Hợp tác xã dẫn lối chuyển đổi số từ những nhà màng dưa lưới

Bắt đầu từ một khu nhà màng trồng dưa lưới, câu chuyện đổi mới ở xã Thượng Hồng (TP Hải Phòng) không còn là nỗ lực đơn lẻ của một hộ gia đình, mà đang từng bước lan tỏa ra cộng đồng xã viên, mở ra hướng đi mới cho sản xuất nông nghiệp địa phương trong tiến trình chuyển đổi số.

Tại thôn Trâm Khê, khu nhà màng rộng hơn 1,4 ha của gia đình bà Lê Thị Ly được xem là mô hình ứng dụng công nghệ rõ nét nhất hiện nay trong Hợp tác xã (HTX) Dịch vụ Nông nghiệp Thái Hòa. Đây cũng là điểm sáng hiếm hoi cho thấy nông nghiệp công nghệ cao hoàn toàn có thể hình thành ngay từ nông thôn, nếu người nông dân đủ dám nghĩ, dám làm.

Trong không gian khép kín của nhà màng, những kỹ thuật canh tác hiện đại trước đây chỉ xuất hiện ở các vùng sản xuất lớn nay đã trở nên quen thuộc: hệ thống tưới nhỏ giọt tự động giúp tiết kiệm nước và phân bón; việc theo dõi độ ẩm, dinh dưỡng của giá thể được thực hiện hằng ngày để điều chỉnh lượng tưới phù hợp; nhiệt độ trong nhà màng được kiểm soát nhằm hạn chế sâu bệnh theo mùa.

Mỗi vụ trồng, lịch chăm sóc được lập chi tiết theo từng giai đoạn sinh trưởng của cây, toàn bộ vật tư đầu vào đều được ghi chép cẩn thận để phục vụ truy xuất nguồn gốc - yêu cầu bắt buộc nếu sản phẩm hướng tới tiêu chuẩn OCOP.

Theo ông Nguyễn Văn An, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX Dịch vụ Nông nghiệp Thái Hòa, đây chính là minh chứng sinh động cho việc công nghệ số không còn là lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu tất yếu trong sản xuất nông nghiệp hiện đại.

"Hợp tác xã hiện có khoảng 1.300 thành viên, chủ yếu sản xuất lúa và cây màu. Muốn giảm lao động thủ công, nâng cao hiệu quả và giá trị sản phẩm thì không thể đi theo lối cũ, mà phải tiếp cận nông nghiệp thông minh", ông An nhấn mạnh.

Những năm qua, cán bộ HTX thường xuyên tham gia các lớp tập huấn do Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Bình Giang (cũ) tổ chức, tập trung vào kỹ thuật canh tác an toàn, truy xuất nguồn gốc và chuyển đổi số trong nông nghiệp. Từ các lớp học này, HTX lựa chọn những hộ có quyết tâm, có điều kiện đầu tư để làm điểm, từng bước nhân rộng mô hình. Trong đó, khu nhà màng trồng dưa lưới của gia đình bà Ly được xem là bước đi tiên phong.

Tuy nhiên, theo ông An, chuyển đổi số tại HTX hiện mới dừng ở mức tiếp cận ban đầu. Công việc chủ yếu là tuyên truyền cho xã viên về kinh tế số, mã số vùng trồng, mã QR truy xuất nguồn gốc; cử cán bộ đi học rồi chia sẻ lại cho bà con.

"Chúng tôi rất cần thêm các lớp tập huấn trực tiếp ngoài đồng, nhất là về công nghệ tưới, phân tích dinh dưỡng, truy xuất nguồn gốc. Khi cán bộ kỹ thuật ‘cầm tay chỉ việc’ thì bà con mới mạnh dạn làm theo", ông An nói.

Ở góc độ người trực tiếp sản xuất, bà Lê Thị Ly cho biết, khó khăn lớn nhất hiện nay không chỉ là vốn đầu tư hay rủi ro thời tiết - như trận bão từng làm sập toàn bộ nhà màng, gây thiệt hại tới hàng tỷ đồng - mà còn là bài toán ứng dụng công nghệ số trong khâu tiêu thụ sản phẩm.

"Hiện tôi chủ yếu bán qua thương lái. Họ thu mua, dán nhãn rồi đưa vào siêu thị hoặc các kênh phân phối của họ. Tôi rất muốn tự đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử, lên mạng xã hội như Zalo, TikTok… nhưng chưa biết bắt đầu từ đâu, cần ai hướng dẫn", bà Ly nói.

Để được công nhận OCOP, mô hình dưa lưới phải đáp ứng hàng loạt yêu cầu như nhật ký sản xuất, ghi chép vật tư đầu vào, mã số vùng trồng, mã vạch sản phẩm… Những yêu cầu này đều gắn chặt với chuyển đổi số. Thế nhưng, phần lớn xã viên vẫn còn lúng túng, chưa quen với việc sử dụng phần mềm hay ứng dụng di động để ghi chép điện tử.

"Chúng tôi rất mong có các khóa tập huấn chuyên sâu về truy xuất nguồn gốc, sử dụng mã QR, xây dựng thương hiệu số, bán hàng trực tuyến. Nếu làm tốt những khâu này, giá trị sản phẩm dưa lưới sẽ tăng lên rõ rệt, không còn phụ thuộc quá nhiều vào thương lái", bà Ly bày tỏ.

Từ góc nhìn của HTX, ông Nguyễn Văn An cho rằng mô hình dưa lưới công nghệ cao là minh chứng rõ ràng cho khả năng “lên đời” của nông nghiệp nông thôn nếu có sự đổi mới tư duy.

"Một hộ gia đình dám vay vài tỷ đồng để làm nhà màng, ứng dụng công nghệ, tạo việc làm thường xuyên cho khoảng 10 lao động - đó là hiệu quả rất cụ thể. Vấn đề là làm sao để không chỉ một mà có nhiều mô hình như vậy", ông An trăn trở.

Theo ông, để chuyển đổi số thật sự đi vào ruộng đồng, HTX cần được đào tạo đội ngũ cán bộ chuyên trách về công nghệ số trong nông nghiệp; được hỗ trợ trang bị các hệ thống tưới thông minh, cảm biến, phần mềm nhật ký điện tử; đồng thời phối hợp với cơ quan chức năng xây dựng mã số vùng trồng, mã QR và kết nối sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử cũng như hệ thống phân phối hiện đại.

"Chúng tôi kỳ vọng khi các giải pháp số được đưa về xã Thượng Hồng một cách bài bản, giá trị canh tác của bà con sẽ được nâng lên rõ rệt, giống như hiệu quả mà mô hình dưa lưới nhà màng đã mang lại. Khi đó, chuyển đổi số sẽ không còn là khái niệm xa vời, mà chính là cơm áo, là tương lai trên từng thửa ruộng", lãnh đạo HTX Dịch vụ Nông nghiệp Thái Hòa khẳng định.