Quốc gia nào đang đàm phán mua xe tăng Merkava của Israel?

Theo Bulgarian Military, có những thông tin từ Israel về một thỏa thuận tiềm năng liên quan đến xe tăng chiến đấu chủ lực Merkava độc quyền của họ. Chính phủ Israel đang đàm phán với hai quốc gia không được tiết lộ về việc đặt hàng chiếc xe tăng này. 

Chi tiết duy nhất được biết về những quốc gia bí ẩn muốn mua xe tăng Israel là đến từ châu Âu. Điều này đã dẫn đến nhiều suy đoán, có ý kiến cho rằng có thể Ukraine cũng đang đàm phán để mua chiếc xe tăng này.

Yair Kulas, lãnh đạo SIBAT – Tổng cục Hợp tác Quốc phòng của Bộ Quốc phòng Israel, gần đây đã chia sẻ chi tiết về khả năng bán xe tăng Merkava trên thị trường quốc tế với tờ báo Calcalist. SIBAT là cơ quan xử lý việc bán các hệ thống vũ khí và các thiết bị quân sự của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF). 

Xe tăng Merkava của Israel.

Kulas đã đề cập rằng, Israel đang đàm phán nâng cao với hai quốc gia khác về xe tăng Merkava, nguồn tin được dịch và đăng tải bởi The Times of Israel. Kulas ám chỉ rằng “một trong những quốc gia ở Châu Âu”, nhưng không tiết lộ tên của quốc gia đó.

Theo The Times of Israel, Kulas không nói rõ những mẫu Merkava nào được đưa ra thảo luận, nhưng hiện tại IDF chủ yếu sử dụng mẫu Mk 4. Điều này cho thấy rằng rất có thể những chiếc Mk 3 cũ hơn và cả những chiếc Mk 2 đã bị loại khỏi biên chế gần đây có khả năng cao sẽ được xuất khẩu. 

Xe tăng Merkava

Merkava, có nghĩa là “chiến xa” trong tiếng Do Thái, được tạo ra sau cuộc Chiến tranh Sáu ngày năm 1967. Quá trình phát triển loại xe tăng độc đáo này của Israel bắt đầu từ đầu những năm 1970, với những bài học rút ra từ cuộc Chiến tranh Yom Kippur năm 1973.

Merkava nổi bật so với các xe tăng chiến đấu chủ lực khác nhờ thiết kế độc đáo của nó. Động cơ đặt phía trước và tháp pháo đặt phía sau giúp tăng cường khả năng phòng thủ. Merkava rất rộng rãi, xe được điều khiển bởi kíp lái 4 người và khoang phía sau có thể chứa tới 10 binh sĩ. Nó cũng có thể được chuyển đổi thành xe cứu thương bọc thép nếu cần.

Xe tăng Centurion do Anh sản xuất trong biên chế IDF năm 1967.

Hãy xem xét biến thể Mk 1, một phương tiện nặng 60 tấn được giới thiệu vào năm 1979. Nó có thể đạt tốc độ tối đa 46 km/giờ, trang bị pháo chính 105 mm và ba súng máy 7,62x51 mm, có thể bắn tia laser thông thường và tên lửa chống tăng dẫn đường (LAHAT). 

Bên cạnh đó, xe tăng Mk 1 còn được trang bị một khẩu súng cối 60 mm. Súng cối có thể bắn đạn nổ cao, cung cấp khả năng bắn gián tiếp. Nó cũng có thể phóng đạn khói để bảo vệ xe tăng khỏi kẻ thù và đạn chiếu sáng để chiến đấu vào ban đêm. 

Việc trang bị súng cối là một câu chuyện thú vị, bắt nguồn từ việc lực lượng Israel sử dụng xe tăng Centurion do Anh sản xuất. Những chiếc xe tăng này có một khẩu súng cối 50 mm bên trong tháp pháo để phóng đạn khói. 

Đến năm 1983, IDF bắt đầu nhận được các biến thể Mk 2 nâng cấp. Phiên bản mới này có các nâng cấp như áo giáp tăng cường và các bộ phận của hệ thống truyền động được thay đổi. Nổi bật là khẩu cối 60 mm được bố trí lại bên trong tháp pháo một cách thông minh, cho phép tổ lái khai hỏa từ bên trong thân xe. Đây được xem là một tiến bộ đáng kể trong công nghệ xe tăng.

Một chiếc Merkava Mk 1 hiện được trưng bày trong một bảo tàng ở Israel.

Xe tăng Mk 2 Merkava được trang bị thêm hệ thống quang học nhiệt tiên tiến và lớp áo giáp hiện đại hơn, đồng thời tăng cường khả năng chiến đấu ban đêm. Phiên bản Mk 2D được bổ sung lớp giáp tổng hợp với các phần mô-đun để dễ dàng thay thế khi hư hỏng. 

Năm 1989, biến thể Mk 3 ra đời và được trang bị pháo chính 120 mm, bổ sung động cơ mạnh hơn, hệ dẫn động cải tiến, hệ thống kiểm soát hỏa lực và quang học được nâng cấp. Kiểu xe này nặng hơn năm tấn so với Mk 2, nhưng nhanh hơn, đạt tốc độ lên đến 60 km một giờ. Quá trình cải tiến liên tục cũng dẫn đến sự ra đời của một số biến thể phụ của Mk 3. 

Mk 4 được trang bị súng 120 mm uy lực hơn và thân xe được thiết kế lại để mang động cơ mạnh hơn. Nó cũng sở hữu các cảm biến tiên tiến, khả năng quản lý chiến đấu vượt trội và khả năng chia sẻ dữ liệu. 

Kể từ năm 2009, IDF đã trang bị cho các biến thể Mk 4 hệ thống bảo vệ chủ động Trophy (APS) giúp bảo vệ xe tăng khỏi tên lửa chống tăng có điều khiển và các vũ khí chống tăng thiết giáp khác của bộ binh. Hơn nữa, từ thiết kế của Merkava cũng cho ra đời các sản phẩm phái sinh có khả năng chiến đấu như xe chở quân bọc thép hạng nặng không tháp pháo Namer và xe chỉ huy Ofek.

Một tính năng độc đáo đặc biệt của xe tăng Merkava là khoang bên trong của nó ở phía sau, có thể chở binh lính và các thiết bị khác.

Một số quốc gia quan tâm

Khả năng tiên tiến của xe tăng Merkava gây chú ý tới một số quốc gia. Một số nước bày tỏ sự quan tâm với loại xe tăng này như Colombia và Thổ Nhĩ Kỳ. Ngoài ra cũng xuất hiện thông tin Singapore từng đàm phán mua Merkavas vào giữa những năm 2010. Philippines cũng đã nhận bàn giao hai Cầu phóng Xe bọc thép có thiết kế từ khung Merkava vào năm 2022. 

Kulas cũng gợi ý về một quốc gia châu Âu từng rất quan tâm đến xe tăng Merkava. Đó là Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia này từng hợp tác với Israel trong các chương trình quốc phòng, bao gồm cả việc cải tiến xe tăng M60 cũ. Mặc dù vậy, mối quan hệ ngoại giao không ổn định giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Israel, cùng với việc Thổ Nhĩ Kỳ phát triển xe tăng Altay của riêng mình khiến dự án M60 phải dừng lại.

Nhiều quốc gia châu Âu cũng đang tìm cách nâng cấp xe tăng của họ, bao gồm cả những quốc gia vẫn sử dụng các mẫu xe cũ của Liên Xô, chẳng hạn như Croatia với xe tăng M-84A4 dựa trên T-72. Croatia trước đây cũng rất quan tâm đến vũ khí Israel, tuy nhiên nước này đã thất bại trong việc mua máy bay chiến đấu F-16A/B Netz cũ của Israel. 

Có những ý kiến cho rằng Ukraine chính là quốc gia châu Âu bí ẩn đang tìm kiếm xe tăng mới, nhưng chưa có bằng chứng nào chứng minh điều này. Cũng có ý kiến cho rằng, khả năng một quốc gia châu Âu khác có thể mua xe tăng của Israel và sau đó chuyển chúng cho Ukraine, nhưng điều này sẽ ảnh hưởng đến tình hình địa chính trị.

Quân đội Ukraine, vốn sử dụng nhiều thiết giáp trong các cuộc phản công, đang chịu tổn thất đáng kể. Hoa Kỳ và các đồng minh khác đã cam kết tiếp tục cung cấp xe tăng và các phương tiện bọc thép khác để hỗ trợ các lực lượng của Ukraine.

Merkava Mk 4.

Israel thận trọng

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây, ông Kulas đã nhấn mạnh có thể xuất khẩu những chiếc Merkavas "nghỉ hưu" của Israel. Ông cho biết điều này sẽ khiến chúng trở nên phổ biến trên thị trường toàn cầu. Ông nói, “Chúng ta sống trong một thế giới mà thời gian là thiết yếu. Việc sản xuất mới có thể mất thời gian và không phải ai cũng có thể chờ đợi được”. 

Chính phủ Israel rất thận trọng trong việc cung cấp hỗ trợ quân sự cho Ukraine kể từ khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra. Một sự thay đổi nhỏ trong chính sách vào tháng 3/2023, nhưng chính quyền Israel cho biết việc bán hàng sẽ chỉ bao gồm các hệ thống “phòng thủ”.

Kulas xác nhận các cuộc đàm phán bán Merkava đang diễn ra nhưng kết quả không chắc chắn. Liệu Israel có thành công trong thương vụ đầu tiên bán xe tăng Merkava ra nước ngoài? Liệu Ukraine có phải là người mua? Thời gian sẽ trả lời cho câu hỏi này!