Ca sĩ, diễn viên điện ảnh Thanh Lan tên thật là Phạm Thái Thanh Lan, sinh năm 1948 tại thành phố Vinh, Nghệ An. Bà là một trong những nghệ sĩ hiếm hoi thành công vượt trội ở cả lĩnh vực âm nhạc và điện ảnh.
Nữ tài tử đẹp nhất Sài Gòn
Thanh Lan học dương cầm từ năm 9 tuổi, sau đó được vợ nhạc sĩ Thẩm Oánh và nhạc sĩ Nghiêm Phú Phi hướng dẫn. Từ năm trung học đến khi là sinh viên Đại học Văn khoa Sài Gòn, Thanh Lan liên tục tham gia các ban nhạc hoặc đoàn văn nghệ và biểu diễn thường xuyên trên sóng truyền hình. Nổi tiếng từ năm thứ nhất đại học, nữ ca sĩ xuất hiện trong rất nhiều băng đĩa nhạc, hình ảnh được in trên bìa các bản nhạc bày khắp nơi.
Trong thời kỳ phát triển mạnh mẽ của phong trào nhạc trẻ Việt Nam, Thanh Lan là một trong những khuôn mặt quen thuộc nhất với những ca khúc lời Pháp. Bà cùng nam ca sĩ Nhật Trường tạo nên cặp song ca ăn khách với những tình khúc của tác giả Trần Thiện Thanh. Trước năm 1975, báo chí và khán giả ca ngợi Thanh Lan là nữ hoàng âm nhạc, điện ảnh và cả sân khấu. Bà hát dân ca, bolero, nhạc Anh, nhạc Pháp đều tốt. Năm 1970, Thanh Lan là ca sĩ đầu tiên tại TP.HCM được mời thu âm riêng một đĩa nhạc.
Thanh Lan là một trong những ca sĩ đầu tiên nổi tiếng với dòng nhạc trẻ ở TP.HCM.
Từ năm 1975, Thanh Lan ghi dấu ấn với loạt ca khúc nổi tiếng như Phượng hồng, Em đi chùa Hương, Khi xưa ta bé (Bang Bang), Búp bê không tình yêu, Triệu đoá hoa hồng… Nữ ca sĩ cũng tổ chức những buổi biểu diễn riêng như Tiếng hát Thanh Lan năm 1991, Đêm nhạc Thanh Lan năm 1992. Cuối năm 1993, bà sang Mỹ định cư và tiếp tục trình diễn ở các tiểu bang của Mỹ cũng như hợp tác thu âm với nhiều hãng đĩa.
Không chỉ thành công trong âm nhạc, Thanh Lan còn nhanh chóng tỏa sáng cả ở lĩnh vực sân khấu, điện ảnh. Từ năm 18 tuổi, bà đã tham gia ban kịch Vũ Đức Duy và diễn vai chính trong nhiều vở kịch truyền hình. Sau này khi sang Mỹ định cư, bà cũng đảm nhận vai chính trong một số vở như Lá sầu riêng, Lôi vũ, Lồng đèn đỏ… Vì vậy mà cuối thập niên 1990, bà đã được các khán giả yêu kịch của Việt Nam tại California bầu chọn là "Nữ kịch sĩ xuất sắc"..
Sự nghiệp điện ảnh của Thanh Lan bắt đầu từ năm 1970 khi bà đóng chính trong bộ phim Tiếng hát học trò. Vai diễn này đem về cho bà danh hiệu “Nữ diễn viên nhiều triển vọng nhất" của Giải thưởng Văn học Nghệ thuật năm 1971. Trong 5 năm liên tiếp, Thanh Lan đóng 8 phim điện ảnh và 2 phim truyền hình
Nhan sắc kiều diễm của Thanh Lan những năm 1970 luôn là đề tài thu hút trên báo chí và các cuộc trà dư tửu hậu. Năm 1974, bà được trao danh hiệu “Nữ tài tử đẹp nhất Sài Gòn” và nhận giải “Diễn viên đẹp nhất miền Nam Việt Nam” do đạo diễn Lê Dân trao. Thanh Lan cũng được mệnh danh là “quả bom sex” do tham gia một số phim có cảnh khoả thân. Suốt 2 thập kỷ từ năm 1970 đến năm 1990, Thanh Lan là ngôi sao đắt giá, được các nhà chuyên môn ưu ái gọi là "công chúa của nghệ thuật", "tài năng trời cho".
Vẻ đẹp gợi cảm của Thanh Lan
"Cứu" phim "Ván bài lật ngửa"
Nhắc đến sự nghiệp điện ảnh của Thanh Lan, không thể bỏ qua vai Thuỳ Dung trong bộ phim Ván bài lật ngửa dù bà không phải là lựa chọn đầu tiên cho vai này. Nhân vật Thùy Dung ban đầu do ngôi sao điện ảnh Thuý An thủ vai, nhưng phim đang quay thì Thúy An phát hiện mang thai nên đành chia tay khán giả sau 3 tập. . Để không ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất năm 1984 của Xí nghiệp phim Tổng hợp TP.HCM, đạo diễn Lê Hoàng Hoa phải tìm chọn diễn viên khác thay thế. Ông mời Phạm Thúy Lan nhưng nữ diễn viên này đang bận đóng phim Vụ án hồ Con Rùa. Nhận thấy Thanh Lan có ngoại hình phù hợp với nhân vật Thùy Dung, đạo diễn ngỏ lời mời và nhận được sự đồng ý.
Nhờ nhan sắc tươi trẻ kiêu sa, vẻ duyên dáng cùng nét diễn tự nhiên, mộc mạc, Thanh Lan nhanh chóng nhận được sự yêu mến của khán giả. Vì vậy, bà gắn bó với vai diễn này trong suốt 4 năm (1984-1987) cho đến tận tập cuối. Dù là người thay thế cho một gương mặt nổi tiếng của làng điện ảnh, Thanh Lan vẫn tạo dấu ấn không thể phai mờ, khiến tên bà và tên bộ phim vẫn gắn liền với nhau sau hơn 3 thập kỷ.
Kể về kỷ niệm với Ván bài lật ngửa, Thanh Lan từng tiết lộ: “Sau này đạo diễn Lê Hoàng Hoa có nói vui với tôi là tôi đã cứu cả đoàn phim, nhưng tôi lại cho rằng đoàn làm phim đã cứu tôi, đưa tôi trở lại với điện ảnh”. Nhờ thành công của vai Thuỳ Dung, bà tiếp tục có cơ hội bừng sáng trở lại ở lĩnh vực điện ảnh sau một thời gian gián đoạn. Trong các phim bà đóng sau đó có nhiều tác phẩm thành công như Bài hát không chỉ là nốt nhạc, Hai chị em, Đằng sau một số phận...
Không những thế, bà còn được mệnh danh là “quả bom sex” khi không ngần ngại tham gia một số phim có những cảnh khoả thân. Suốt hai thập kỷ từ năm 1970 đến năm 1990, Thanh Lan là ngôi sao đắt giá khi vừa đi hát ở các vũ trường, vừa là diễn viên sân khấu và điện ảnh rất ăn khách. Các nhà chuyên môn đã ưu ái gọi bà là “công chúa” của nghệ thuật và là tài năng trời cho.
Tình duyên trắc trở, nhiều thị phi
Đi kèm với sự nổi tiếng, tên tuổi Thanh Lan cũng gắn với hàng loạt thị phi về đời tư. Bà cũng là người phụ nữ lận đận về duyên phận. 19 tuổi, là loạt thị phi, tai tiếng không có thật bủa vây quanh Thanh Lan. Chưa đầy 18 tuổi, người đẹp gặp và yêu Dũng "Long Biên" - thiếu gia nổi tiếng ăn chơi đất Sài Gòn một thời - trong lần lên Đà Lạt biểu diễn. Họ cưới nhau không lâu sau đó nhưng cuộc hôn nhân không hạnh phúc.
Chưa đầy 3 năm chung sống, hai người ly hôn, Thanh Lan trở thành mẹ đơn thân ở lứa tuổi 20. Về nguyên nhân ly hôn, nhiều nguồn tin cho biết người chồng thiếu gia của nữ danh ca có tính vũ phu,sống vô trách nhiệm và hay ghen, nhiều lần tìm đến tận phim trường nơi vợ làm việc để đánh ghen. Sau này, Thanh Lan tiết lộ, do đến với nhau khi còn quá trẻ nên giữa hai người chưa có sự thấu hiểu, tan vỡ là điều không thể tránh khỏi, rằng bà và chồng cũ vẫn giữ mối quan hệ như những người bạn cũ.
Xinh đẹp, nổi tiếng, được nhiều đàn ông khao khát, lại sống độc thân, Thanh Lan luôn đối mặt với những tin đồn tình ái. Trong số người tình tin đồn của bà có nhạc sĩ Trầm Tử Thiêng, nhạc sĩ Vũ Thành Lan, tài tử điện ảnh Đơn Dương, một số sĩ quan và quan chức chính quyền Việt Nam Cộng hòa. Tuy nhiên, người đẹp lại cho biết bà luôn cô đơn sau khi ly hôn: “Nếu là nói về chuyện đôi lứa thì tôi cô đơn từ ngày đó. Nhưng tôi còn có gia đình, có con và tôi sống vì điều đó. Tôi có sự nghiệp nên không cần nương tựa vào ai. Tôi không lụy tình mà mạnh mẽ trong tình cảm. Vì thế, tôi vượt qua được khó khăn mà những phụ nữ khác thường gặp phải”.
Thanh Lan trong chương trình "Ký ức vui vẻ".
Sau những năm tháng thăng trầm, nghệ sĩ Thanh Lan đang có cuộc sống bình yên, vui vẻ bên con gái tại thành phố Irvine, bang California (Mỹ). Năm 2017, bà về Việt Nam sau 24 năm định cư tại Mỹ để tổ chức show nhạc Bang bang- Khi xưa ta bé. Vào tháng 8/2019, nữ nghệ sĩ còn bất ngờ xuất hiện tại chương trình Ký ức vui vẻ khiến tất cả khách mời không khỏi xúc động, bồi hồi.