Bói toán nhan nhản TikTok: Tuyên truyền mê tín dị đoan, văn hóa độc hại lan rộng

Không riêng trường hợp cô đồng T.H. “bổ cau xem bói”, trên mạng xã hội thời gian gần đây xuất hiện nhan nhản những người tự xưng là cô, cậu, thầy... nhận xem bói online tính phí.

Chỉ cần lướt Facebook, TikTok, YouTube, Zalo…, người dùng mạng xã hội có thể dễ dàng tìm thấy hàng loạt những trang xem bói online, số người theo dõi các tài khoản này lên đến hàng trăm nghìn người. Đặc biệt, những ngày đầu năm mới, dịch vụ xem bói online càng nở rộ trên mạng xã hội.

Ông Vĩ phân tích, tiến trình phát triển lịch sử của nhân loại từ mê muội, dã man đến văn minh, nhân văn. Sự phát triển này là một quá trình lâu dài và vượt qua rất nhiều thử thách.

“Những mê tín dị đoan về cơ bản là đi ngược lại tiến trình phát triển tốt đẹp và quy luật phổ quát. Ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển hiện đại, khoa học và văn minh xã hội, tạo nên sức ỳ to lớn cho sự phát triển, chưa kể ảnh hưởng đến nhận thức về khoa học kỹ thuật và tinh thần nhân văn của con người”, ông Vĩ nói.

PGS.TS Nguyễn Hữu Đạt - Viện trưởng Viện Ngôn ngữ và Văn hóa phương Đông nêu thực trạng người dân chia sẻ về những giá trị của đời sống tâm linh, bói toán đã tồn tại hàng nghìn năm qua.

“Trong bối cảnh phát triển công nghệ hiện nay, sự nở rộ của các hình thức bói toán trực tuyến là điều có thể nhìn nhận ra. Nhưng lợi dụng, đánh vào sự mê tín, sự hy vọng, kỳ vọng quá mức vào thế giới tâm linh hòng trục lợi từ người khác là vấn đề đáng phải lên án, bài trừ”, PGS.TS Nguyễn Hữu Đạt nhấn mạnh.

Viện trưởng Viện Ngôn ngữ và Văn hóa phương Đông nhận định, có hai nguyên nhân khiến xem bói online trở nên phổ biến, đặc biệt là trong thế hệ trẻ.

Trước tiên đó là tính hiếu kỳ, sự tò mò, giới thiệu truyền miệng từ người này qua người kia. Nguyên nhân nữa, xuất phát từ việc chúng ta mong muốn tìm kiếm nguồn năng lượng mới, một số người coi việc xem bói như liều thuốc trấn an tinh thần, đặc biệt là trong dịp năm cũ qua, năm mới tới.

“Tất nhiên chúng ta không có quyền cấm cản ai đó đi theo một đức tin, nhưng nếu thực trạng này biến tướng thành mê tín dị đoan sẽ gây ra nhiều hệ lụy, ảnh hưởng rất nhiều đến đời sống xã hội. Cụ thể, làm cho niềm tin, lý tưởng của con người bị lệch lạc. Nếu bị cuốn theo nó sẽ phung phí thời gian, phân tán nhận thức, suy nghĩ của con người, không để tâm đến lao động, sản xuất…”, ông Đạt nói.

Theo ông Nam, việc đấu tranh với hoạt động bói toán, mê tín dị đoan trong xã hội đã khó rồi, giờ đây lên trên mạng xã hội còn khó hơn. Thông tin trên mạng chỉ cần vài cú nhấp chuột sẽ lan tỏa rất nhanh, gây ảnh hưởng đến rất nhiều người trẻ, đặc biệt những người không có năng lực tư duy phản biện.

“Trình độ văn hóa hạn chế, năng lực tư duy phản biện không cao nên khi nghe những thông tin về bói toán như vậy thì nhiều người không có sự phản biện sẽ vẫn tin”, PGS.TS Trần Thành Nam nói.

Chủ nhiệm Khoa Các khoa học giáo dục, Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội dẫn ví dụ, thời gian gần đây, mạng xã hội xuất hiện video của cô đồng T.H. ở Hải Dương vừa bổ cau vừa bói với câu nói “đúng nhận, sai cãi”. Từ đó, nhiều người đã “đu trend” làm những video với nội dung mang tính giễu nhại, giải trí để thu hút sự chú ý của cộng đồng.

“Những người “đu trend” này cũng không có xu hướng tích cực gì cả bởi khi có một số video giễu nhại càng làm cho mọi người tò mò. Sự tò mò này kích thích chúng ta tìm kiếm video gốc”, ông Nam phân tích.

Chỉ mới 2 tháng sau khi đăng clip đầu tiên, tài khoản TikTok của cô đồng T.H. "đúng nhận, sai cãi" bổ cau xem bói hiện có hơn 150.000 lượt theo dõi. Các video đăng tải cũng nhận được lượt xem lớn, trong khoảng từ 100.000 đến vài triệu lượt xem, có video gần 11 triệu lượt xem.

“Làm video theo trend như vậy trở thành một dạng tuyên truyền mê tín dị đoan, giúp văn hóa độc hại lan rộng”, vị chuyên gia nhấn mạnh.

PGS.TS Trần Thành Nam cho rằng, từ lâu, vấn đề lan truyền thông tin có các nội dung tiêu cực, sai sự thật hay những trào lưu xấu xí đã trở nên nhức nhối trên mạng xã hội. Việc like, share, cover thông tin qua các nền tảng mạng xã hội đối với đa phần người dùng vẫn chưa được coi trọng.

TikToker Long Chun cover trend "đúng nhận sai cãi".

Đồng thời, sự phát triển khoa học kỹ thuật, văn hóa nghệ thuật, tinh thần nhân văn càng nâng cao thì những tiêu cực của mê tín dị đoan càng giảm dần.

Nhà nghiên cứu văn hóa này nêu rõ, trong những giải pháp chung về phát triển văn hóa, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, khi phát biểu ở Hội nghị văn hóa toàn quốc tháng 11/2011, đã chỉ ra một trong bốn giải pháp là: “Xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác văn hóa tương xứng với yêu cầu và nhiệm vụ phát triển văn hóa Việt Nam trong giai đoạn mới”.

“Chúng ta rút ra là con người hành động trực tiếp có một vai trò rất lớn trong việc thực thi pháp luật, bài trừ mê tín dị đoan, xây dựng một nền văn hóa chân - thiện - mỹ như kỳ vọng của dân tộc, của Nhân dân”, ông Vĩ nói.

Cùng quan điểm, PGS.TS Nguyễn Hữu Đạt cho rằng, vai trò của các đơn vị làm nhiệm vụ văn hóa - tư tưởng là vô cùng quan trọng. Cần phải đặc biệt quan tâm đến vấn đề nhận thức pháp luật một cách đồng bộ với sự chung tay của đơn vị văn hóa cơ sở từ cấp xã, cấp huyện, cấp tỉnh/thành phố…

“Nếu làm lẻ tẻ riêng biệt, chỗ này làm tốt, chỗ kia hời hợt thì mê tín dị đoan vẫn diễn ra. Chúng ta cũng không thể dẹp theo kiểu trấn áp mà phải kết hợp rất hài hòa, uyển chuyển giữa công tác giáo dục, tuyên truyền... Tránh tình trạng đánh trống, bỏ dùi”, ông Đạt nêu rõ.

Trong khi đó, PGS.TS Trần Thành Nam lưu ý người dùng mạng xã hội, đặc biệt là giới trẻ càng không nên a dua với những trào lưu tiêu cực, phản cảm, lan truyền những điều này trên mạng xã hội.

“Cuối tháng 12/2022, Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ Thông tin và Truyền thông) đã phát hành Cẩm nang phòng chống tin giả, tin sai sự thật trên không gian mạng. Dựa vào đó, chúng ta cần tự trang bị các kiến thức cơ bản, biết sàng lọc và nhận biết tin giả, cũng như những hành vi vi phạm pháp luật khi hoạt động trên không gian mạng để có ứng xử phù hợp nhằm hạn chế sự phát tán và ảnh hưởng của tin giả”, PGS.TS Trần Thành Nam nói thêm.