Luật Phòng thủ dân sự để ứng phó hiệu quả với các thảm họa

Chiều 26/10, tại Kỳ họp thứ 4, Chính phủ trình dự án Luật Phòng thủ dân sự, Ủy ban Quốc phòng và An ninh cũng có báo cáo thẩm tra dự án luật này.

4 cấp độ phòng thủ dân sự

Thừa uỷ quyền của Thủ tướng trình bày tờ trình trước Quốc hội, Đại tướng Phan Văn Giang – Bộ trưởng Bộ Quốc phòng khẳng định, việc xây dựng Luật Phòng thủ dân sự (PTDS) là rất cần thiết, nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý, tạo điều kiện cho việc chủ động phòng, chống, ứng phó hiệu quả với các thảm họa, sự cố, thiên tai, dịch bệnh, bảo đảm an ninh, an toàn cho đất nước khi có tình huống xảy ra.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang trình bày tờ trình dự án Luật PTDS.

“Thực tiễn công tác phòng, chống, ứng phó, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố, thời gian qua đã cho thấy cần phải có các biện pháp, hoạt động khi xã hội chuyển sang tình trạng khẩn cấp. Các biện pháp này cần được luật hoá để có cơ sở pháp lý và được thực hiện thống nhất, đồng bộ”, Đại tướng Phan Văn Giang nhấn mạnh một trong những cơ sở thực tiễn để xây dựng luật này.

Dự thảo luật quy định Chiến lược quốc gia PTDS được xây dựng theo chu kỳ 10 năm, tầm nhìn 20 năm và được cập nhật, điều chỉnh định kỳ 5 năm hoặc khi có thảm họa, chiến tranh. Chiến lược này do Thủ tướng ban hành.

Các dạng thảm họa, sự cố, gồm: Thảm họa, sự cố trong chiến tranh; Thảm họa, sự cố do thiên nhiên, con người gây ra và các dạng thảm hoạ, sự cố khác theo quy định pháp luật.

Luật hiện quy định 4 cấp độ PTDS và thẩm quyền ban bố, bãi bỏ phòng thủ dân sự theo từng cấp.

Cụ thể, cấp độ 1 được áp dụng để ứng phó, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố trên một khu vực nhất định trong phạm vi địa bàn cấp huyện, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, không có khả năng lan sang địa phương khác. Chủ tịch UBND ở những đơn vị hành chính này ban bố, bãi bỏ PTDS cấp độ 1 trên địa bàn quản lý.

PTDS cấp độ 2 được áp dụng để ứng phó, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố trên một khu vực nhất định trong phạm vi địa bàn cấp tỉnh, không có khả năng lan sang địa phương khác. Thẩm quyền ban bố, bãi bỏ thuộc Chủ tịch UBND cấp tỉnh.

PTDS cấp độ 3 được áp dụng để ứng phó, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố trên địa bàn một hoặc một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có khả năng lan rộng. Thủ tướng Chính phủ ban bố, bãi bỏ phòng thủ dân sự ở cấp độ này.

PTDS cấp độ 4 được áp dụng để ứng phó, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố trong tình trạng khẩn cấp (TTKC). Trong trường hợp này, căn cứ Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Lệnh của Chủ tịch nước về TTKC, các địa phương được đặt trong TTKC thực hiện các biện pháp PTDS cấp độ 4.

Còn nhiều băn khoăn

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Lê Tấn Tới cho biết, Ủy ban Quốc phòng – An Ninh của Quốc hội nhận thấy, phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật rộng, nhiều nội dung liên quan đến các luật chuyên ngành.

Một số ý kiến băn khoăn về tính khả thi của luật, bởi một số nội dung cần phân định rõ với những quy định có liên quan về PTDS tại các luật chuyên ngành; do đó cần tiếp tục rà soát kỹ các luật và hệ thống văn bản có liên quan, tránh chồng chéo trong hệ thống pháp luật và bảo đảm tính khả thi.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng – An Ninh của Quốc hội Lê Tấn Tới.

Một số ý kiến đề nghị cân nhắc không quy định PTDS cấp độ 4 (tình trạng khẩn cấp) vì các biện pháp ứng phó đã được pháp luật về TTKC điều chỉnh hoặc sẽ phải sửa nội dung này khi xây dựng Luật về TTKC.

Tuy vậy, cơ quan thẩm tra cho rằng, việc phân 4 cấp độ là nội dung quan trọng, nhằm phân biệt với các dạng cấp độ thảm họa, sự cố tại các luật chuyên ngành. Trên cơ sở phân loại cấp độ này, để điều chỉnh thống nhất hoạt động của các cấp chính quyền, lực lượng tham gia PTDS và người dân trong ứng phó, khắc phục thảm họa, sự cố.

Ủy ban Quốc phòng – An Ninh đề nghị cơ quan soạn thảo cần rà soát, làm rõ cơ sở lý luận, pháp luật, thực tiễn và khoa học, quy định cả phạm vi xảy ra thảm họa, sự cố và hậu quả thiệt hại do các tình huống này gây ra để xác định cấp độ PTDS cho phù hợp, khi cần thiết sẽ vận hành, kích hoạt được ngay các biện pháp PTDS tương ứng, có tính khả thi.

Ví dụ nếu thảm họa, sự cố gây thiệt hại nghiêm trọng, rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng nhưng chỉ xảy ra ở một địa bàn hẹp (thôn, bản..) thuộc xã, phường hoặc xảy ra trên địa bàn rộng vài huyện, vài tỉnh nhưng gây thiệt hại không lớn thì xác định cấp độ PTDS nào cho phù hợp?

Cũng theo ông Lê Tấn Tới, một số ý kiến cho rằng, việc giao thẩm quyền cho Chủ tịch UBND cấp huyện, cấp tỉnh công bố, ban bố, bãi bỏ các cấp độ PTDS cần cân nhắc, vì khó thực hiện trong khi các luật như: Luật Quốc phòng, Luật Tổ chức chính quyền địa phương; Luật Tổ chức Chính phủ… đã quy định khá cụ thể thẩm quyền của các chủ thể quản lý nhà nước trong từng lĩnh vực. Mặt khác, quy định này cũng chưa thống nhất về thẩm quyền xác định cấp độ, mức độ sự cố tại một số luật chuyên ngành.

Ủy ban Quốc phòng – An Ninh cơ bản tán thành với sự cần thiết quy định hoạt động PTDS trong TTKC nhằm bảo đảm cho hoạt động PTDS được triển khai thống nhất, kịp thời trong một trạng thái đặc biệt của xã hội là TTKC.

Tuy nhiên, nội dung này liên quan đến nhiều quy định hiện hành về TTKC, do đó đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, rà soát để thiết kế cho phù hợp, nhất là các biện pháp PTDS trong TTKC để không chồng lấn sang các quy định về TTKC.