Kỳ tích 'Đoàn tàu không số'

Chúng tôi đến thăm Bảo tàng Hải Quân (tại Hải Phòng) – thuộc Bộ Tư lệnh Hải Quân vào những ngày cuối tháng 4, trong không khí cả nước đang hư

ớng

về l

ễ

kỷ niệm ngày 30/4 giải phóng Miền Nam, thống nhất Tổ quốc. Đại úy Nguyễn Thu Phương, nhân viên thuyết minh của Bảo tàng giới thiệu với chúng tôi về những kỳ tích, những chiến công và những hiện vật được trưng bày tại Bảo tàng.

Đầu những năm 1960, tuyến giao liên Trường Sơn-559 làm nhiệm vụ vận chuyển, chi viện chiến trường Miền Nam đã hoạt động nhưng chủ yếu mới đưa được người và vũ khí vào các tỉnh khu 5, còn các tỉnh ven biển thì chưa tới được.

Thời kỳ này, phong trào cách mạng Miền Nam đang phát triển mạnh mẽ, nhu cầu về vũ khí cho chiến trường Miền Nam đang là đòi hỏi cấp bách, có tính sống còn. Đồng bào Miền Nam phải đánh giặc bằng giáo mác, gậy tầm vông.

Miền Nam đang cần vũ khí! Chi viện vũ khí cho cách mạng Miền Nam vào thời điểm này, không còn con đường nào khác là đường biển.

Bến K15 Đồ Sơn (Hải Phòng) - Nơi xuất phát đầu tiên và chủ yếu của Đoàn tàu không số huyền thoại chở hàng đi chiến trường - Ảnh Minh Khang

Chấp hành chỉ thị của Trung ương Đảng về việc vận chuyển vũ khí vào Nam bằng đường biển, từ cuối năm 1961 đến đầu 1962, lần lượt 6 thuyền gỗ của 4 tỉnh Bến Tre, Cà Mau, Bà Rịa, Trà Vinh ra

mi

ền Bắc an toàn. Ngày 23/10/1961, Bộ Quốc phòng ra quyết định thành lập Đoàn vận tải thuỷ 759 có nhiệm vụ vận chuyển vũ khí chi viện chiến trường Miền Nam.

Phương thức vận chuyển là chủ động, bí mật, bất ngờ, lợi dụng sơ hở của địch để đưa hàng vào bến. Đồng thời phải có sẵn phương án thật linh hoạt, mưu trí, đối phó với địch, khi bị lộ thì kiên quyết chiến đấu bảo vệ hàng, nếu cần có thể cho huỷ tàu để giữ bí mật con đường.

S ơ đ ồ c ác chuy ến đi c ủa Đ ường Hồ Chí Minh trên biển - Ảnh Minh Khang

Giai đoạn vận chuyển bằng tàu gỗ, đi sát bờ (1962-1963)

Ngày 11/10/1962, chiếc thuyền gỗ gắn máy Phương Đông 1 xuất phát từ bến Đồ Sơn- Hải Phòng do đồng chí Bông Văn Dĩa và Lê Văn Một chỉ huy chở 30 tấn vũ khí, sau 5 ngày cập bến Rạch Gốc - Cà Mau thành công.

Con đường Hồ Chí Minh huyền thoại trên Biển Đông với biết bao kỳ tích đã được mở. Sử dụng thuyền gỗ gắn máy, đi sát ven biển (phương pháp địa văn), vận chuyển được 178 tấn vũ khí chi viện cho chiến trường Miền Nam. 

Giai đoạn vận chuyển bằng tàu sắt, đi xa bờ (1963- 1965)

Đoàn 759 được chuyển giao về Quân chủng Hải quân với phiên hiệu Đoàn 125. Đây là giai đoạn vận chuyển tích cực nhất, hiệu quả nhất của đoàn 125.

Với những con tàu sắt có trọng tải lớn, chở được nhiều hơn, đi xa bờ hơn, ta đã vận chuyển được 80 chuyến, với hơn 4000 tấn vũ khí cho chiến trường, góp phần làm nên những chiến thắng lớn của quân dân Miền Nam như chiến thắng Ấp Bắc (1963), Núi Thành, Vạn Tường (1965).

Tháng 12/1964, tàu 56 của Đoàn 125 chở 44 tấn vũ khí vào Bà Rịa (tháng 12/1964). Tại đây, một Trung đoàn bộ đội chủ lực tay không đã chờ sẵn, tiếp nhận vũ khí để tham gia chiến dịch bình giã và góp phần to lớn vào thắng lợi của chiến dịch, giải phóng một vùng rộng lớn phía Đông-Bắc Sài Gòn. Trận này góp phần giáng một đòn quyết định làm phá sản hoàn toàn chiến lược “chiến tranh đặc biệt” của Mỹ- Nguỵ.

Một trong những con tàu không số đang vận chuyển vũ khí trên biển vào miền Nam

Giai đoạn vận chuyển (1965-1968)

Công tác vận chuyển trên biển đang phát triển thuận lợi thì một việc không may xảy ra. ngày 16/2/1965, tàu 143 do thuyền trưởng Lê Văn Thêm và Chính trị viên Phan Văn Bảng chỉ  huy, chở 63 tấn vũ khí  khi vào bến Vũng Rô - Phú Yên thì bị địch phát hiện.

Địa hình ở đây rất trống trải, địch tổ chức canh phòng nghiêm ngặt. Trước đó tàu 41 đã chở 3 chuyến vào đây thành công. Chúng cho nhiều máy bay, tàu chiến và hai tiểu đoàn bộ binh đến bắn phá, tấn công.

Thủy thủ tàu 143 được sự hỗ trợ của lực lượng bến, đã tổ chức chiến đấu bảo vệ tàu. Nhưng do lực lượng quá chênh lệch, ta phải tổ chức rút lui và cho nổ bộc phá huỷ tàu. Song phá không hết. Vậy là con đường vận chuyển vũ khí bí mật bằng đường biển đã bị lộ...

Vận chuyển gián tiếp VT5.

Cuối năm 1968, đoàn 125 được giao nhiệm vụ tổ chức chiến dịch vận tải gián tiếp VT-5, đưa vũ khí, hàng hoá từ Hải Phòng vào sông Gianh, để từ đó hàng theo đường bộ vượt Trường Sơn vào chiến trường. Từ tháng 11/1968 đến tháng 6/1969, đoàn đã huy động 542 lượt chuyến tàu, vận chuyển được hơn 30 nghìn tấn hàng chi viện chiến trường Miền Nam.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp giao nhiệm vụ cho Đoàn tàu không số tại Cảng Bính Đông Hải Phòng mùa xuân năm 1970

Giai đoạn vận chuyển 1969- 1972.

Thời kỳ này, địch phong toả ngày càng nghiêm ngặt. Nhưng địch càng phong toả, ta càng tìm nhiều phương thức vận chuyển vũ khí vào chiến trường Miền Nam. Tháng 8/1969, tàu 42 được cải dạng thành tàu nghiên cứu biển, đã tổ chức chuyến trinh sát mở tuyến vận chuyển mới thành công.

Theo tuyến đi này, các tàu chở vũ khí đi trên đường hàng hải quốc tế, vòng qua quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa, tiến sâu xuống vùng biển Xu-Ma-Tra, sau đó quay lại vịnh Thái Lan, rồi bất ngờ tàu chuyển hướng, đưa vũ khí vào vùng biển Tây Nam- Việt Nam.

Đây là giai đoạn vận chuyển đầy khó khăn, gian khổ nhưng cũng rất hào hùng của Đoàn 125, vận chuyển được hơn 400 tấn vũ khí chi viện chiến trường Miền Nam. Tiêu biểu là chuyến đi của tàu 645 vào quân khu 9, ngày 24/4/1972. khi chuyển hướng vào bến thì gặp tàu địch tấn công.

Tàu bị thương nặng, chính trị viên Nguyễn Văn Hiệu ra lệnh cho anh em rời tàu, còn anh ở lại điểm hoả các khối bộc phá cho tàu nổ tung và hy sinh anh dũng cùng với con tàu thân yêu của mình trên vùng biển Tây Nam của Tổ quốc.

Phối hợp vận chuyển với đoàn 371.

Năm 1971 - 1972, công tác vận chuyển gặp nhiều khó khăn. Trước tình hình đó, Bộ quốc phòng giao cho Hải quân phối hợp với đoàn 371 - Quân khu 9 bí mật chở vũ khí trên những con tàu đánh cá hợp pháp. Trong 2 năm, đã vận chuyển được 520 tấn vũ khí vào chiến trường khu 9. Đặc bùệt, ta còn đưa đón các đồng chí lãnh đạo cao cấp đi công tác, làm nhiệm vụ chỉ đạo cách mạng Miền Nam.

Đài tưởng niệm các anh hùng, liệt sỹ tại bên K15 Đồ Sơn - Ảnh Minh Khang

Trải qua 10 năm (1962- 1972) trực tiếp vận chuyển vũ khí chi viện cho chiến trường Miền Nam, cán bộ, chiến sĩ Đoàn 125 Hải quân đã vượt qua mọi hy sinh, gian khổ, sự phong toả gắt gao, ác liệt của địch để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Đoàn đã tổ chức 168 chuyến đi, vận chuyển được 6.105 tấn vũ khí, hàng hoá vào 19 bến  trên địa bàn 9 tỉnh ở Miền Nam, kịp thời chi viện vũ khí cho cho quân dân Miền Nam làm nên những chiến thắng vang dội, góp phần làm phá sản hoàn toàn chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”, “Chiến tranh cục bộ”, “Việt Nam hoá chiến tranh” của Mỹ Ngụy, giải phóng Miền Nam, thống nhất nước nhà.

Trải qua 14 năm (1961-1975) vận chuyển, chi viện chiến trường Miền Nam, Hải quân đã đi 1879 lượt chuyến tàu vận tải, vận chuyển được 152.876 tấn vũ khí, đạn dược, 80.026 lượt người, đi qua 3.758.000 hải lý trên đường Hồ Chí Minh xuyên Biển Đông, trực tiếp chiến đấu với 300 lượt chiếc tàu địch, 1.200 lượt chiếc máy bay, khắc phục được 4.000 quả thủy lôi, bắn chìm và bắn bị thương 10 tàu, bắn rơi 5 máy bay và bắn bị thương nhiều chiếc khác, tiêu diệt hàng trăm sinh lực địch, vượt qua hơn 20 cơn bão để vận chuyển vũ khí, chi viện cho chiến trường Miền Nam. Với thành tích trên, Đoàn 125 hai lần được tuyên dương đơn vị AHLLVTND (12/1967 và 6/1976). 5 tàu được phong đơn vị AHLLVTND, 6 cán bộ, chiến sỹ được phong tặng danh hiệu AHLLVTND ...  tiêu biểu cho phẩm chất cao đẹp của người chiến sĩ Hải quân.

Minh Khang