10:01 26/11/2024
Tin nhanh 24h
Nga bác bỏ cáo buộc cản trở xuất khẩu ngũ cốc, bằng thỏa thuận đột phá
Tổng thống Nga Putin đã bật đèn xanh cho thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc tại Biển Đen – thỏa thuận lớn đầu tiên giữa Moskva và Kiev kể từ khi Nga mở chiến dịch tiến công quân sự vào Ukraine vào cuối tháng 2/2022.
Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres phát biểu hôm 22/7: “Đây là một thỏa thuận của cả thế giới. Nó sẽ giúp ích cho các nước đang phát triển đang ở bên bờ phá sản và những người yếu thế đang đứng trước nguy cơ đói khát. Nó sẽ giúp ổn định giá lương thực toàn cầu vốn đã ở mức cao kỷ lục thậm chí trước cả chiến tranh”.
Các tổng thống Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ. Từ trái qua phải là các ông Putin, Raisi và Erdogan. (Ảnh: AP)
Thỏa thuận trên do Ukraine, Thổ Nhĩ Kỳ, Nga và Liên Hợp Quốc thương lượng đạt được. Thỏa thuận tạo ra khuôn khổ cho việc nối lại hoạt động xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine ra toàn cầu. Văn bản này tạo ra một “trung tâm kiểm soát” với nhân lực là quan chức của nhóm trên nhằm theo dõi và điều phối hoạt động xuất khẩu ngũ cốc từ một hành lang hàng hải an toàn riêng do các bên chỉ định. Theo đó, lương thực được xuất đi từ các thành phố cảng của Ukraine là Odessa, Chernomorsk, và Yuzhny.
Các bên không công bố ngay chi tiết của bản kế hoạch này. Giới chức Nga trước đó nhất quyết yêu cầu tàu bè Ukraine chở ngũ cốc ra khỏi nước này phải chịu sự kiểm tra của hải quân Nga nhằm đề phòng các tàu bè đó có thể chở thiết bị quân sự trở lại Ukraine. Theo phiên bản cuối cùng của thỏa thuận, các tàu Ukraine khi quay trở lại nước này sẽ bị quân đội Thổ Nhĩ Kỳ kiểm tra.
Bốn bên đạt được một thỏa thuận sơ bộ vào tuần trước nhưng phải nhận được tín hiệu đồng ý từ Tổng thống Nga Putin. Ông Putin đã gặp Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan để hoàn tất việc nhất trí về thỏa thuận. Ông Putin cảm ơn Thổ Nhĩ Kỳ đã nỗ lực trung gian cho một thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc trong thời gian vài tháng qua.
Trong khi đó, trợ lý Tổng thống Ukraine - Mykhailo Podolyak nhấn mạnh rằng về mặt kỹ thuật thì không có thỏa thuận trực tiếp nào giữa Nga và Ukraine. Thay vào đó, cả hai nước ký riêng rẽ cùng một “thỏa thuận nhỏ” với Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hợp Quốc. Tuy nhiên thỏa thuận này đánh dấu thỏa thuận thực chất đầu tiên, dù là thông qua ủy nhiệm, giữa Moskva và Kiev kể từ khi cuộc chiến ở Ukraine nổ ra.
Nga nhận được sự ủng hộ to lớn và công khai của Iran
Tổng thống Putin tới Iran vào hôm 19/7 để gặp Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei của Iran. Tehran đưa ra tuyên bố ủng hộ đầy đủ cho các hoạt động quân sự của Nga ở Ukraine.
Đại Giáo chủ Khamenei viết trên mạng xã hội Twitter: “Chiến tranh là điều khó khăn và khủng khiếp. Cộng hòa Hồi giáo Iran không bao giờ mong muốn chứng kiến dân thường bị ảnh hưởng bởi chiến tranh. Tuy nhiên, trong vấn đề Ukraine, nếu Nga không chủ động ra tay, phía bên kia sẽ khởi động chiến tranh”.
Ông Khamenei bổ sung: “NATO là một thực thể nguy hiểm. Phương Tây hoàn toàn chống đối một nước Nga mạnh mẽ và độc lập. Nếu tình thế thuận lợi cho NATO thì họ sẽ không biết đến giới hạn nào. Nếu họ không bị ngăn chặn ở Ukraine, sau này họ sẽ phát động một cuộc chiến tương tự ở Crimea”.
Cả Nga và Iran đều có một điểm chung là phải chống lại các lệnh trừng phạt của phương Tây. Trong bối cảnh ấy, hãng khí đốt khổng lồ của Nga – Gazprom đã ký một thỏa thuận 40 tỷ USD với Công ty dầu mỏ quốc gia Iran (NTOC) để giúp các nhà sản xuất của Iran phát triển lĩnh vực dầu khí trên toàn quốc.
Cũng vào ngày 19/7, Tổng thống Nga Putin đã có cuộc họp thượng đỉnh với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan và người đồng cấp Iran Raisi để bàn về xung đột ở Syria. Nga và Iran là các nước chính hậu thuẫn cho Tổng thống Syria Bashar al-Assad, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ các phái chống chính phủ ở miền Bắc Syria. Hội nghị thượng đỉnh đã không giải quyết các khác biệt này. Tổng thống Erdogan đã không lấy được sự ủng hộ của Nga và Iran cho một cuộc tấn công mới của Thổ Nhĩ Kỳ ở miền Bắc Syria với lý do “tiến đánh các nhóm khủng bố”.
Chiến dịch ngoại giao một tuần của Nga
Một thông cáo chung do ba nhà lãnh đạo Nga-Iran-Thổ Nhĩ Kỳ đưa ra đã tái khẳng định cam kết của họ đối với toàn vẹn lãnh thổ của Syria. Thông báo cho biết, “an ninh và ổn định” ở Đông Bắc Syria “chỉ có thể đạt được trên cơ sở bảo tồn chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước này”.
Tuy vậy, trên chuyến bay trở về nhà, Tổng thống Erdogan nói với phóng viên rằng ông sẽ không gác lại phương án quân sự ở miền Bắc Syria cho đến khi các mối quan ngại an ninh của Thổ Nhĩ Kỳ được giải quyết.
Thỏa thuận ngũ cốc đã khép lại một tuần ngoại giao của Nga mà theo các chuyên gia có mục đích chứng minh cho phương Tây thấy rằng chiến dịch của họ nhằm cô lập Nga về kinh tế và chính trị đã thất bại.
John Drennan thuộc Viện Hòa bình Mỹ nói với CNBC: “Tôi cho rằng người Nga sẽ làm nổi bật hội nghị nói trên như một minh chứng cho việc họ không thực sự bị cô lập, họ là một nhân vật chính ở Trung Đông. Tuy nhiên, có thể Nga đang cần đến sự hậu thuẫn quân sự của Iran, như nhận định của phát ngôn viên Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ John Kirby”.
Hội nghị của ông Putin ở Tehran (Iran) chứng tỏ rằng mặc dù Mỹ và châu Âu cố gắng xây dựng một mặt trận thống nhất lớn toàn cầu chống lại Kremlin, một phần đáng kể của thế giới phi phương Tây vẫn duy trì quan điểm trung lập. Một số trường hợp như Iran và Trung Quốc thậm chí còn ủng hộ rõ ràng cho Nga.