Đại sứ Sandeep Arya: Chúng tôi nỗ lực 'Ấn Độ hóa' sứ mệnh Mặt trăng

Con người là yếu tố quan trọng nhất làm nên thành công của Ấn Độ trong lĩnh vực khám phá không gian, Đại sứ Ấn Độ tại Việt Nam Sandeep Arya chia sẻ trong cuộc phỏng vấn riêng với VTC News. Ông cũng nói về những viên gạch lịch sử, cách mà Ấn Độ đã và đang tiến lên trong công cuộc chinh phục không gian, cũng như những tiềm năng hợp tác trong lĩnh vực công nghệ giữa hai nước. 

Có 3 sứ mệnh quan trọng mà chúng tôi đã cố gắng thực hiện và thực hiện thành công trong năm nay.

Đầu tiên là dự án Chandrayaan-3 (Mặt trăng-3), dự án mà tàu Ấn Độ hạ cánh mềm trên khu vực gần phía Nam của Mặt trăng. Đây là một thành tựu rất lớn, tôi nghĩ không chỉ với Ấn Độ, mà còn với giới khoa học, bởi đây là bước tiến trong việc giúp chúng ta hiểu hơn về Mặt trăng, với nhiều dữ liệu thú vị sẽ được phân tích và thảo luận giữa các nước.

Thứ hai là sứ mệnh Mặt trời. Vào tháng 9/2023 chúng tôi đã phóng tàu không gian trên đường đến Mặt trời. Dự kiến tàu sẽ vào quỹ đạo Mặt trời trong tháng 1/2024, và cũng sẽ gửi những dữ liệu thú vị về Mặt trời, về những gì đang diễn ra ở đó cho các nhà khoa học. (Khi bài phỏng vấn được đăng tải, sứ mệnh Mặt trời của Ấn Độ là tàu Aditya-L1 đã đến nơi vào ngày 6/1/2024).

Thành tựu quan trọng thứ 3 với Ấn Độ là chúng tôi đã thực hiện một thử nghiệm liên quan đến việc đưa con người vào không gian.

Với kế hoạch đưa con người vào không gian, thông qua chương trình chuyến bay không gian đặc biệt của riêng chúng tôi, tháng 11/2023, Ấn Độ đã thử nghiệm một hệ thống khẩn cấp CES (crew escape system), một phần của sứ mệnh chuyến bay không gian cho con người, mà chúng tôi sẽ tiếp tục theo đuổi vào những năm tới.

Sứ mệnh không gian lịch sử của Ấn Độ trên Mặt trăng.

- Vậy làm thế nào mà Ấn Độ có thể thực hiện những dự án như dự án Mặt trăng với ngân sách thấp hơn nhiều nước khác là 74 triệu USD?

Tôi nghĩ điều này xuất phát từ những cái đã có từ lâu, liên quan đến lịch sử.

Trước tiên vì Ấn Độ là một nước đang phát triển và có nguồn lực/tài nguyên hạn chế. Nên các nhà khoa học của chúng tôi gần như đã thành thói quen về việc làm việc trong những điều kiện đó. Chúng tôi luôn cố gắng tối ưu hóa chi phí, sử dụng hiệu quả về mặt kinh tế mọi nguồn mình có.

Thứ hai là "Ấn Độ hóa" các bộ phận, linh kiện, và sản xuất chúng ở Ấn Độ. Việc mua vệ tinh hay các bộ phận quan trọng khác từ nước ngoài thì sẽ dễ dàng hơn, nhưng chúng tôi cố gắng làm mọi thứ ở Ấn Độ. Điều này cũng bao gồm sự tham gia ứng dụng của nhiều ngành khoa học và công nghiệp, để chúng tôi có thể tạo ra những hệ thống, lắp ráp, vệ tinh của riêng mình.

- Thủ tướng Modi mở cửa lĩnh vực khám phá không gian cho khối tư nhân vào năm 2020, từ đó số lượng công ty khởi nghiệp trong các lĩnh vực liên quan của Ấn Độ đã tăng chóng mặt. Vậy các công ty tư nhân đã đóng vai trò như thế nào trong chương trình không gian?

Có 3 điểm tôi muốn nói. Thứ nhất là việc chúng tôi đã thay đổi những chính sách để khối tư nhân tham gia vào quá trình này.

Trước đây, trong gần 50 năm, chương trình không gian của Ấn Độ tập trung vào sự dẫn dắt của chính phủ. Khi thay đổi chính sách, như thể hiện trong văn bản Chính sách Không gian Ấn Độ 2023, chúng tôi vạch ra rõ ràng ai có vai trò gì, từ vai trò của chính phủ, cho đến những kỳ vọng với khối tư nhân, và những khối công nghiệp khác. Đã có nhận thức rõ ràng cho việc này.

Thứ hai là những thay đổi thể chế. Chúng tôi lập ra Trung tâm Xúc tiến và Thẩm quyền Không gian quốc gia Ấn Độ (gọi tắt là IN-SPACe). Cơ quan này góp phần kết nối các nguồn lực chính phủ với khối tư nhân. Ví dụ như hỗ trợ cho họ về các quy định, thẩm quyền khi họ phát triển các sản phẩm như vệ tinh.

Điều quan trọng là khuyến khích ngành công nghiệp tham gia vào. Nên chúng tôi thành lập Hiệp hội không gian Ấn Độ, là một cơ quan của công nghiệp tư nhân. Thủ tướng Modi đã đích thân ra mắt hiệp hội này.

Nói chung, chúng tôi khuyến khích rằng họ nên tham gia, còn chính phủ sẽ tạo điều kiện, động lực, giúp đẩy mạnh các nỗ lực đó.

Và đó là cách hành trình khám phá của Ấn Độ đang tiếp tục, và tôi nghĩ sẽ có thêm nhiều thay đổi thú vị với Ấn Độ về không gian trong thời gian tới.

Tôi nghĩ quan trọng nhất là con người.

Từ khoảng 5-6 thập kỷ trước, chúng tôi đã cố gắng tạo ra các viện, các trường đại học tốt, ví dụ như Viện Công nghệ Ấn Độ, giúp đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Tiếp theo là tổ chức nghiên cứu không gian Ấn Độ, Ủy ban năng lượng nguyên tử Ấn Độ, hoặc tổ chức nghiên cứu phát triển quốc phòng, các viện về công nghệ thông tin.

Những tổ chức này trong nhiều năm giúp Ấn Độ chuẩn bị nguồn nhân lực, theo sát sự tiến bộ của thế giới và đồng thời phát triển hành trình của riêng mình. Tôi nghĩ đó là những yếu tố đã giúp chúng tôi thành công trong các lĩnh vực này. Ngoài ra, sự kết hợp của các doanh nghiệp, nền kinh tế,  nội địa hóa sản xuất, cũng có vai trò đáng kể.

- Vậy Ấn Độ đã phát triển lĩnh vực không gian như thế nào để khai thác về kinh tế? Ông có nghĩ thành tựu trên mặt trăng giúp Ấn Độ có thêm các nguồn đầu tư?

Những ứng dụng kinh tế cũng rất quan trọng với Ấn Độ, nhiều như khía cạnh khoa học. Tôi có thể nghĩ đến viễn thông, truyền hình,... cũng như nhiều ứng dụng khác nữa.

Có nhiều công nghệ thực hiện thông qua các vệ tinh trong không gian. Khi đó một người có thể tự dùng vệ tinh của mình hoặc thuê lại. Đối với các vệ tinh có khả năng viễn thông cũng như ứng dụng về liên lạc khác, có nhiều dự án có thể được phát triển, đem lại nguồn lợi cho người dân.

Thông tin từ xa (remote sensing) cũng là một lĩnh vực được Ấn Độ quan tâm. Công nghệ này phát triển ngày càng nhanh, với dụng cụ chính xác hơn, thêm nhiều hình ảnh về những gì đang diễn ra trên mặt đất. Lĩnh vực này cũng có nhiều ứng dụng lớn. Ví dụ có thể trong nông nghiệp, an ninh, quản lý tài nguyên, đô thị, dẫn đường, theo dõi chuyển động, nghiên cứu về khí hậu, dự báo thiên tai... v.v

Chúng tôi cũng có một số ý tưởng về ứng dụng khác cũng đang dần phát triển như giáo dục từ xa, y tế từ xa,...

Tôi cho rằng đầu tư từ nước ngoài có thể ảnh hưởng từ điều này nhưng chỉ là một phần nhỏ của những tác động mà dự án Mặt trăng-3 mang lại cho Ấn Độ.

Ấn Độ là nước thứ 4 hạ cánh trên Mặt trăng, nước đầu tiên hạ cánh gần cực Nam, những khu vực chưa được khám phá. Điều này sẽ khiến có nhiều trao đổi khoa học hơn, khi con người cố gắng tìm hiểu Mặt trăng, và tạo ra nhiều sự tham gia hơn của các nhà khoa học Ấn Độ với trên thế giới, như Mỹ, EU, Nga, Trung Quốc.

Tiếp theo rõ ràng là sự hợp tác tuyệt vời của các nước trong lĩnh vực không gian, sẽ tạo động lực cho cả các công ty khởi nghiệp và tư nhân.

Gần đây chúng ta có cuộc họp của ủy ban hỗn hợp về kinh tế, khoa học và công nghệ. Bộ trưởng ngoại giao của chúng tôi đã đến Việt Nam vào ngày 16/10/2023, có cuộc gặp với các bộ trưởng và công ty Việt Nam.

Chúng ta có một số hợp tác đang diễn ra đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ, công nghệ kỹ thuật số. Những gì chúng ta đã làm và nên làm là các chủ đề được thảo luận, bao gồm mạng, an ninh mạng và các ứng dụng khác, v.v... một chút về lĩnh vực vũ trụ, công nghệ vũ trụ và vệ tinh cũng được nhắc đến. 

Năng lượng nguyên tử cũng là một lĩnh vực khoa học công nghệ tiên tiến được thảo luận... Ngoài ra có những thứ như truyền thông, công nghệ 5G mà hiện nay Việt Nam đang vận hành.Việt Nam và Ấn Độ cũng đã thảo luận về việc hợp tác trong lĩnh vực 6G, có thể sẽ đi vào hoạt động trong vòng 7-8 năm tới. 

Công nghệ sinh học cũng là lĩnh vực trở nên rất quan trọng vì ứng dụng đó được thể hiện trong lĩnh vực dược phẩm, lĩnh vực sức khỏe con người, v.v.

Nhìn chung, chúng ta đang làm việc tích cực hơn trong một số lĩnh vực như công nghệ kỹ thuật số, công nghệ thông tin, mạng, an ninh, không gian mạng và năng lượng nguyên tử và có rất nhiều tiềm năng để thực hiện công việc của mình. Vì vậy, chúng tôi sẽ tiếp tục thảo luận về những lĩnh vực đó và mở rộng hợp tác về khoa học và công nghệ giữa Ấn Độ và Việt Nam.

-  Ông nghĩ Việt Nam có khả năng theo đuổi các dự án không gian như Ấn Độ không và Ấn Độ có thể hỗ trợ gì về điều này?

Mặt trăng đang trở thành một "lãnh thổ" rộng lớn hơn và các lĩnh vực liên quan đến Mặt trăng là những quá trình dài, từng bước một, đòi hòi chúng ta phải có cả khả năng cũng như nguồn lực về con người và công nghệ.

Việt Nam đang tiến lên rất nhanh trong những lĩnh vực này, với những cơ quan liên quan như Cục Viễn thám quốc gia, Bộ Tài Nguyên Môi trường và chúng tôi cũng có các cuộc thảo luận, làm việc với họ, về các dự án liên quan đến các ứng dụng cũng như trao đổi thông tin, dữ liệu, vệ tinh, ứng dụng không gian khác mà hai nước quan tâm.

Về tiềm lực con người thì tôi nghĩ đây không phải là một câu hỏi có hay không có khả năng, mà là với những khả năng bạn đang có, trong những lĩnh vực cụ thể như công nghệ và không gian, làm thế nào để bạn phát triển được nó. Đó là một quá trình nghiên cứu, phát triển, tăng cường sức mạnh liên tục, bắt đầu từ những người như những nhà khoa học và nhà vật lý.

Việt Nam có nguồn nhân lực mạnh mẽ, và khả năng của người Việt Nam là không có gì để nghi ngờ khi chúng tôi nhìn vào các lĩnh vực như toán học, khoa học,... Người Việt Nam đã được công nhận.

Hiện Việt Nam và Ấn Độ đã có các hoạt động đào tạo, chúng ta có nhân lực tham gia vào các viện hay cơ quan tiên tiến trong lĩnh vực công nghệ không gian và khoa học, theo đuổi tiến triển của công nghệ cũng như các ứng dụng.

Nên tôi nghĩ điều quan trọng là từ các cơ quan và chương trình đang có như Cục Viễn thám, chúng ta đặt ra các kế hoạch và phát triển từng bước. Trong những nỗ lực này thì Ấn Độ cũng rất cởi mở với việc trở thành đối tác đáng tin cậy của Việt Nam, nhất là trong hàng thập kỷ qua mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện mạnh mẽ của chúng ta đã được chứng tỏ.

Nên chúng ta hoàn toàn có thể có các cuộc thảo luận, làm việc về lĩnh vực này để hướng đến những điều Việt Nam muốn phát triển trong tương lai của mình. 

Hiện có hai lĩnh vực mà tôi đang quan tâm thúc đẩy là khoa học công nghệ và kinh tế.

Về khoa học công nghệ, tôi được thấy vai trò của lĩnh vực này trong sự phát triển của một quốc gia, trong đó có Việt Nam và Ấn Độ. Tôi thấy mọi thứ phát triển nhanh chóng, hàng ngày, với những công nghệ chúng ta từng nghĩ là không thể vào nhiều năm trước giờ đã trở thành hiện thực.

Việt Nam cũng như Ấn Độ cũng đang nghiên cứu phát triển những công nghệ cho tương lai, và tôi nghĩ đây là lĩnh vực sẽ có nhiều hợp tác năng động giữa hai quốc gia.

Về kinh tế, chúng tôi muốn tập trung vào làm thế nào để mở rộng trao đổi thương mại, các dự án lớn về kinh doanh, cơ sở hạ tầng, công nghệ sinh học, năng lượng,... với sự tham gia nhiều hơn của công ty cả hai bên, thêm nhiều phái đoàn gặp và làm việc cùng nhau để có thể hiểu nhau hơn.

Đó là những cách chúng ta có thể cùng nhau phát triển mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện, và tôi cũng sẽ nỗ lực cho hành trình này.

Về trải nghiệm cá nhân, tôi đã đến Việt Nam được một năm. Tôi thường đọc về lịch sử, quan hệ quốc tế, để tìm hiểu thêm về Việt Nam cũng như những gì đang diễn ra trên toàn cầu.

Mỗi ngày tôi cũng dành 15 phút - 1 tiếng để tập yoga và tôi cũng thích đi bộ trong thành phố, mỗi ngày, cuối tuần có nhiều hơn một chút. Điều đó giúp tôi được đắm mình vào không gian và phố phường Hà Nội, cảm nhận đời sống xã hội của người dân Việt Nam.

Tôi nghĩ chúng ta có nhiều điểm tương đồng. Có lúc những gì tôi cảm thấy khi đi ở Hà Nội, TP.HCM hay Đà Nẵng cũng giống như ở các thành phố Ấn Độ. Đó là sự phát triển nhanh chóng, những con người tham vọng, tuổi trẻ ở cả Việt Nam và Ấn Độ đều đang tham gia nhiều hơn vào các vấn đề của thế giới. Chúng ta cũng có các giá trị tương đồng cùng hòa quyện như sự thân thiện, ấm áp, giá trị gia đình và văn hóa ứng xử... Tôi cũng đi du lịch và đã đến nhiều tỉnh thành ở Việt Nam, đi trên chuyến tàu dài 32 tiếng đến TP.HCM, tìm hiểu thêm về những việc có thể làm để phát triển mối quan hệ.

Tôi nghĩ việc quan sát này giúp tôi hiểu thêm về Việt Nam cũng như cách mà chúng ta đang đóng góp vào toàn cầu, trong bối cảnh thế giới đang thay đổi.