Kinh tế hợp tác xã: Trụ cột nâng tầm nông thôn mới An Giang

Trong tiến trình xây dựng nông thôn mới, An Giang không chọn con đường phát triển nóng mà kiên định với hướng đi bền vững: tổ chức lại sản xuất nông nghiệp trên nền tảng kinh tế hợp tác. Hợp tác xã (HTX), tổ hợp tác không chỉ là “cánh tay nối dài” của chính sách mà còn trở thành trung tâm liên kết nông dân với doanh nghiệp, thị trường và khoa học, công nghệ, mở ra dư địa tăng trưởng mới cho khu vực nông thôn.

HTX - bệ đỡ tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị

Toàn tỉnh An Giang hiện có 849 HTX hoạt động trên 6 lĩnh vực, trong đó nông nghiệp vẫn là trụ cột. Điều đáng chú ý là nhiều HTX đã vượt qua mô hình sản xuất manh mún, từng bước hình thành chuỗi giá trị khép kín từ đầu vào, tổ chức sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm. Nhờ đó, hiệu quả kinh tế được nâng lên rõ rệt, mang lại lợi ích thiết thực cho thành viên và nông dân liên kết.

Theo ông Trần Văn Cứng - Chủ tịch Liên minh HTX An Giang, 6 tháng đầu năm 2025, doanh thu bình quân của mỗi HTX đạt khoảng 6,4 tỷ đồng/năm, lợi nhuận bình quân 1,2 tỷ đồng/năm. Đây là con số cho thấy sức bật đáng kể của khu vực kinh tế tập thể trong bức tranh chung của nông nghiệp tỉnh. Không dừng lại ở mở rộng quy mô, nhiều HTX mạnh dạn ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số.

Toàn tỉnh hiện có 46 HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất; 20 HTX triển khai chuyển đổi số trong quản lý, điều hành; 8 HTX có sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên. Những mô hình này đang tạo ra “hạt nhân đổi mới”, góp phần thay đổi tư duy sản xuất của nông dân từ “làm nhiều” sang “làm chuẩn”, từ chạy theo sản lượng sang chú trọng chất lượng và thị trường.

Thực tế cho thấy, khi HTX đứng ra tổ chức sản xuất, nông dân được tiếp cận đồng bộ các dịch vụ: cung ứng giống, vật tư, kỹ thuật canh tác, kiểm soát chất lượng và bao tiêu đầu ra. Nhờ đó, rủi ro thị trường giảm, chi phí sản xuất được tối ưu, thu nhập ổn định hơn. Đây cũng chính là nền tảng quan trọng để An Giang xây dựng nông thôn mới theo chiều sâu, bền vững và có sức lan tỏa.

Sức mạnh của liên kết hợp tác xã

Vùng chuyên canh xoài xã Cù Lao Giêng là minh chứng sinh động cho hiệu quả của kinh tế hợp tác. Trước đây, nông dân trồng xoài chủ yếu sản xuất nhỏ lẻ, phụ thuộc thương lái, giá cả bấp bênh. Từ những nhóm liên kết ban đầu như Câu lạc bộ 10k, rồi Hội quán GAP, đến năm 2020, HTX GAP Cù Lao Giêng chính thức ra đời, đánh dấu bước chuyển căn bản trong tổ chức sản xuất.

Hiện HTX có 51 thành viên chính thức và 243 thành viên liên kết, với vùng nguyên liệu xoài khoảng 300ha đạt chứng nhận VietGAP, trong đó 50ha đạt GlobalGAP. Việc tuân thủ quy trình canh tác an toàn, đồng nhất chất lượng đã giúp xoài Cù Lao Giêng chinh phục nhiều thị trường khó tính.

Ông Nguyễn Minh Hiền - Chủ tịch HĐQT, Giám đốc HTX GAP Cù Lao Giêng cho biết, từ đầu năm đến nay, HTX đã ký kết hợp đồng ghi nhớ tiêu thụ hơn 9.000 tấn xoài với nhiều doanh nghiệp lớn; trong đó, gần 1.600 tấn đã được xuất khẩu sang Trung Quốc, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Úc, New Zealand…

Song song với đó, HTX còn cung ứng vật tư nông nghiệp đầu vào cho thành viên, cho phép công nợ không tính lãi trong 6 tháng, triển khai dịch vụ chăm sóc vườn và bao tiêu sản phẩm. Riêng 6 tháng đầu năm 2025, doanh thu của HTX đạt hơn 4 tỷ đồng.

Không chỉ dừng ở mô hình HTX đơn lẻ, An Giang còn phát triển các liên hiệp HTX theo hướng sản xuất hàng hóa quy mô lớn. Liên hiệp HTX Tri Tôn với 8 HTX thành viên, diện tích liên kết hơn 15.700ha, tập trung hỗ trợ các khâu trong quy trình sản xuất và tiêu thụ lúa. Liên hiệp HTX Thoại Sơn với 6 HTX thành viên, diện tích 7.500ha, tổ chức sản xuất gắn với chuỗi giá trị từ sản xuất, chế biến đến bao tiêu.

Đáng chú ý, các liên hiệp HTX này được doanh nghiệp đồng hành mạnh mẽ. Việc được trang bị hệ thống máy móc cơ giới, dịch vụ drone trong sạ giống, bón phân, phun thuốc đã giúp giảm chi phí, tăng năng suất và lợi nhuận cho nông dân. Đây chính là “đòn bẩy” để kinh tế hợp tác nâng tầm, đủ sức cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập.

Không chỉ An Giang, khu vực lân cận như Kiên Giang (cũ) cũng cho thấy hiệu quả rõ nét của HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị. Hàng trăm HTX đã tổ chức tốt các khâu từ cung ứng đầu vào, quản lý sản xuất đến thu gom và tiêu thụ sản phẩm. Nhiều HTX sáng tạo mô hình “thuê chung, mua chung, bán chung”, giúp thành viên giảm chi phí từ 1 – 2,5 triệu đồng/ha/vụ, đồng thời hình thành vùng nguyên liệu ổn định cho chế biến và xuất khẩu.

Điểm chung của các mô hình thành công là sự thay đổi tư duy: HTX không chỉ là “tổ chức trung gian” mà trở thành chủ thể kinh tế thực thụ, đủ năng lực đàm phán với doanh nghiệp, dẫn dắt nông dân sản xuất theo tín hiệu thị trường. Khi lợi ích của thành viên được đặt ở trung tâm, sự gắn kết trong HTX ngày càng bền chặt.

Theo ông Nguyễn Minh Hiền, liên kết theo chuỗi giá trị không chỉ là hướng đi đúng mà còn là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh hội nhập. Muốn nông sản vươn ra thị trường quốc tế, mỗi thành viên HTX phải đồng lòng, đổi mới tư duy, tuân thủ quy trình sản xuất và chủ động học hỏi.

Từ những “hạt nhân” HTX ở An Giang, có thể thấy rõ một bức tranh nông thôn mới đang chuyển động theo hướng hiện đại, hiệu quả và bền vững. Kinh tế hợp tác, với vai trò tổ chức sản xuất và kết nối thị trường, đang trở thành trụ cột vững chắc, góp phần nâng cao giá trị nông sản, cải thiện đời sống nông dân và tạo nền tảng lâu dài cho sự phát triển của nông thôn An Giang trong giai đoạn mới.