EU doạ trả đũa sau khi Mỹ áp đặt lệnh cấm visa

Động thái của Mỹ được xem là cảnh báo trực tiếp gửi tới các đồng minh châu Âu về những nỗ lực mà Mỹ cho là không công bằng để điều chỉnh mạng xã hội và các “ông lớn” công nghệ Mỹ.

EU trước đó xử phạt nền tảng mạng xã hội X (thuộc sở hữu của tỷ phú Elon Musk) 120 triệu euro vì vi phạm các quy định kiểm soát nội dung theo luật của khối.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio nhấn mạnh: “Hệ thống cấp thị thực của chúng tôi được thiết kế để phản ánh lợi ích quốc gia: Những ai được phép nhập cảnh vào đất nước này phải phù hợp với các lợi ích đó. Chúng tôi đã nêu rõ quan điểm này ngay từ đầu và đây cũng là một trong những chỉ đạo trực tiếp mà chúng tôi nhận được từ Tổng thống”.

Trong số các cá nhân bị cấm thị thực, ông Thierry Breton, cựu Ủy viên châu Âu phụ trách Thị trường Nội địa giai đoạn 2019–2024 được xem là “kiến trúc sư chính” của Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số (DSA). Đây là văn bản pháp lý mang tính bước ngoặt trong nỗ lực kiểm soát hoạt động của các nền tảng trực tuyến lớn tại châu Âu.

Ủy ban Châu Âu lên án mạnh mẽ các biện pháp trừng phạt, nhấn mạnh tự do ngôn luận là quyền cơ bản ở châu Âu và là giá trị chung của các nền dân chủ phương Tây. Khối này khẳng định các quy định kỹ thuật số, bao gồm DSA được áp dụng công bằng, không phân biệt đối xử và phản ánh quyền chủ quyền của EU trong việc điều chỉnh thị trường nội địa theo các giá trị của mình. Brussels cũng để ngỏ khả năng đáp trả nếu các biện pháp từ phía Mỹ bị coi là “phi lý”.

Pháp nằm trong số những nước phản đối gay gắt nhất. Tổng thống Emmanuel Macron mô tả lệnh cấm thị thực nhằm vào cựu Ủy viên châu Âu Thierry Breton là hành động mang tính cưỡng ép nhằm làm suy yếu chủ quyền kỹ thuật số của châu Âu. Trong khi đó, Ngoại trưởng Đức Johann Wadephul gọi động thái của Mỹ là “không thể chấp nhận được”.

Những căng thẳng này diễn ra trong bối cảnh Mỹ vừa công bố Chiến lược An ninh Quốc gia mới, trong đó mô tả châu Âu là không gian bị quản lý quá mức; coi các quy định công nghệ của EU không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là thách thức địa chính trị. Đối với châu Âu, cách tiếp cận này làm lu mờ ranh giới giữa cạnh tranh kinh tế và đối đầu chiến lược.

“Tôi cho rằng đây là vấn đề liên quan trực tiếp đến mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương. Việc một nước đồng minh đưa ra chiến lược an ninh với mức độ cứng rắn như vậy rõ ràng không mang lại lợi ích cho những gì hai bên cần cùng nhau thực hiện. Thực tế cho thấy chúng ta cần cùng nhau tìm ra giải pháp, trong khi những thông điệp như vậy lại đang cản trở các cuộc đàm phán phức tạp vốn đang diễn ra”, nghị sĩ châu Âu Brando Benifei, thành viên Phái đoàn phụ trách quan hệ với Mỹ nhận định.

Trong bối cảnh đó, phản ứng cứng rắn nhưng cũng có phần thận trọng của EU cho thấy khối này đang nỗ lực bảo vệ quyền tự chủ chính sách, đồng thời tránh đẩy quan hệ xuyên Đại Tây Dương vào cuộc đối đầu toàn diện. Tuy nhiên, với những tín hiệu mới từ Mỹ, khả năng hàn gắn các vết rạn giữa hai bờ Đại Tây Dương đang đứng trước phép thử ngày càng lớn.