10:26 05/11/2024
Chân dung
Tại buổi ký kết tài trợ cho chương trình bảo tồn rùa Hoàn Kiếm mới đây, ông Hoàng Văn Hà, điều phối viên Dự án Bảo tồn rùa Hoàn Kiếm của Chương trình Bảo tồn rùa Châu Á (ATP) chia sẻ, thời gian tới, ATP tiếp tục phối hợp với TP Hà Nội và các tổ chức, cá nhân để tổ chức các hoạt động nghiên cứu và bảo tồn như: Tuần tra, bảo vệ; tạo bãi đẻ trứng, bềnh cỏ phơi nắng cho rùa; thiết lập vùng cấm đánh bắt cá; người dân ký cam kết không đánh bắt rùa và sử dụng phương pháp đánh cá gây hại đến rùa.
Cá thể rùa Hoàn Kiếm ở hồ Đồng Mô đã được bẫy bắt thành công và xác định giới tính. (Ảnh: ATP)
“Ngoài ra, chúng tôi sẽ tổ chức bẫy, bắt rùa ở hồ Đồng Mô trong năm 2021, 2022, 2023, và hồ Xuân Khanh năm 2021, tiến gần hơn nữa đến công tác bảo tồn và khôi phục loài; tuần tra, bảo vệ rùa tại hai hồ Đồng Mô và Xuân Khanh; truyền thông cộng đồng về bảo vệ loài rùa Hoàn Kiếm; làm giàu môi trường sống của rùa tại hai hồ Đồng Mô và Xuân Khanh; tiếp tục tìm kiếm các cá thể rùa Hoàn Kiếm khác ngoài tự nhiên”, ông Hà tiết lộ kế hoạch.
Theo đại diện của ATP, trước mắt đơn vị này sẽ phối hợp với các bên, tập trung bảo vệ sự an toàn của rùa Hoàn Kiếm tại 2 hồ Đồng Mô và Xuân Khanh, nghiên cứu xây dựng cơ sở bảo tồn rùa Hoàn Kiếm, đồng thời điều tra, xác minh số lượng cá thể, giới tính rùa Hoàn Kiếm tại hai hồ này.
Dự kiến giai đoạn 2021- 2025, các chuyên gia sẽ nghiên cứu đặc điểm sinh học, điều kiện tự nhiên, môi trường phù hợp làm căn cứ đề xuất kế hoạch ghép đôi sinh sản, nếu được. Từ đó đến 2026 là giai đoạn thực hiện các dự án bảo tồn, ghép đôi sinh sản, ươm nuôi giống loài rùa Hoàn Kiếm, tiến tới phục hồi quần thể loài rùa quý hiếm nhất thế giới và là biểu tượng tâm linh của người Hà Nội.
Ông Hoàng Văn Hà, điều phối viên Dự án Bảo tồn rùa Hoàn Kiếm của ATP.
Trước đó, thực hiện kế hoạch trên, Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội phối hợp với ATP và Hiệp hội Bảo tồn động vật hoang dã (WCS) bẫy bắt thành công một con rùa Hoàn Kiếm ở hồ Đồng Mô vào tháng 10/2020.
Kết quả phân tích gene khẳng định đây là rùa Hoàn Kiếm, giống cái, cân nặng 86kg. Phát hiện này có ý nghĩa quan trọng trong việc phục hồi loài rùa quý hiếm nhất thế giới.
Cá thể rùa được thả về hồ. (Ảnh: ATP)
Ngoài cá thể rùa vừa bẫy bắt và được gắn chíp, các nhà bảo tồn của ATP tin rằng, còn có thêm một cá thể rùa Hoàn Kiếm ở hồ Đồng Mô.
Hy vọng hồi sinh rùa Hoàn Kiếm
Tại buổi ký kết, ông Nguyễn Tài Thắng, điều phối viên Dự án Bảo tồn rùa Hoàn Kiếm của ATP thông tin, Chương trình Bảo tồn rùa Châu Á (ATP) vừa kết thúc khảo sát 28 tỉnh thành miền Bắc với hy vọng tìm thêm nhiều cá thể rùa Hoàn Kiếm – loài rùa quý hiếm nhất thế giới hiện nay và đang cực kỳ nguy cấp (CR).
Ông Nguyễn Tài Thắng, điều phối viên Dự án Bảo tồn rùa Hoàn Kiếm của ATP.
Ngoài Hà Nội, nơi ghi nhận 2 trong 3 cá thể rùa Hoàn Kiếm, các cán bộ của ATP điều tra, khảo sát thêm 27 tỉnh thành từ miền Bắc đến Hà Tĩnh, những nơi từng ghi nhận sự xuất hiện của loài rùa này.
Đợt khảo sát kéo dài suốt 17 năm từ khi ATP thực hiện dự án bảo tồn rùa Hoàn Kiếm đã mang lại những thông tin khả quan. Ngoài 2 cá thể được công bố chính thức tại hồ Đồng Mô và hồ Xuân Khanh, nhiều khu vực khác cũng có hy vọng tồn tại loài rùa quý hiếm nhất thế giới này.
“Chúng tôi ghi nhận khoảng 30 khu vực sông, hồ ở 28 tỉnh, thành có khả năng tồn tại loài rùa Hoàn Kiếm. Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục công tác điều tra, khảo sát và thực hiện phân tích gene môi trường để phát hiện loài rùa này tại các khu vực có nhiều tiềm năng nhất”, ông Nguyễn Tài Thắng nói.
Theo ông Nguyễn Tài Thắng, con rùa hoang dã được phát hiện ở hồ Xuân Khanh đầu năm 2018 và việc xác nhận giới tính rùa Đồng Mô trong năm 2020 đã mang lại cơ hội ghép đôi sinh sản cho loài rùa ở Việt Nam sau nhiều năm tìm kiếm. Kế hoạch 200/KH-UBND ngày 22/10/2018 của UBND thành phố Hà Nội và Quyết định số 1176/QĐ-TTg ngày 12/9/2019 của Thủ tướng đã tạo hành lang pháp lý quan trọng để triển khai chương trình nhân nuôi bảo tồn loài rùa Hoàn Kiếm tại Việt Nam.
Các đơn vị tài trợ cho hoạt động bảo tồn loài rùa Hoàn Kiếm.
“Với việc bẫy bắt rùa Hoàn Kiếm để xác định giới tính, đồng thời mở rộng tìm kiếm ở các vùng có nhiều hy vọng, cùng với sự chung tay của các cơ quan Nhà nước và các tổ chức, cá nhân trong xã hội, chúng tôi tin rằng, có cơ sở để khôi phục được quần thể loài rùa quý hiếm nhất thế giới và mang tính biểu tượng này”, anh Thắng chia sẻ.
Loài rùa Hoàn Kiếm (còn có tên giải Swinhoe, Rafetus swinhoei) từng có vùng phân bố rộng lớn kéo dài từ phía Nam sông Dương Tử (Trung Quốc) đến miền Trung Việt Nam. Tuy nhiên, quá trình săn bắt và môi trường sống bị ảnh hưởng đã khiến loài rùa này suy giảm nhanh chóng. Năm 2012, các nhà khoa học đưa rùa Hoàn Kiếm vào danh sách 100 loài động vật quý hiếm nhất thế giới và là loài rùa độc đáo, chỉ có ở châu Á.
Rùa Hoàn Kiếm hiện nay cũng là loài rùa quý hiếm nhất thế giới khi chỉ ghi nhận chính thức 3 cá thể, gồm một rùa đực ở vườn thú Tô Châu, Trung Quốc, 2 con ở Việt Nam (hồ Xuân Khanh và hồ Đồng Mô).
Nhằm bảo tồn loài rùa quý hiếm nhất thế giới đồng thời có ý nghĩa về mặt tâm linh, lịch sử này, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Kế hoạch Bảo tồn các cá thể giải Sin-hoe (rùa Hoàn Kiếm) tại các hồ Đồng Mô và hồ Xuân Khanh giai đoạn 2018-2020, định hướng đến 2030 với mục tiêu lâu dài là ngăn chặn sự suy giảm, từng bước phục hồi, cải thiện và tăng số lượng rùa Hoàn Kiếm trên địa bàn thành phố Hà Nội.