi lại cảnh đẹp khác lạ của Việt Nam, đăng lên trang cá nhân Facebook. Ông kể, bạn bè Mỹ của ông thích lắm. “Nicky ơi (tên gọi thân mật của ông-PV), sao cảnh đẹp Việt Nam do mày chụp không có giống ảnh trên báo”, Nick kể lại lời của một người bạn khi xem ảnh cảnh đẹp Việt Nam của ông, thêm vào rằng: “Người Mỹ xem ảnh Nick Út là chỉ muốn đến Việt Nam”.

Tháng 10/2022. Hà Nội trong tiết thu vàng ruộm. Những loài hoa đầy sắc màu rực rỡ. Nick Út cùng vài người bạn “lên phố” vào lúc 5h sáng. Ở bờ Hồ Gươm, ba bốn tốp người già đang cùng nhau tập dưỡng sinh với những chiếc quạt xanh đỏ trên nền nhạc nhẹ nhàng. Dưới đường, nhiều người trẻ chạy bộ. Với vị nhiếp ảnh gia nổi tiếng thế giới, đó là không gian mà không nơi đâu có được ngoài Hà Nội.

“Tôi yêu Hà Nội đến từng hơi thở. Quê tôi ở miền Nam, mà tôi yêu Hà Nội như yêu quê tôi vậy”, Nick Út tâm sự. Ông khoe trong điện thoại của mình toàn là hình ảnh của người dân Thủ đô trong những góc rất đời thường, từ nhóm bạn bè vui vẻ ngồi bên nhau cùng ly cà phê sáng, nhóm người cao tuổi tập dân vũ, hay một món ăn nào đó rất đặc trưng của Hà Thành xưa như gói cốm non, chiếc bánh rán bọc đường be bé, một bát cháo đậu phụ tẩm hành,…

Năm 2022 với Nick Út thực sự đặc biệt. Ông gặp lại Kim Phúc tại Việt Nam sau 50 năm kể từ khi chụp bức ảnh Em bé Napalm. Hai chứng nhân lịch sử đã có chuyến đi xuyên Việt bằng du thuyền từ Bắc vào Nam. Ông cũng có triển lãm kéo dài một tuần ở Singapore với tựa đề Từ địa ngục đến Hollywood.

Nói về sự nghiệp nhiếp ảnh của mình cũng như những ngày tháng sống ở Việt Nam, ông ghi vào tựa đề giới thiệu tại triển lãm rằng: “Giờ đây, tất cả những điều đó đã trở thành lịch sử. Và, tôi nghĩ rằng, bức ảnh của tôi (Em bé Napalm) hóa ra đã có ích cho đất nước Việt Nam và cho người tốt - những người vẫn còn yêu nơi đây và sống ở đây. Hiện nay, quê hương tôi rất năng động và tôi hạnh phúc khi được kể về lịch sử của quê hương mình”.