10:26 05/11/2024
Chân dung
NSND Lý Huỳnh tên thật là Lý Kim Tuyền, sinh năm 1942 tại Vĩnh Long trong một gia đình người Hoa có truyền thống về võ thuật. Tuy nhiên, ông chủ yếu học võ từ những sư phụ khác chứ không phải từ cha mình.
Nhiều lần đánh bại các nhà vô địch
Lý Huỳnh lên võ đài lần đầu tiên năm 17 tuổi, khi đó chàng thanh niên nặng 60kg, trong khi đối thủ là Văn Đại, võ sĩ vô địch ở miền Nam năm 1957. Họ đấu 2 trận, Lý Huỳnh thua một trận, hòa 1 trận. Dù không thắng, chàng võ sĩ trẻ vẫn tỏa sáng vì đã khiến nhà vô địch suýt thua một thiếu niên. Lý Huỳnh từng kể, trận thua đó, lẽ ra ông thắng vì đã đánh ngã Văn Đại nhưng thiếu kinh nghiệm nên không biết đánh bồi thêm.
Lý Huỳnh (ngoài cùng bên phải) thời trẻ. (Ảnh tư liệu)
Sau đó là chuỗi chiến thắng của Lý Huỳnh khi đấu với các võ sĩ nổi tiếng và các nhà vô địch. Trong số những người bại trước ông có Lyauté Francoise - vô địch võ biền Pháp ở Việt Nam, Anh Thạch - võ sư nổi tiếng ở miền Bắc, vào miền Nam năm 1954, Mạch Trung Phương – võ sĩ vô địch 6 tỉnh miền Trung…
Có lần, chỉ còn một ngày nữa là lên đài thi đấu, võ sư vô địch Hải Phòng bỗng xin rút. Hóa ra trước đó, ông đi hỏi kinh nghiệm của những người từng bị Lý Huỳnh đánh bại và đều được khuyên đừng đấu, vì “Lý Huỳnh ghê lắm”.
Không chỉ có nhiều trận thắng trên võ đài, Lý Huỳnh còn là võ sư “có số có má” ở miền Nam. Võ đường Bình Thới của ông được mở năm 1965 tại quận 11, TP.HCM. Từ đây, nhiều võ sĩ giỏi xuất hiện, tên của họ đều bắt đầu bằng 2 chữ “Lý Huỳnh”, như Lý Huỳnh Cường, Lý Huỳnh Yến...
Sự thật chuyện thách đấu Lý Tiểu Long
Nhắc đến Lý Huỳnh, công chúng đều nhớ đến giai thoại ông thách đấu huyền thoại võ thuật điện ảnh Lý Tiểu Long. Võ sư – nghệ sĩ cho biết, nguồn cơn chuyện thách đấu là vì ông cảm thấy bị xúc phạm.
Năm 1970, một đoàn phim Hong Kong sang Việt Nam để làm phim Long hổ sát đấu. Họ đến các võ đường để casting diễn viên, trong đó có võ đường của Lý Huỳnh. Ông được mời đóng vai sư huynh trong phim sau khi biểu diễn bài Thiếu lâm tự và đá liên hoàn bát cước.
Một hôm sau khi quay xong cảnh đánh nhau trong nghĩa địa, đạo diễn khen Lý Huỳnh đá hay, đẹp và hỏi ông có dám đánh Lý Tiểu Long không. Chính câu hỏi “có dám không” không này khiến Lý Huỳnh cho là mình bị xúc phạm.
“Tôi bảo, này, tôi thách Lý Tiểu Long. Anh cứ ghi đi, tôi thách Lý Tiểu Long đánh. Tại sao tôi thách? Vì tôi là võ sĩ uýnh đài. Ông Lý Tiểu Long là võ sĩ màn ảnh, ông ấy không uýnh đài", Lý Huỳnh từng kể. Tuy nhiên, Lý Tiểu Long chưa kịp nhận lời thách đấu thì đã qua đời.
Lý Tiểu Long.
Phân tích tương quan lực lượng, Lý Huỳnh cho rằng nếu trận đấu diễn ra thì sẽ chưa biết ai thắng ai, bởi tương quan lực lượng theo ông là “kẻ tám lạng, người nửa cân”. Bởi Lý Tiểu Long có điểm yếu là gương mặt hẹp, quai hàm yếu, khi đấm bốc thì một cú móc của đối phương có thể làm gãy quai hàm và dễ knock-out. Nếu Lý Tiểu Long mạnh về bước chân nhún nhảy theo đấu pháp quyền Anh, bộ tay Vịnh Xuân và đòn cước karate thì Lý Huỳnh mạnh về đòn tay quyền Anh, đòn đá taekwondo, chỏ gối của võ tự do và bộ pháp di chuyển theo Thiếu Lâm nam phái.
“Vua” phim võ thuật
Lý Huỳnh bắt đầu đóng phim từ năm 1976, thuộc lớp nghệ sĩ đầu tiên ở Sài Gòn tham gia điện ảnh cách mạng và có nhiều vai diễn nổi tiếng như đại tá Hoàng trong phim Cô Nhíp, ông Hai Lúa phim Vùng gió xoáy, thằng Xăm phim Hòn đất, chuẩn tướng Bách trong Đứa con bị từ chối, Long Râu trong Con mèo nhung, thiếu tá Y Vế trong Ngọn lửa Krông Jung…
Lý Huỳnh trong vai đại úy Long, phim "Mùa gió chướng".
Trong đó, 4 vai đại tá Hoàng, trung úy Xăm, Đinh “ba búa” (Mối tình đầu), đại úy Long (Mùa gió chướng) đem lại cho ông giải Bông Sen Bạc tại các liên hoan phim toàn quốc. Với vai lão nông Hai Lúa, Lý Huỳnh nhận danh hiệu Diễn viên Xuất sắc nhất với giải thưởng Bông Sen Vàng.
Trong đời mình, NSND Lý Huỳnh đóng hơn 50 phim.
Không chỉ thành công với vai trò diễn viên, ông còn là nhà sản xuất phim nổi tiếng, một trong những người tiên phong làm phim thị trường và là “bá chủ” về dòng phim võ thuật.
Năm 2015, phim Tây Sơn hào kiệt của ông được Trung tâm Kỷ lục Việt Nam chứng nhận là “Bộ phim được dàn dựng hoành tráng nhất Việt Nam”, hãng phim Lý Huỳnh xác lập kỷ lục “Hãng phim tư nhân sản xuất phim nhiều nhất Việt Nam” với 31 bộ phim hợp tác với nước ngoài.