Điều gì xảy ra nếu Ukraine rút khỏi Bakhmut?

Nga tấn công như vũ bão vào Bakhmut, Ukraine chờ vũ khí phương Tây

"Những đống đổ nát bốc cháy". Đó là những gì Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói hồi tháng 12/2022 trong chuyến thăm Bakhmut - một thành phố ở phía Đông Nam đang trở thành tâm điểm giao tranh giữa quân đội Nga và Ukraine.

Bakhmut là một trong những trận địa nóng nhất và kéo dài nhất của cuộc xung đột ở Ukraine - hiện đã bước sang năm thứ hai.

Quân đội Ukraine trong một hào chiến ở Bakhmut. (Ảnh: AP)

Theo một số bài báo, mỗi ngày kể từ tháng 8/2022 khi xung đột leo thang, hàng trăm nghìn binh lính của hai bên đã tử trận trong và quanh thành phố.

Nga hiện đang tấn công thành phố này từ 3 hướng và đang chiến đấu để giành quyền kiểm soát con đường tiếp cận phía Tây - vốn đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp hậu cần cho quân đội Ukraine, sơ tán thương binh và rút lui nếu quyết định được đưa ra.

Sáng 6/3, Bộ Tổng tham mưu Lực lượng Vũ trang Ukraine cho biết Nga "tiếp tục tấn công như vũ bão vào Bakhmut và các khu vực gần đó". Bộ này cũng thông báo quân đội Ukraine đã đẩy lùi gần 100 cuộc tấn công chỉ riêng trong ngày 5/3.

Bakhmut là một phần trong vùng đô thị mở rộng bao gồm cả thị trấn Soledar ở Đông Bắc thành phố này. Tuy nhiên, cách đây 2 tháng, các lực lượng của Nga đã giành được quyền kiểm soát Soledar.

"Hiện nay, giao tranh ở Donbass gắn với các vùng đô thị mở rộng", nhà phân tích Aleksey Kushch tại Kiev nhận định với Al Jazeera.

Vùng đô thị mở rộng Bakhmut - Soledar đóng vai trò quan trọng để giành quyền kiểm soát các thị trấn và thành phố có tầm quan trọng chiến lược và được phòng thủ vững chắc ở Donbass như Chasiv Yar, Kramatorsk và Sloviansk.

Trong những tuần gần đây, Moscow đã tăng cường tiến công theo 5 hướng dọc tiền tuyến trải dài 1.200km, một quan chức quân sự cấp cao Ukraine cho hay.

"Các lực lượng của họ đang trải rộng quá mỏng", Trung tướng Ihor Romanenko, cựu Phó Chỉ huy Bộ Tổng tham mưu Các Lực lượng Vũ trang Ukraine nhận định

Nga đang cố gắng giành được các thị trấn Kreminna cách Bakhmut 75 km về phía Bắc và Vuhledar cách Bakhmut 150 km về phía Nam.

Ông Romanenko cho rằng hiện nay các lực lượng Ukraine chỉ cần chờ thêm một vài tuần nữa để nhận được các vũ khí tiên tiến từ phương Tây trong đó có xe tăng hiện đại Leopard.

"Sau khi chúng tôi ngăn chặn đà tiến công của họ và thiết lập các lực lượng dự trữ chiến lược của mình - dựa trên số lượng vũ khí và các đơn vị quân sự được đào tạo - chúng ta có thể nói về việc tiến hành một cuộc phản công", ông Romanenko cho hay.

Hiện nay, các vị tướng hàng đầu Ukraine khẳng định họ muốn tăng cường các tuyến phòng thủ ở Bakhmut thay vì rút quân và sẽ theo đuổi chiến lược làm suy giảm lực lượng của Nga trong cuộc xung đột tiêu hao trước khi tiến hành phản công.

Phía Ukraine tính toán rằng vòng vây của đối phương đang yếu dần và họ sẽ cố gắng gây tổn thấy cho các lực lượng của Nga thậm chí cả khi Kiev đang chờ khi vũ khí mới từ phương Tây.

Nga sẽ làm gì nếu Ukraine rút khỏi Bakhmut?

Theo nhà sử học Nikolay Mitrokhin thuộc Đại học Bremen của Đức, Bakhkut có vai trò quan trọng khi đây là trung tâm phòng tuyến thứ hai của Ukraine ở Donbass.

"Nhưng sau khi để mất Soledar và Bakhmut gần như bị bao vây từ 3 hướng, tầm quan trọng của nó đã giảm đáng kể", ông nhận định với Al Jazeera.

Ông cũng cho rằng các lực lượng của Nga sẽ không đối mặt với những trở ngại quá lớn trước khi tấn công phòng tuyến thứ ba của Ukraine, vùng đô thị mở rộng Toretsk trải dài gần 100 km ở phía Tây Bakhmut. Với tốc độ tấn công hiện nay, cũng như đánh giá về sự phản kháng của Ukraine và thời tiết mùa xuân với nền đất ẩm khó di chuyển, Nga sẽ bao vây Chasiv Yar chỉ trong một vài tuần nữa, chuyên gia Mitrokhin dự đoán.

Dù vậy, theo ông, Nga khó có thể tiếp cận các vùng ngoại ô Konstantinovka và Kramatorsk - hai thị trấn chiến lược nằm cách Bakhmut lần lượt chỉ 27km và 55km trước thời điểm giữa tháng 5/2023.

"Họ sẽ phải mất 1 năm hoặc hơn để tấn công vào phòng tuyến thứ ba dọc biên giới khu vực Donetsk và Lugansk bao gồm hàng trăm địa điểm được phòng thủ vững chắc và một mê cung các hào chiến cũng như nơi trú ẩn", ông cho hay.

Dù vậy, một số nhà quan sát cho rằng việc quân đội Ukraine rút khỏi Bakhmut sẽ không làm thay đổi bức tranh chiến lược.

"Tôi nghĩ thành phố này mang giá trị biểu tượng hơn là giá trị chiến lược", Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin cho hay ngày 6/3. Nếu quân đội Ukraine rút quân về "một số khu vực dễ phòng thủ" gần thành phố, "tôi sẽ không coi đó là một bước lùi chiến lược", ông Austin nói.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cũng khẳng định: "Bakhmut thất thủ không có nghĩa là Nga đã đảo chiều xung đột".

Tính toán của Ukraine

Sau cuộc họp với các tướng cấp cao ngày 6/3, Tổng thống Zelensky cho biết cả Tư lệnh Lực lượng Vũ trang Ukraine Valeriy Zaluzhnyi và Chỉ huy Bộ binh Oleksandr Syrsky đều ủng hộ tăng cường phòng thủ ở Bakhmut.

"Cả hai tướng đều trả lời: Không rút quân và tăng cường phòng thủ. Tôi đã yêu cầu chỉ huy quân đội Ukraine tìm kiếm các lực lượng phù hợp để hỗ trợ các binh lính ở Bakhmut", ông Zelensky cho hay.

Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Ukraine không đề cập đến khả năng mà các nhà phân tích độc lập đã đề cập trước đó - rút quân âm thầm tới các khu vực nhỏ hơn và dễ phòng vệ hơn trong thành phố hay vì rút quân đột ngột và ồ ạt.

Một số đơn vị của Ukraine ở Bakhmut dự kiến sẽ được triển khai tới phía Nam Ukraine để thực hiện kế hoạch phản công nhằm vào thành phố Melitopol, có thể là vào mùa xuân, trong nỗ lực chia cắt hành lang trên đất liền mà Nga kiểm soát và đe dọa việc Moscow nắm giữ Bán đảo Crimea. Dù vậy, kế hoạch này sẽ buộc quân đội Ukraine phải vượt qua hàng chục km hầu như không được che phủ và bảo vệ cũng như bị gài mìn và được quân đội Nga bảo vệ nghiêm ngặt.

Tháng trước, Tổng thống Zelensky gọi Bakhmut là "pháo đài của chúng tôi" và khẳng định sẽ không từ bỏ thành phố này:

"Đây là một trong những trận ác liệt nhất. Đau đớn và đầy thách thức".

Quân đội Ukraine đã thể hiện sự phản kháng bằng việc công khai thông báo về cuộc tấn công UAV nhằm vào lãnh thổ Nga và tuyên bố phá hủy 1 tháp quan sát ở khu vực Bryansk. Điều này cho thấy Kiev đã phá vỡ chính sách mơ hồ có chủ đích trước đây đối với các cuộc tấn công vào bên trong nước Nga.

Nga và Ukraine có chung đường biên giới kéo dài hơn 1.900km, trong đó bao gồm hàng trăm km ở khu vực Donbass với một số khu vực hiện do Moscow kiểm soát. Nga cũng sử dụng các vùng lãnh thổ sát Ukraine, trong đó có Bryansk, dọc biên giới Đông Bắc của Ukraine để thực hiện các cuộc tấn công pháo binh, trên không và trên mặt đất nhằm vào nước này.