Ngày Hạ chí là một trong bốn mốc thời gian quan trọng trong năm, bên cạnh Xuân phân, Thu phân và Đông chí. Đây là một ngày rất đặc biệt đánh dấu bước chuyển biến của mùa hè.
Ngày Hạ chí là thời điểm giữa của mùa hạ, cũng thường rơi vào giữa năm. Bán cầu Bắc vào thời gian tiết Hạ chí sẽ ngả về phía mặt trời nhiều hơn so với bán cầu Nam, chính vì vậy mà nhận lượng bức xạ lớn, thời gian ngày dài hơn đêm, trời lâu tối và nhanh sáng. Thậm chí, một số thành phố ở Bắc Âu còn có hiện tượng "đêm trắng", tức là hoàn toàn không có ban đêm.
Ngày Hạ chí, mặt trời sẽ ở điểm cao nhất phía Bắc bầu trời vào buổi trưa, sau đó sẽ quay đầu về phía Nam.
Hạ chí không đến cố định vào một ngày, nó còn tùy thuộc vào năm và múi giờ. Theo quy ước, tiết Hạ chí là khoảng thời gian bắt đầu từ ngày 21 hoặc 22 tháng 6 Dương lịch (khi kết thúc tiết Mang chủng) và kết thúc vào khoảng ngày 6 đến ngày 8 tháng 7 Dương lịch (khi tiết Tiểu thử bắt đầu).
Năm 2022, ngày Hạ chí rơi vào thứ Ba 21/6, tức ngày 23/5 Âm lịch. Đây cũng là ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam.
Thời tiết nóng bức
Đây là ngày mà toàn bộ Bắc bán cầu sẽ nghiêng về phía Mặt trời nên thời tiết được cho là nóng nhất trong năm. Gió Tín phong và gió Mậu dịch hoạt động mạnh mẽ trên biển nên thường tạo nên sự ngưng tụ của hơi nước, dẫn đến mưa lớn kéo dài, bão lũ, thiên tai.
Ngày dài nhất trong năm
Về mặt lý thuyết, tất cả các ngày đều có cùng số giờ, nhưng Hạ chí là ngày mà khoảng thời gian có ánh sáng mặt trời dài nhất trong năm, vì vậy bạn sẽ có cảm giác như ngày dài hơn.
Vạn vật sinh trưởng
Tiết Hạ chí có nhiệt độ nóng ẩm, tạo điều kiện cho các loài động thực vật phát triển, nguồn thức ăn dồi dào. Động vật ghép đôi và sinh sản. Nhiều con non được sinh trước đây đến tiết Hạ chí đã lớn, có thể tự đi kiếm thức ăn, tự lập cuộc sống của mình.
Con người dễ mắc bệnh
Hạ chí là thời điểm cây trồng phát triển mạnh mẽ, mùa màng cũng cho thu hoạch. Tuy nhiên, đây cũng là thời điểm vi sinh vật, vi khuẩn sinh sôi mạnh, có thể gây hại khá lớn cho con người. Thời tiết thay đổi thất thường dễ khiến chúng ta nhiễm các bệnh như cảm cúm, say nắng, cảm lạnh, sốt xuất huyết, sốt rét, ô nhiễm môi trường... Do đó, chúng ta cần chủ động phòng tránh bệnh.
Ngày Hạ chí trong phong thủy có khá nhiều ý nghĩa. Đứng về góc độ năng lượng, trường khí, âm dương ngũ hành thì ngày Hạ chí thuộc tháng 5 Âm lịch là tháng Ngọ, ứng với quẻ Ly ở phương Nam, nhiệt độ, ánh sáng cao tạo nên những mặt lợi hại khác nhau đối với cuộc sống con người. Một số biện giải dưới đây về ngày Hạ chí chỉ mang tính tham khảo và chiêm nghiệm:
Hạ chí đánh dấu sự khởi đầu chính thức của mùa hè theo Dương lịch. Nó là ngày dài nhất và đêm ngắn nhất trong năm đối với 88% dân số Bắc bán cầu. Đây cũng là thời điểm diễn ra nhiều lễ hội ở phương Tây như: Lễ hội vòng tròn đá Stonehenge, lễ hội Sankt Hans Aften của Đan Mạch, lễ hội Litha của đạo Wicca, một trong tám lễ hội Sabbat của những người theo đạo đa thần giáo kiểu mới (neopagan)...