19:04 02/11/2024
Bản tin 113
Khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào năm 2022, nước này đã tích cực sử dụng xe tăng chiến đấu chủ lực và các phương tiện chiến đấu như BMP và BMD ra tiền tuyến. Tuy nhiên, thiết giáp Nga gặp nhiều tổn thất do thiếu bộ binh hộ tống và trở thành mục tiêu dễ dàng cho các lực lượng phục kích của Ukraine.
Blog Oryx - một tổ chức chuyên thống kê những thiệt hại của các bên trong cuộc xung đột Nga - Ukraine, thông qua những bức ảnh và video trực tiếp để tổng hợp, blog này cho biết đến thời điểm hiện tại Nga đã mất 2.001 xe tăng, tuy nhiên theo một số chuyên gia con số thực tế còn có thể cao hơn nhiều.
Một báo cáo hồi tháng 5 của Viện Nghiên cứu Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia (RUSI) của Vương quốc Anh cho thấy, hiện tại thiết giáp Nga sử dụng các chiến thuật thận trọng hơn để hỗ trợ bộ binh đồng thời với các công nghệ và kỹ thuật ngầm làm giảm hiệu quả của các tên lửa chống tăng.
Thiệt hại xe tăng của Nga
Trong số hơn 2.000 xe tăng Nga bị mất được báo cáo bởi Oryx, 62% được coi là bị phá hủy vĩnh viễn, 27% khác được xác nhận là bị Ukraine chiếm được và phần còn lại là do bỏ rơi hoặc hư hỏng nặng. Việc tiêu hao các phương tiện chiến đấu bộ binh khác cũng ở mức đáng báo động với 2.372 xe BMP, BMD và BTR-82A bị mất.
Chiếc T-80 bị phá hủy với tháp pháo bị nổ và lật được nhìn thấy tại Bogorodychne ở vùng Donbass của Ukraine vào ngày 23/2/2022.
Nguyên nhân chính là bộ binh Ukraine được trang bị tên lửa chống tăng tầm xa, đáng chú ý là tên lửa tầm nhiệt Javelin, tên lửa dẫn đường tầm ngắn NLOS và Stugna-P dẫn đường bằng laser, đã gây ra nhiều tổn thất cho thiết giáp Nga từ đầu cuộc xung đột.
Nhưng các nguồn tin Ukraine lại cho rằng, việc sử dụng pháo binh bắn gián tiếp được dẫn đường bởi máy bay không người lái, thực tế là đã phá hủy nhiều xe tăng Nga hơn cả tên lửa chống tăng.
Những nguyên nhân khác gây ra tổn thất bao gồm mìn chống tăng, tên lửa chống tăng tầm ngắn, máy bay không người lái quadcopter dân sự thả lựu đạn chống tăng và chính xe tăng của Ukraine giao chiến với thiết giáp Nga trong các trận chiến xung quanh Kiev, Chernihiv và Volnovakha.
Nga được cho là đã triển khai khoảng 3.000 xe tăng khi tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, có nghĩa là họ đã mất tương đương 2/3 số lượng xe so với ban đầu.
Tuy nhiên, lực lượng của Nga đang được bổ sung một lượng nhỏ xe tăng T-90M mới được sản xuất. Bên cạnh đó, Nga cũng tái triển khai các dòng xe tăng cũ từ thời Liên Xô được cất giữ trong các kho dự trữ.
Xe tăng T-72 Nga nã pháo trên chiến trường Ukraine.
Chiến thuật sử dụng xe tăng hỗ trợ chiến đấu
Báo cáo của RUSI nói rằng sau những tổn thất trong giai đoạn đầu của cuộc xung đột, thiết giáp Nga đang sử dụng các chiến thuật "tiến hóa đáng kể" nhằm giảm thiểu tổn thất, bằng cách sử dụng xe tăng và thiết giáp trong vai trò hỗ trợ chiến đấu.
Xe tăng Nga được triển khai cách các vị trí của Ukraine khoảng 2 km, ngoài tầm với của vũ khí chống tăng tầm ngắn. Ở khoảng cách đó, lính tăng Nga sử dụng hệ thống quang học trên xe tăng để phát hiện các vị trí của Ukraine và sử dụng pháo chính để tiêu diệt mục tiêu.
Xe tăng Nga, đặc biệt là những dòng xe cũ chủ yếu được sử dụng làm pháo binh bắn gián tiếp. Một số báo cáo nhận xét rằng, mặc dù chiến thuật này “không hiệu quả” do góc bắn của xe tăng thấp, nhưng lớp giáp của xe có thể bảo vệ tốt hơn cho những người lính trong những khu vực nguy hiểm, đặc biệt là các cuộc tấn công từ trên không hoặc các loạt pháo phản công.
Các chuyên gia phương Tây nhận xét rằng ngay cả những chiếc xe tăng T-54 và T-62 lỗi thời cũng gây ra những mối đe dọa nghiêm trọng trên chiến trường. Những khẩu pháo chính của xe tăng được xem là hiệu quả hơn trong vai trò hỗ trợ hỏa lực so với các loại BMP có pháo nhỏ hơn, tầm bắn ngắn hơn.
Bên cạnh đó những chiếc xe tăng cũ hơn, dễ sử dụng hơn cũng thường được sử dụng trong chiến đấu đô thị, nơi phạm vi giao tranh ngắn và các cuộc phục kích bên sườn diễn ra phổ biến, khiến lợi thế của xe tăng hiện đại bị giảm đi.
Báo cáo lưu ý rằng xe tăng Nga đóng vai trò hỗ trợ quan trọng trong các cuộc tấn công đô thị, với sự yểm trợ từ hỏa lực của xe tăng, bộ binh có thể xâm nhập vào các khu vực giao tranh với ít rủi ro hơn.
Các trận chiến giữa xe tăng và xe tăng ít xảy ra ở Ukraine, nếu có, chúng thường diễn ra ở cự ly ngắn, từ 1 km trở xuống, thậm chí là 50 m. Bên giành chiến thắng thường là bên phát hiện ra xe tăng đối phương và khai hỏa trước.
Giáp phản ứng nổ trên xe tăng Nga.
Những biện pháp khác
Bên cạnh đó, những "viên gạch" đặc trưng của áo giáp phản ứng nổ (ERA) bao quanh cả xe tăng Nga và Ukraine thực sự có hiệu quả cao trong việc chống lại hầu hết các tên lửa chống tăng có điều khiển, bao gồm cả tên lửa Kombat phóng bằng súng mà xe tăng Ukraine sử dụng. Nhiều đòn tấn công bằng tên lửa dẫn đường đôi khi không hạ gục được xe tăng Nga.
Một số chuyên gia phương Tây còn chỉ ra điều đáng lo ngại hơn, là Nga đang có một số thành công với các biện pháp đối phó nhằm đánh bại tên lửa tấn công tầm nhiệt Javelin do Mỹ cung cấp, loại tên lửa có hiệu suất tiêu diệt xe tăng cao nhất của Ukraine.
Theo các thông tin tình báo phương Tây, xe tăng sẽ hoạt động vào khoảng thời gian hoàng hôn và bình minh (khi các thiết bị chụp ảnh nhiệt gặp khó khăn trong việc phân biệt các phương tiện), cũng như sử dụng các lớp phủ giảm thiểu tín hiệu hồng ngoại, những điều này giúp làm tăng khả năng sống sót của xe tăng.
Nhiều chuyên gia quân sự cũng lưu ý rằng, những thay đổi đối với những động cơ trên xe tăng Nga có hiệu quả trong việc giảm lượng nhiệt của chúng. Vì phần lớn tên lửa được sử dụng và cung cấp cho Ukraine sử dụng dẫn đường bằng hồng ngoại, việc giảm thiểu nguồn nhiệt phát ra sẽ khiến tên lửa gặp nhiều khó khăn hơn khi tấn công xe tăng.
Liệu những sự thích ứng thành công này của Nga có thể giảm thiểu được nhiều tổn thất hơn nữa hay không, vẫn còn phải chờ đợi kết quả từ chiến trường. Tuy nhiên những chiến thuật mới này thực sự đang gây ra nhiều khó khăn hơn đối với những cuộc phản công gần đây của quân đội Ukraine.