Đề xuất không tổ chức HĐND ở những nơi nào?

Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long vừa ký tờ trình, hồ sơ dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) gửi Chính phủ.

Mô hình chính quyền địa phương theo hướng tinh gọn

Đề cập đến những hạn chế, bất cập sau gần 10 năm thi hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, Bộ Nội vụ cho rằng mô hình tổ chức chính quyền địa phương chưa được thiết kế phù hợp với địa bàn đô thị dẫn đến Quốc hội phải ban hành các Nghị quyết riêng biệt để quy định tổ chức chính quyền đô thị của 3 thành phố Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng.

Tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV tiếp tục xem xét, ban hành Nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị tại thành phố Hải Phòng.

Quang cảnh kỳ họp của HĐND quận Ba Đình (TP Hà Nội).

Bộ Nội vụ nhìn nhận, đa số các đơn vị hành chính trên cả nước đều tổ chức cấp chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND; tổ chức bộ máy của chính quyền địa phương các cấp còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc, chưa bảo đảm mục tiêu tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả theo chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ.

Quán triệt quan điểm chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ và Ban Chỉ đạo Trung ương về tổng kết Nghị quyết 18, Bộ Nội vụ nêu quan điểm kiên quyết xóa bỏ các tổ chức trung gian, đồng thời nhằm phát huy những kết quả tích cực đã đạt được của việc tổ chức chính quyền đô thị tại các thành phố trong thời gian qua.

Từ đó, Bộ Nội vụ đề xuất dự thảo Luật quy định mô hình tổ chức chính quyền địa phương theo hướng tại thành phố trực thuộc Trung ương, thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương, thị xã, thị trấn tổ chức cấp chính quyền địa phương đầy đủ gồm có HĐND và UBND.

"Tại quận, thành phố thuộc tỉnh; phường thuộc quận; phường, xã thuộc thành phố thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương không tổ chức HĐND mà chỉ tổ chức UBND.

UBND tại nơi không tổ chức HĐND là cơ quan hành chính trực thuộc UBND cấp trên, hoạt động theo cơ chế thủ trưởng hành chính. Chủ tịch, các Phó Chủ tịch UBND do Chủ tịch UBND cấp trên trực tiếp bổ nhiệm", theo tờ trình của Bộ Nội vụ.

Với chính quyền nông thôn, Bộ Nội vụ đề xuất tại tỉnh, huyện, xã, thị trấn (trừ xã thuộc thành phố thuộc tỉnh và xã thuộc thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương) tổ chức cấp chính quyền địa phương đầy đủ gồm HĐND và UBND.

Với đơn vị hành chính ở hải đảo, theo Bộ Nội vụ, các huyện đảo không tổ chức đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc trừ trường hợp đối với các huyện đảo có quy mô lớn, có yếu tố đặc thù về quốc phòng an ninh thì việc tổ chức đơn vị hành chính cấp xã thuộc huyện đảo do Uỷ ban Thường vụ Quốc hội quyết định.

Ngoài ra, việc tổ chức chính quyền địa phương đối với đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt sẽ do Quốc hội quy định khi thành lập đơn vị hành chính đó.

"Việc quy định mô hình chính quyền đô thị áp dụng cho các quận, thành phố thuộc tỉnh trên phạm vi cả nước là phù hợp với quy định của Hiến pháp, đáp ứng yêu cầu "hoàn thiện tổ chức chính quyền địa phương phù hợp với các địa bàn đô thị, nông thôn, miền núi, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt; giảm cấp chính quyền" và "đẩy nhanh tốc độ và nâng cao chất lượng đô thị hoá" theo tinh thần chỉ đạo tại Nghị quyết số 27-NQ/TW và Nghị quyết số 06/-NQ/TW", Bộ Nội vụ nêu.

Cơ cấu tổ chức và hoạt động của HĐND, UBND các cấp

Với mục tiêu đảm bảo tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND, UBND; tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương, dự thảo Luật quy định nguyên tắc xác định số lượng đại biểu HĐND trên cơ sở quy mô dân số, đặc điểm vùng miền và điều kiện kinh tế - xã hội của từng địa bàn.

Bộ Nội vụ đề xuất giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định số lượng đại biểu HĐND, khung số lượng đại biểu chuyên trách của HĐND, khung số lượng các Ban của HĐND các cấp.

Căn cứ khung số lượng theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, HĐND quyết định thành lập các Ban và quyết định số lượng đại biểu hoạt động chuyên trách của HĐND bảo đảm phù hợp với thực tiễn của địa phương.

Với UBND, dự thảo luật phân biệt cơ cấu tổ chức, chế độ làm việc và hoạt động của UBND tại nơi có tổ chức HĐND và UBND tại nơi không tổ chức HĐND.

Cụ thể, UBND tại nơi có tổ chức HĐND sẽ cơ cấu tổ chức có các chức danh chủ tịch, các phó chủ tịch và một số ủy viên UBND. Chính phủ quy định khung số lượng phó chủ tịch, ủy viên UBND; khung số lượng cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, cấp huyện và giao thẩm quyền cho HĐND các cấp quyết định số lượng phó chủ tịch UBND; số lượng, cơ cấu thành viên UBND; số lượng, tên gọi cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, cấp huyện.

UBND hoạt động theo chế độ tập thể UBND kết hợp với trách nhiệm cá nhân của Chủ tịch UBND và từng thành viên UBND.

Dự thảo luật cũng nêu việc quy định rõ các nhiệm vụ của UBND phải thảo luận và quyết nghị tập thể; các nhiệm vụ, quyền hạn của UBND được uỷ quyền cho Chủ tịch UBND thực hiện; quy định theo hướng mở rộng thẩm quyền riêng của Chủ tịch UBND; bổ sung quy định về giao phụ trách, điều hành hoạt động của UBND (trong thời gian khuyết Chủ tịch UBND và chưa giao quyền Chủ tịch UBND) nhằm đáp ứng yêu cầu của thực tiễn.

UBND tại nơi không tổ chức HĐND thì cơ cấu tổ chức của UBND gồm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch UBND (không có chức danh Ủy viên UBND); UBND làm việc theo chế độ thủ trưởng; Chủ tịch UBND thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của UBND theo quy định của pháp luật.