Mỹ vẫn khao khát có Greenland, bổ nhiệm đặc phái viên 'lo chuyện tiếp quản'

Trước đó, ngày 21/12, ông Trump chỉ định Thống đốc bang Louisiana Jeff Landry làm đặc phái viên của Mỹ về Greenland. Động thái này ngay lập tức vấp phải phản ứng gay gắt từ Đan Mạch và chính quyền Greenland, trong bối cảnh Washington liên tục thể hiện sự quan tâm tới hòn đảo giàu tài nguyên và có vị trí chiến lược quan trọng.

Phát biểu với báo chí tại Palm Beach, bang Florida, ông Trump nhấn mạnh mục tiêu của Mỹ không nằm ở khoáng sản. “Chúng tôi cần Greenland vì an ninh quốc gia, không phải vì khoáng sản. Nếu nhìn dọc bờ biển Greenland, các bạn sẽ thấy tàu của Nga và Trung Quốc xuất hiện khắp nơi. Chúng tôi cần điều đó cho an ninh quốc gia. Chúng tôi phải có Greenland”, ông Trump nói, đồng thời cho biết ông Landry sẽ “đi đầu” trong nỗ lực này.

Tổng thống Trump từ lâu đã công khai ủng hộ việc Greenland, một lãnh thổ tự trị thuộc Đan Mạch, trở thành một phần của Mỹ, vì tầm quan trọng chiến lược và tiềm năng tài nguyên. Ông Landry, người nhậm chức Thống đốc Louisiana từ tháng 1/2024, cũng nhiều lần bày tỏ sự ủng hộ quan điểm này.

Lãnh đạo Đan Mạch và Greenland nhanh chóng phản đối tuyên bố của ông Trump. Trong một tuyên bố chung, Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen và lãnh đạo Greenland Jens Frederik Nielsen khẳng định Greenland thuộc về người Greenland.

“Không thể sáp nhập một quốc gia khác, kể cả dưới danh nghĩa an ninh quốc tế”, tuyên bố nêu rõ. “Đất Greenland thuộc về người Greenland và Mỹ không được tiếp quản Greenland”.

Trên mạng xã hội X, ông Jeff Landry cảm ơn Tổng thống Trump vì sự tín nhiệm, gọi đây là “vinh dự được phục vụ” trong vai trò tình nguyện nhằm đưa Greenland trở thành một phần của Mỹ. Ông cũng nhấn mạnh nhiệm vụ này không ảnh hưởng tới cương vị Thống đốc Louisiana của mình.

Trong động thái mới nhất, chính quyền Tổng thống Trump ngày 22/12 tiếp tục gia tăng sức ép với Copenhagen bằng việc đình chỉ 5 dự án điện gió ngoài khơi đang được xây dựng dọc Bờ Đông nước Mỹ. Trong số này có 2 dự án do tập đoàn năng lượng quốc gia Đan Mạch Orsted phát triển.

Giá trị chiến lược của Greenland

Greenland từng là thuộc địa của Đan Mạch, có dân số khoảng 57.000 người. Theo thỏa thuận năm 2009, hòn đảo này có quyền tuyên bố độc lập, song hiện vẫn phụ thuộc lớn vào ngành đánh bắt cá và các khoản trợ cấp từ Copenhagen.

Vị trí nằm giữa châu Âu và Bắc Mỹ khiến Greenland trở thành một mắt xích quan trọng trong hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo của Mỹ. Bên cạnh đó, trữ lượng khoáng sản tại đây thu hút sự quan tâm của Washington trong bối cảnh Mỹ tìm cách giảm phụ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc.

Sau khi ông Trump công bố quyết định bổ nhiệm đặc phái viên, Thủ hiến Greenland Jens Frederik Nielsen viết trên Facebook rằng tuyên bố của Tổng thống Mỹ nghe có vẻ lớn, nhưng không làm thay đổi thực tế rằng Greenland tự quyết định tương lai của mình.

Ngoại trưởng Đan Mạch Lars Lokke Rasmussen cho biết ông sẽ triệu Đại sứ Mỹ tại Đan Mạch Kenneth Howery, để làm rõ lập trường của Washington.

“Từ trên trời rơi xuống, nay lại xuất hiện một đặc phái viên tổng thống Mỹ, người tự cho rằng nhiệm vụ của mình là tiếp quản Greenland. Điều này hoàn toàn không thể chấp nhận được”, ông Rasmussen nói với đài TV2.

Trong thời gian qua, Đan Mạch đã tìm cách cải thiện quan hệ với Greenland, đồng thời nỗ lực hạ nhiệt căng thẳng với chính quyền Trump bằng việc tăng đầu tư cho quốc phòng Bắc Cực.

“Đây là tình thế rất khó khăn khi các đồng minh gắn bó lâu dài lại đặt chúng tôi vào hoàn cảnh này”, Thủ tướng Mette Frederiksen viết trên Instagram.

Nhận định với Reuters, ông Mikkel Vedby Rasmussen, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Copenhagen, cho rằng việc bổ nhiệm đặc phái viên cho thấy những nỗ lực của Đan Mạch thời gian qua hầu như không mang lại hiệu quả.

“Điều này cho thấy toàn bộ khoản đầu tư của Đan Mạch vào Greenland, vào phòng thủ Bắc Cực, cũng như những thiện chí dành cho Mỹ, dường như không có bất kỳ hiệu quả gì”, ông nói.