Quốc hội cho phép viên chức được 'chân trong chân ngoài'

Chiều 10/12, với 437/442 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội thông qua Luật Viên chức (sửa đổi), có hiệu lực thi hành từ 1/7/2026.

Theo quy định của Luật, viên chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng theo vị trí việc làm, làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập theo chế độ hợp đồng làm việc, hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập và từ các nguồn thu hợp pháp khác.

Luật mới đã chuyển đổi phương thức quản lý viên chức theo vị trí việc làm, lấy vị trí việc làm là căn cứ chính để thực hiện tuyển dụng, bố trí, đánh giá, quy hoạch, bổ nhiệm, đào tạo, bồi dưỡng và thực hiện chế độ, chính sách với viên chức.

Vị trí việc làm là công việc gắn với chức vụ, chức danh viên chức trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của đơn vị sự nghiệp công lập.

Đáng chú ý, Luật mới được thông qua cho phép viên chức được ký hợp đồng lao động hoặc hợp đồng dịch vụ với cơ quan, tổ chức, đơn vị khác nếu pháp luật về ngành, lĩnh vực không cấm, bảo đảm không xung đột lợi ích theo quy định của pháp luật về phòng, chống tham nhũng, không trái với thỏa thuận tại hợp đồng làm việc và không vi phạm đạo đức nghề nghiệp.

Trường hợp chưa có thỏa thuận trong hợp đồng làm việc thì viên chức phải được sự đồng ý bằng văn bản của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập; đối với người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập thì phải được sự đồng ý bằng văn bản của cấp trên quản lý trực tiếp.

Họ được hành nghề với tư cách cá nhân nếu pháp luật về ngành, lĩnh vực không cấm; được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu khoa học ngoài công lập, trừ trường hợp pháp luật về phòng, chống tham nhũng, pháp luật về doanh nghiệp hoặc pháp luật về ngành, lĩnh vực có quy định khác.

Viên chức cũng được thực hiện các quyền khác trong hoạt động kinh doanh nếu không trái với quy định của pháp luật về hoạt động nghề nghiệp và quy định của cấp có thẩm quyền.

Với viên chức làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, cơ sở giáo dục đại học công lập, bên cạnh được thực hiện các quyền trên, còn có các quyền khác theo quy định của pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, pháp luật về doanh nghiệp và pháp luật khác có liên quan.

Quy định mới nữa liên quan đến đánh giá, xếp loại chất lượng viên chức. Theo đó, Luật Viên chức mới quy định nguyên tắc, thẩm quyền, nội dung đánh giá dựa trên kết quả thực hiện nhiệm vụ; thái độ phục vụ người dân, doanh nghiệp; năng lực đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung…

Trong đánh giá viên chức sẽ ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số; bảo đảm công khai, minh bạch.

Chính phủ sẽ hướng dẫn việc xây dựng khung tiêu chí đánh giá với viên chức tại các đơn vị sự nghiệp công lập trong các ngành, lĩnh vực.

Căn cứ vào kết quả theo dõi, đánh giá, viên chức được xếp loại chất lượng hằng năm theo các mức sau: Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ; Hoàn thành tốt nhiệm vụ; Hoàn thành nhiệm vụ; Không hoàn thành nhiệm vụ.

Kết quả đánh giá, xếp loại chất lượng định kỳ hoặc hằng năm là căn cứ để cấp có thẩm quyền quyết định đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, điều động, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại viên chức; cũng như thực hiện chế độ tiền lương, khen thưởng hoặc cho thôi việc với trường hợp viên chức không hoàn thành nhiệm vụ hoặc không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.

Báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự thảo Luật trước khi Quốc hội thông qua, Bộ trưởng Nội vụ Đỗ Thanh Bình cho biết, Luật chỉnh lý các quy định về đánh giá, xếp loại chất lượng viên chức, đảm bảo đồng bộ với Quy định số 366 của Bộ Chính trị về việc kiểm điểm và đánh giá, xếp loại chất lượng đối với tập thể, cá nhân trong hệ thống chính trị và Luật Cán bộ, công chức.

Luật giao Chính phủ hướng dẫn việc xây dựng khung tiêu chí đánh giá để các đơn vị sự nghiệp công lập xây dựng quy chế đánh giá đối với viên chức thuộc phạm vi quản lý.

Bên cạnh đó, các quy định về biệt phái, từ chức, miễn nhiệm hay cho thôi giữ chức vụ cũng được điều chỉnh đồng bộ với Quy định 377 của Bộ Chính trị mới ban hành.

Bộ trưởng Đỗ Thanh Bình cho rằng, việc thông qua Luật Viên chức (sửa đổi) được đánh giá là bước cụ thể hóa quan trọng các nghị quyết, chiến lược của Bộ Chính trị về công tác cán bộ cũng như các lĩnh vực khoa học công nghệ, giáo dục và y tế.

Luật được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc để thực hiện cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức gắn với vị trí việc làm, tăng cường ứng dụng chuyển đổi số và đổi mới phương thức đánh giá dựa trên sản phẩm thực tế.

"Đặc biệt, Luật mở ra cơ chế liên thông nguồn nhân lực giữa khu vực công và khu vực tư, tạo điều kiện thu hút, trọng dụng nhân tài nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và phục vụ Nhân dân trong giai đoạn mới", Bộ trưởng Nội vụ nêu rõ.