Lãi suất là mức tỷ lệ mà người vay tiền phải trả để sử dụng một đơn vị vốn vay trong khoảng thời gian xác định (thông thường là 1 tháng hoặc 1 năm). Đây là một loại giá cả đặc biệt được xác định dựa trên giá trị sử dụng.
Lãi suất được biểu thị dưới dạng tỷ lệ phần trăm, đồng thời cũng được xem là tỷ lệ sinh lời mà chủ sở hữu nhận được từ khoản vốn cho vay.
Nhiệm vụ chủ yếu của Ngân hàng Trung ương là điều hành các chỉ tiêu của nền kinh tế vĩ mô như lạm phát, tỷ giá, lãi suất trên thị trường. Để thực hiện được chức năng đó, Ngân hàng Trung ương phải sử dụng các biện pháp hành chính hoặc công cụ trên thị trường. Trong đó, công cụ hành chính thường là các biện pháp như trần lãi suất cho vay, trần tăng trưởng tín dụng...
Các biện pháp, công cụ thị trường của Ngân hàng Trung Ương có thể thông qua việc mua bán ngoại tệ, từ đó điều hành tỷ giá và các giấy tờ có giá phù hợp với mục đích điều tiết cung cầu tiền trên thị trường.
(Ảnh minh họa)
Như vậy, có thể hiểu lãi suất điều hành là một công cụ, chính sách của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nhằm điều tiết các chỉ tiêu của nền kinh tế vĩ mô như lạm phát, tỷ giá, lãi suất trên thị trường.
Lãi suất điều hành thường được sử dụng để định hướng cho các lãi suất thị trường. Việc tăng hay giảm lãi suất điều hành trên thị trường là chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước, các tổ chức tín dụng, các ngân hàng thương mại sẽ là đơn vị thực hiện. Lãi suất điều hành cũng có thể ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái và giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán.
Lãi suất điều hành được quyết định bởi Ngân hàng Nhà nước và có thể tăng hoặc giảm tùy thuộc vào tình hình kinh tế.
Thông thường, Ngân hàng Nhà nước sẽ tăng lãi suất điều hành khi muốn kiềm chế lạm phát hoặc khi nền kinh tế đang phát triển quá nóng và có nguy cơ gây ra sự suy giảm sau đó. Khi đó, việc tăng lãi suất điều hành giúp giảm đà tăng giá và kiểm soát sự phát triển quá nóng của thị trường tài chính.
Trái lại, việc giảm lãi suất điều hành có tác dụng kích thích tăng trưởng nền kinh tế hoặc giảm thiểu tác động của sự suy giảm kinh tế. Giảm lãi suất điều hành có thể giúp giảm chi phí vay và tăng cơ hội đầu tư cho các doanh nghiệp và cá nhân, tăng chi tiêu và đẩy mạnh hoạt động kinh tế.