Từ Á tới Âu, yêu sách ‘đường chín đoạn' của Trung Quốc bị bác bỏ

Theo Nikkei, trong số các quốc gia này, đáng chú ý có cả các nước không liên quan trực tiếp trong vấn đề Biển Đông. Tại châu Âu, Anh, Pháp và Đức ra tuyên bố chung bác bỏ các yêu sách sâu rộng của Bắc Kinh ở Biển Đông do lo ngại về chủ nghĩa bành trướng trên biển của Bắc Kinh lan rộng ra ngoài các nước láng giềng.

Hồi tháng 9, Anh, Pháp và Đức là những quốc gia không có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc gửi công hàm lên Liên hợp quốc bác tuyên bố của Trung Quốc đối với vùng biển nằm trong cái gọi là “đường chín đoạn” - bao trùm gần như toàn bộ Biển Đông.

Nội dung công hàm chung của các nước này khẳng định Trung Quốc "không tuân thủ luật pháp quốc tế và các điều khoản của Liên hợp quốc Công ước về Luật Biển (UNCLOS 1982)".

Các tàu hải quân của Australia và Mỹ hiện diện trên Biển Đông trong tháng 4. (Ảnh: Reuters)

"Tất cả các yêu sách hàng hải ở Biển Đông cần được đưa ra và giải quyết một cách hòa bình phù hợp với các nguyên tắc và quy tắc của UNCLOS", tuyên bố chung của Anh, Pháp và Đức viết.

Năm 2016, Tòa Trọng tài thường trực (PCA) ở The Hague đã ra phán quyết, tuyên rằng “đường chín đoạn” thiếu cơ sở pháp lý. Tuy nhiên, Trung Quốc đơn phương bác phán quyết, cho rằng "chủ quyền lãnh thổ, quyền hàng hải và lợi ích của họ ở Biển Đông được thiết lập trong quá trình lịch sử lâu dài".

Mặc dù EU và Trung Quốc có mối quan hệ chặt chẽ, song Liên minh này gần đây đã gia tăng áp lực lên Trung Quốc trước các vấn đề minh bạch liên quan đến sự bùng phát đại dịch COVID-19, cũng như luật an ninh quốc gia của Bắc Kinh áp dụng cho Hong Kong. Tại hội nghị thượng đỉnh tháng 9, Liên minh châu Âu (EU) cũng thúc giục Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tuân thủ luật pháp quốc tế ở Biển Đông.

Trong số các quốc gia gửi công hàm phản đối Trung Quốc lên Liên hợp quốc, Philippines, Việt Nam và Malaysia - các nước có tuyên bố chủ quyền với Trung Quốc ở vùng biển đó, là những quốc gia đầu tiên gửi tuyên bố bác yêu sách của Bắc Kinh.

Indonesia - bên không có tranh chấp trực tiếp với Bắc Kinh, cùng Trung Quốc nhất trí rằng lãnh hải của Indonesia nằm ngoài “đường chín đoạn”, thừa nhận có một số chồng lấn tồn tại giữa các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc và vùng đặc quyền kinh tế của Indonesia cạnh quần đảo Natuna. Tuy nhiên, hồi tháng 5, Indonesia gửi công hàm tương tự phản đối yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông.

Australia và Mỹ, cả hai đều không có tranh chấp lãnh thổ với Bắc Kinh, cũng đã gửi công hàm lên Liên hợp quốc để phản đối các yêu sách chủ quyền phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông. Hồi tháng 7, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho biết các tuyên bố của Trung Quốc là "hoàn toàn trái pháp luật", trong khi đó Tổng thống đắc cử Joe Biden mới đây cho biết, Washington sẽ hợp tác chặt chẽ với các đồng minh và đối tác khác về an ninh để đối phó với Bắc Kinh.

Các phân tích cho rằng, phản ứng của cộng đồng quốc tế đối với các động thái của Trung Quốc có thể cản trở quá trình triển khai sáng kiến xây dựng cơ sở hạ tầng quốc tế Vành đai và Con đường của nước này. Theo Awani Irewati, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Khoa học Indonesia, sự phản đối mạnh mẽ từ các quốc gia không liên quan đến tranh chấp trên biển với Trung Quốc sẽ hiệu quả hơn trong việc kiềm chế Bắc Kinh hơn là áp lực quân sự của Mỹ.