06:54 04/12/2024
Hỏi - Đáp
Đứng trên nóc một tòa chung cư 16 tầng ở thủ đô Kiev của Ukraine, ông Valerii Pyndyk chỉ tay về dãy tấm pin năng lượng mặt trời đầu tiên do cư dân tòa nhà lắp đặt.
Ông Pyndyk, người đứng đầu ban quản lý tòa chung cư, hy vọng hệ thống này sẽ giúp khoảng 1.000 gia đình sống trong tòa nhà vượt qua mùa đông được dự báo là khó khăn nhất của Ukraine kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt.
"Ý tưởng này xuất hiện khi chúng tôi bị cắt điện vào mùa hè. Chúng tôi nhận ra đây là cách vượt qua tình trạng mất điện có thể nghiêm trọng hơn vào mùa đông", ông Pyndyk, chia sẻ.
Các tấm pin năng lượng mặt trời trên nóc một tòa nhà chung cư ở Kiev, Ukraine. (Ảnh: Reuters)
Hai mùa đông trước đã rất khó khăn, giờ đây Nga tăng cường các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine, với ít nhất 11 đợt tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái (UAV) kể từ tháng 3. Khoảng một nửa công suất phát điện của Ukraine chịu ảnh hưởng và các mạng lưới phân phối điện cũng bị hư hại.
Tại Kiev, tình trạng mất điện kéo dài 8 giờ mỗi ngày diễn ra thường xuyên, buộc người dân phải thay đổi kế hoạch sinh hoạt theo lịch cắt điện, bao gồm cả việc tính thời gian thang máy hoạt động nếu họ sống trên tầng cao của các tòa nhà nhiều tầng.
Một số gia đình và doanh nghiệp tìm cách lắp đặt các thiết bị phát điện mới để sử dụng nguồn điện tách biệt với hệ thống năng lượng quốc gia.
"Nhìn chung, Ukraine đang có xu hướng tìm kiếm nguồn năng lượng độc lập, từ các khách hàng cá nhân cho đến doanh nghiệp", ông Serhiy Kovalenko, CEO công ty năng lượng Yasno, cho biết.
Yasno cung cấp điện và khí đốt cho hơn 3,5 triệu người tiêu dùng và 100.000 doanh nghiệp ở Ukraine, với nhiều sản phẩm bao gồm tấm pin mặt trời, pin tích trữ và bộ biến tần.
"Nhu cầu rất cao", ông Kovalenko nói với Reuters. "Mùa thu năm nay, chúng tôi lắp đặt tới 8 megawatt (MW), năm sau chúng tôi dự kiến lắp đặt 30 - 35 MW". Công ty cho biết trong trường hợp này, 8 MW đủ để cung cấp điện cho khoảng 10 doanh nghiệp.
Lo ngại an ninh
Các cuộc tấn công của Nga làm hư hại hoặc phá hủy toàn bộ các nhà máy nhiệt điện và thủy điện của Ukraine.
Theo ước tính từ Trường Kinh tế Kiev, tổng thiệt hại đối với ngành năng lượng của Ukraine vượt quá 56 tỷ USD, bao gồm 16 tỷ USD tổn thất vật chất trực tiếp và hơn 40 tỷ USD tổn thất tài chính gián tiếp.
Người dân Ukraine phải lên kế hoạch sinh hoạt theo lịch cắt điện. (Ảnh: Reuters)
Ukraine ngày càng phải phụ thuộc nhiều hơn vào năng lượng hạt nhân, điều này khiến việc cân bằng lượng điện trên lưới điện trở nên khó khăn, đặc biệt vào giờ cao điểm buổi sáng và buổi tối.
Ukraine cố gắng bảo vệ hệ thống năng lượng của mình bằng cách xây dựng các công trình bảo vệ, thiết lập các nhóm săn UAV lưu động và hợp tác với các đối tác để đưa thêm nhiều hệ thống phòng không vào sử dụng.
“Mùa đông năm ngoái, mức tiêu thụ tối đa là 18 gigawatt (GW). Năm nay, chúng tôi dự đoán mức tiêu thụ sẽ là 19 GW”, bà Olena Lapenko, Tổng giám đốc An ninh năng lượng tại tổ chức tư vấn DIXI Group ở Kiev, cho biết.
Khi mất điện, giải pháp nhanh chóng cho nhiều người là sử dụng máy phát điện. “Chúng tôi cần điện để nướng bánh, làm đồ ngọt,... Chúng tôi đã mua máy phát điện công suất lớn và thực hiện nhiều biện pháp chuẩn bị cho mùa đông”, ông Stanislav Zavertailo, đồng sở hữu chuỗi cửa hàng bánh kẹo Honey và Zavertailo ở Kiev, chia sẻ.
Ông cho biết chi phí điện đang tăng cao, “một kilowatt-giờ (kWh) đắt gấp 5 - 6 lần so với bình thường”.
Các nhà phân tích nhận định máy phát điện phù hợp hơn với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhưng chỉ là giải pháp tạm thời.
Để hỗ trợ các doanh nghiệp lớn hơn, chính phủ Ukraine thỏa thuận với các nước láng giềng Trung Âu để tăng lượng điện nhập khẩu lên 2,1 GW kể từ ngày 1/12. Nhưng bà Lapenko cho biết chi phí nhập khẩu cũng rất đắt đỏ.
Tình trạng cắt điện ở Ukraine được dự báo có thể nghiêm trọng hơn khi bước vào mùa đông. (Ảnh: Reuters)
Thúc đẩy năng lượng sạch
Hàng chục chương trình tài chính do các đồng minh phương Tây của Kiev hỗ trợ được triển khai nhằm chuyển đổi cơ cấu năng lượng của Ukraine sang một mô hình sạch và bền vững hơn. Các thay đổi trong luật pháp cũng được đưa ra để đơn giản hóa việc mua sắm và nhập khẩu thiết bị.
Các tấm pin năng lượng mặt trời bắt đầu xuất hiện trên mái nhà các hộ gia đình, tòa chung cư, trường học, bệnh viện và các công trình công cộng khác.
Ông Pyndyk cho biết chi phí lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời cho tòa nhà của ông khoảng 950.000 hryvnia (23.000 USD), chính phủ hỗ trợ khoảng 2/3 chi phí.
Dữ liệu chính thức cho thấy khoảng 1,5 GW điện mặt trời mới được lắp đặt ở Ukraine. Tuy nhiên, đây chỉ là bước đầu trong kế hoạch chuyển đổi năng lượng.
“Vấn đề này không chỉ là thách thức của mùa đông năm nay. Các nhà máy điện than đã lỗi thời và chúng ta cần phải thay đổi”, bà Lapenko cho biết. “Đây là tầm nhìn trong ba, bốn hoặc năm năm để tái thiết những gì đã bị phá hủy và thay thế các hệ thống sản xuất điện lỗi thời”.