Cuộc duyệt binh quy mô nhất lịch sử Việt Nam trong ngày Quốc khánh 2/9/1985

Ngày 2/9/1985, nước ta tổ chức duyệt binh kỷ niệm 40 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Đây cũng là một trong số cuộc duyệt binh có quy mô lớn nhất từng được tổ chức trên Quảng trường Ba Đình.

Video: Những lễ duyệt binh đặc biệt. (Nguồn: VTV)

Cuộc duyệt binh quy mô nhất lịch sử Việt Nam

So với các lễ duyệt binh trước đây, ngoài các quân, binh chủng từng tham dự duyệt binh ngày 2/9/1975, lần này có sự tham gia của quân chủng Phòng không - Không quân, một trong những lực lượng nòng cốt tạo nên sức mạnh của Quân đội Nhân dân Việt Nam, với những chiến công lẫy lừng trong Kháng chiến chống Mỹ cũng như thực hiện nhiệm bảo vệ biên giới Tây Nam.

30 nghìn người tham gia cuộc duyệt binh năm 1985.

Gần 30.000 người tham gia lễ duyệt binh ngày 2/9/1985. Ở vào thời điểm đó, tình hình kinh tế đất nước tuy có nhiều khó khăn, song Đảng và Nhà nước ta vẫn tổ chức lễ duyệt binh đặc biệt và mang ý nghĩa lịch sử to lớn. Quân đội Nhân dân Việt Nam còn gọi lễ duyệt binh này là nhiệm vụ A85.

Ngoài các khối chiến sĩ đại diện cho quân, binh chủng còn xe tăng, pháo tự hành, pháo phòng không, tên lửa và hàng chục máy bay. 

Theo tư liệu trong sách "Lịch sử dẫn đường Không quân", khi các khối đại diện cho các quân, binh chủng tiến bước qua lễ đài thì đội hình của các lực lượng không quân sẽ bay qua Quảng trường Ba Đình. Quân chủng Không quân quyết định sử dụng 75 máy bay.

Trong đó, 24 chiếc MiG-21Bis đại diện cho lực lượng không quân tiêm kích do hai trung đoàn 927 và 921 đảm nhiệm, 12 chiếc Su-22M của Trung đoàn 923 đại diện cho không quân tiêm kích bom, 12 chiếc An-26 của Trung đoàn 918 đại diện cho không quân vận tải, 9 chiếc Mi-24 và 3 chiếc Mi-8 của Trung đoàn 916 đại diện cho không quân trực thăng và 15 chiếc máy bay huấn luyện L-39 của Trung đoàn 910 đại diện cho nhà trường, xếp hình cho số 40 trên bầu trời.

Trong giai đoạn 1, Quân chủng Không quân đã chỉ thị cho các đơn vị có lực lượng tham gia duyệt binh tổ chức huấn luyện bay đội hình tại căn cứ của mình. Tiểu ban Dẫn đường của các trung đoàn này tiến hành tính toán, xác định thứ tự, giãn cách thời gian cất cánh giữa các tốp và cách dẫn bay tập hợp đội hình bay duyệt binh.

Sang giai đoạn 2, Không quân tổ chức bay hợp luyện qua sân bay Hòa Lạc và quảng trường Ba Đình. Riêng Trung đoàn 910, sau chuyển sân từ Nha Trang ra Gia Lâm, tiến hành bay huấn luyện bổ sung đội hình số 40. Khi bay hợp luyện và bay chính thức, Quân chủng Không quân triển khai đài chỉ huy bay tại Hòa Lạc và Ba Đình.

Còn sách "Lịch sử Trung đoàn Không quân 923" chép, các máy bay phản lực sẽ bay theo đội hình biên đội chiến đấu 4 chiếc theo thứ tự từng trung đoàn. Trực thăng vận tải treo cờ Tổ quốc dưới bụng, trực thăng vũ trang bay theo đội hình biên đội chiến đấu, máy bay vận tải An-26 cũng bay theo đội hình biên đội. Riêng máy bay L-39 bay xếp thành hình số 40 trên bầu trời.

Đây là một nhiệm vụ rất vẻ vang nhưng cũng cực kỳ khó khăn. Trong thời gian đầu, các trung đoàn tổ chức bay huấn luyện theo đội hình tại căn cứ đóng quân của mình. Để có được một đội hình đẹp, cần phải xác định tốt được thứ tự, giãn cách thời gian cất cánh giữa các tốp và cách bay theo đội hình bay duyệt binh.

Các hệ thống pháo phản lực BM-21 "Grad" thuộc Binh chủng Pháo binh tiến qua lễ đài.

Để tập hợp đội hình, các máy bay sẽ được cất cánh thành nhiều tốp sau đó tập hợp lại trên khu vực chờ. Việc này không đơn giản vì máy bay vừa phải bay theo đội hình vừa phải giữ khoảng cách. Do vậy, cần phải hiệp đồng chặt chẽ về thời gian cất cánh, tốc độ của từng máy bay.

Bay theo đội hình của từng trung đoàn đã khó thì bay trong đội hình chung của toàn quân lại càng khó, phải vào, ra quảng trường đúng thời gian quy định.

Các máy bay cất cánh từ nhiều địa điểm và hạ cánh xuống nhiều địa điểm, sau đó cùng tập trung lại tại một không gian nhỏ quanh Ba Đình trong một thời gian ngắn ở độ cao gần như nhau nên việc kiểm soát an toàn bay cũng phức tạp.

Các địa điểm cất cánh và hạ cánh là Kiến An, Kép, Thọ Xuân, Gia Lâm đến Ba Đình có khoảng cách khác nhau, hướng di chuyển cắt nhau nên cần hiệp đồng hết sức chặt chẽ về thời gian, tốc độ, độ cao. Địa điểm hợp luyện được chọn là sân bay Hòa Lạc và quảng trường Ba Đình.

Ngày 6/8/1985, đội hình của không quân thực hiện bay hợp luyện hai lần qua sân bay Hòa Lạc đều đạt yêu cầu đề ra. Trong ba ngày 25, 27 và 29/8/1985, đội hình tiếp tục thực hiện bay hợp luyện qua quảng trường Ba Đình.

Kết quả kiểm tra bay hợp luyện lần cuối cùng cho thấy, đội hình của các lực lượng không quân luôn được giữ rất ổn định, chữ số 40 đẹp, thời gian bay qua quảng trường chính xác đến từng giây và bảo đảm an toàn tuyệt đối.

Khối đại diện Binh chủng Tăng thiết giáp diễu hành qua lễ đài.

18 máy bay không tham gia được vì thời tiết xấu

Theo như kế hoạch sử dụng lực lượng, buổi duyệt binh ngày 2/9/1985 sẽ có 75 chiếc máy bay đủ các loại bay qua quảng trường Ba Đình. Tất cả đã chuẩn bị sẵn sàng cho màn biểu diễn trong ngày trọng đại của đất nước.

Tuy nhiên, thực tế trong cuộc duyệt binh chỉ có 57 chiếc bay qua Ba Đình, các máy bay còn lại không thể tham gia vì thời tiết xấu. 

Sáng 2/9/1985, tại quảng trường Ba Đình trời nhiều mây, đáy mây tương đối thấp, không mưa, tầm nhìn giảm. Tại sân bay và đường bay được sử dụng, thời tiết đều không đảm bảo.

Bay đầu đội hình, 12 chiếc MiG-21Bis của Trung đoàn 927 do Trung đoàn trưởng Phạm Phú Thái dẫn đầu, cất cánh từ Kép, tập hợp tại đỉnh, vào đúng đường bay, với đội hình rất chỉnh tề, bay qua quảng trường Ba Đình đúng giờ quy định. Sau đó là đội hình 12 chiếc của Trung đoàn 921.

Tuy nhiên tại Kiến An, trời mưa to, nên chỉ có 6 chiếc MiG-21Bis cất cánh được. Trung đoàn trưởng Trần Việt dẫn đầu và quyết định bay theo đội hình từng đôi một.

Tiếp theo đó là đội hình 12 chiếc Su-22M của đoàn 923. Tuy nhiên, sau khi cất cánh khỏi Thọ Xuân, 12 chiếc Su-22M không thể vượt qua được vùng thời tiết đột biến xấu trên diện rộng ở khu vực Nam Định, đã phải quay lại.

Khi đội hình của Trung đoàn 921 đang trên hướng tiến về quảng trường thì Trung đoàn 927 xin phép bay qua quảng trường một lần nữa để thay thế cho đội hình Trung đoàn 923.

Đội hình 6 chiếc MiG-21Bis của Trung đoàn 921 bay qua Ba Đình rất chính xác và sau đó về Nội Bài hạ cánh. 12 chiếc MiG-21Bis của Trung đoàn 927 bay qua quảng trường lần thứ hai, đáp ứng yêu cầu thay thế cho Su-22M.

Tiếp sau là 12 chiếc An-26 của Trung đoàn 918 do Trung đoàn trưởng Nguyễn Xuân Hiển dẫn đầu, cất cánh từ Gia Lâm, tập hợp đội hình chỉnh tề trong khu chờ và bay qua quảng trường Ba Đình đúng thời gian.

Máy bay vận tải An-26 đồng loạt bay qua Quảng trường Ba Đình.

Sau cùng là 9 chiếc Mi-24 và 3 chiếc Mi-8 của Trung đoàn 916, do Trung đoàn trưởng Nguyễn Đình Khoa dẫn đầu, cất cánh từ Hòa Lạc, bay qua quảng trường đúng vào lúc khối bộ binh cơ giới tiến qua lễ đài.

Dù thời tiết xấu, màn duyệt binh của lực lượng Không quân khi đó đã gây được ấn tượng mạnh với toàn thể quân và dân cả nước.

Cuộc duyệt binh có ý nghĩa rất to lớn. Nhân dân cả nước càng thêm tin tưởng vào sức mạnh và quyết tâm của lực lượng Không quân nói riêng và quân đội nói chung trong nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.