Chủ tịch Hồ Chí Minh có ý nghĩa đặc biệt trong quan hệ Việt - Trung

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Đảng và Nhà nước sẽ thăm chính thức nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa theo lời mời của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình. Chuyến thăm sẽ tiếp tục thúc đẩy mối quan hệ Việt Nam-Trung Quốc, mối quan hệ láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện được xây đắp trên nền tảng Chủ tịch Hồ Chí Minh và các thế hệ lãnh đạo 2 nước dày công đặt những viên gạch đầu tiên.

Trả lời báo chí nhân dịp này, ông Nguyễn Vinh Quang – Phó Chủ tịch Hội hữu nghị Việt Nam - Trung Quốc khẳng định: Yếu tố Hồ Chí Minh có ý nghĩa đặc biệt trong quan hệ Việt - Trung.

Ông Nguyễn Vinh Quang – Phó Chủ tịch Hội hữu nghị Việt Nam- Trung Quốc. (Ảnh: Tổ Quốc)

- Được biết, ông có nhiều năm công tác tại Trung Quốc, lại dành thời gian nghiên cứu về quan hệ hai nước, ông có thể cho biết, mối quan hệ giữa Việt Nam- Trung Quốc đã được xây đắp thế nào trong lịch sử?

Trong quan hệ Việt Nam - Trung Quốc, quan hệ giữa hai Đảng là quan hệ rất cơ bản. Quan hệ đó có từ 100 năm nay, tức là năm 1920 -1922. Những năm Chủ tịch Hồ Chí Minh hoạt động ở Paris đã quen những người cộng sản Trung Quốc ở đó và giúp đỡ họ rất nhiều, thậm chí còn giới thiệu họ vào Đảng Cộng sản Pháp. Những người đó sau này trở thành lãnh đạo cao cấp của Trung Quốc.

Từ đó đến sau này, mối quan hệ giữa Bác Hồ với các nhà lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc hết sức thân thiết, từ Mao Trạch Đông, Chu Ân Lai, Lưu Thiếu Kỳ… Sau nhiều năm nghiên cứu về quan hệ Việt - Trung, tôi thấy có một yếu tố cốt lõi và rất quan trọng là giữ được mối quan hệ mà Chủ tịch Hồ Chí Minh từng xây đắp.

Hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Trung Quốc rất sâu đậm. Tôi đã đi rất nhiều nơi trên đất nước Trung Quốc, cứ nói đến Chủ tịch Hồ Chí Minh là người dân Trung Quốc lại dành cho Người một sự ngưỡng mộ, kính trọng.

Khu di tích Hồ Chí Minh tại Liễu Châu, Quảng Tây (Trung Quốc)

Tôi kể cho các em, các bạn trẻ ở Việt Nam nhiều câu chuyện về Bác, Bác được người dân Trung Quốc quý mến ra sao, cho đến giờ phút này vẫn thấy cảm động. Hiện nay, chúng tôi thống kê được ở Trung Quốc có khoảng 70 di tích mang dấu ấn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong đó một số được gọi là Nhà bảo tàng Hồ Chí Minh.

Ví dụ như Quảng Tây, có rất nhiều di tích được xây dựng, bảo vệ, tôn tạo thành những điểm du lịch. Đến đây, không chỉ thấy được dấu ấn của quan hệ Việt Nam - Trung Quốc mà còn thấy những người cộng sản trên thế giới ngày xưa (trong đó có những người cộng sản Việt Nam, Trung Quốc) đã sống đã làm việc thế nào. Đấy gọi là điểm “du lịch đỏ”.

Cho nên, hình ảnh Hồ Chí Minh mà tôi thấy trong một số quyển sách của Trung Quốc là một tấm gương người cộng sản trên thế giới. Ở Trung Quốc có rất nhiều người nghiên cứu về Bác Hồ, gọi là những nhà Hồ Chí Minh học. Giữa Việt Nam và Trung Quốc đã phối hợp tổ chức các cuộc triển lãm về Bác Hồ nhân các ngày lễ.

Ví dụ như dịp kỷ niệm 130 năm ngày sinh Bác Hồ, hai nước tổ chức một cuộc triển lãm với quy mô khá lớn. Người dân Trung Quốc đến xem rất đông, họ ghi cảm tưởng rồi họ mang đến những di vật của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ví dụ như những quyển sách, đồ lưu niệm…

Tôi cũng đã nói chuyện với rất nhiều người dân Trung Quốc và có thể cảm nhận được tấm lòng của họ đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh. Chẳng hạn như khi đi taxi, khi biết tôi là người Việt Nam, anh lái xe hỏi: “có phải là đất nước của Hồ Chí Minh không?”. Tôi vẫn nói với các bạn bè của tôi và những người làm công tác hữu nghị Việt - Trung rằng, yếu tố Hồ Chí Minh trong quan hệ Việt - Trung quan trọng như thế nào. 100 năm sau người ta vẫn cảm thấy yếu tố này cực kỳ quan trọng dù quan hệ hai nước cũng có những lúc khó khăn, thăng trầm.

- Như ông thống kê, có tới 70 di tích về Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đất Trung Quốc, được bảo tồn và tôn tạo, đặc biệt là ở Quảng Tây. Thực tế đó nói lên điều gì trong quan hệ giữa hai nước?

Tôi đã kể với mọi người về câu chuyện xây dựng trụ sở Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí hội từ đầu những năm 70 của thế kỷ trước. Di tích này được xây dựng theo Chỉ thị của Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Đến cuối những năm 70, dù quan hệ hai nước có những khó khăn nhưng di tích đó vẫn được bảo tồn và tôn tạo. Mỗi lần đoàn Việt Nam sang Trung Quốc thường đến di tích này và thấy rằng, mỗi ngày nó được tôn tạo đẹp hơn, ví dụ như có thêm phòng triển lãm, phục chế những đồ vật như giường, bàn, ghế.

Dù quan hệ giữa hai nước có lúc thăng trầm nhưng tình cảm của người dân Trung Quốc đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh thì không thay đổi.

Tôi có biết một người Trung Quốc, trong phòng làm việc của ông treo bức tranh sơn dầu về Chủ tịch Hồ Chí Minh với chú thích “Không có một gánh nặng nào có thể làm oằn đôi vai con người này”. Tôi ngỏ ý mượn ông bức tranh đó để trưng bày trong cuộc triển lãm 130 năm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Người đàn ông Trung Quốc đó cảm thấy rất vinh dự và sẵn sàng cho mượn. Ông không chỉ mang bức tranh đó đến triển lãm mà cả gia đình ông cùng đến.

Ngược lại, tình cảm của Bác Hồ đối với nhân dân Trung Quốc cũng rất đặc biệt. Kể cả khi chưa đến Trung Quốc, vào những năm 1920 - 1922, Bác Hồ đã viết rất nhiều bài báo nói về cuộc đấu tranh của nhân dân Trung Quốc, nói về cuộc sống kham khổ của người nông dân Trung Quốc đấu tranh với đế quốc Anh như thế nào… Đặc biệt là đối với nông dân Trung Quốc. Sau này có dịp đến thăm, Bác đều thể hiện tình cảm rất rõ ràng. Chính vì lẽ đó, hình ảnh của Bác Hồ trong lòng người dân Trung Quốc đã được lưu giữ qua thời gian. Đó là yếu tố bền vững trong quan hệ hai nước, vượt qua thời gian, không gian và qua nhiều thử thách.

- Hồ Chí Minh là một người tinh tế trong xử lý các mối quan hệ đối ngoại, đặc biệt là với Trung Quốc. Sự tinh tế đó được thể hiện thế nào, thưa ông?

Những câu chuyện về Chủ tịch Hồ Chí Minh trong quan hệ với Trung Quốc thì có rất nhiều, trong đó có những cuộc đối thoại với các nhà lãnh đạo Trung Quốc khi cách mạng hai nước có những khó khăn, ví dụ như cuộc Đại cách mạng văn hóa Trung Quốc hay kháng chiến chống Mỹ của Việt Nam. Những câu chuyện giữa Bác Hồ với Chủ tịch Mao Trạch Đông hay với các nhà lãnh đạo khác thì Bác Hồ đã nói rất rõ ràng, cách mạng hai nước có những yêu cầu khác nhau, không thể thực hiện giống nhau.

Trong một số tác phẩm để lại, tôi đã đọc được những cuộc đối thoại đó, thể hiện tầm nhìn của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Trong giai đoạn từ 1938 - 1941, Bác Hồ từ Moscow sang Trung Quốc lần thứ hai. Trước đó, Bác sang Trung Quốc vào đầu những năm 30 của thế kỷ trước để xây dựng Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí hội và ra tác phẩm Đường Kách mệnh ở Quảng Châu.

Lần thứ hai, Bác sang Trung Quốc, tham gia vào ĐCS Trung Quốc, được bầu làm Bí thư chi bộ. Đấy là điều hết sức đặc biệt trong quan hệ hai nước. Chính thực tế lịch sử đó đã làm những người cộng sản Trung Quốc hết sức mến phục, ngưỡng mộ Bác Hồ. Đó cũng là khoảng thời gian Bác tìm cách bắt liên lạc với cách mạng trong nước. Cuối cùng, nhờ sự giúp đỡ của Tỉnh ủy Vân Nam, Bác đã bắt liên lạc với đồng chí Phùng Chí Kiên. Cho đến năm 1941, Bác từ Trung Quốc về Cao Bằng.

Cho nên, khi nói đến Cách mạng Trung Quốc và Cách mạng Việt Nam, Bác Hồ đã viết một bài đăng trên báo Nhân dân năm 1961, nói rõ mối quan hệ giữa cách mạng hai nước. Người đóng góp đầu tiên cho mối quan hệ giữa những người cộng sản hai nước chính là Bác Hồ của chúng ta.

Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chủ tịch ĐCS Trung Quốc Mao Trạch Đông, Chủ tịch nước Lưu Thiếu Kỳ, Tổng tư lệnh Chu Đức chụp ảnh nhân dịp Người sang dự lễ kỷ niệm 10 năm Quốc khánh Trung Quốc vào cuối tháng 9/1959. Ảnh: Tư liệu

- Tư tưởng ngoại giao của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã giúp gì cho quan hệ Việt Nam - Trung Quốc hiện nay, thưa ông?

Mối quan hệ giữa hai đảng thì chúng ta thấy, mấy chục năm kể từ lúc bình thường hóa quan hệ (1991), hai nước đã làm được rất nhiều việc tốt. Trong đó có các cuộc hội thảo về lý luận giữa hai đảng, làm rõ con đường đi lên CNXH ở mỗi nước. Trong đó, yếu tố Hồ Chí Minh, tư tưởng Hồ Chí Minh vẫn chiếm một vị trí rất quan trọng trong giao lưu giữa những người cộng sản Việt Nam và những người cộng sản Trung Quốc. Tôi nghĩ, đấy là yếu tố rất là tốt, rất quan trọng.

- Ông đánh giá thế nào về chuyến thăm Trung Quốc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng?

Chuyến thăm Trung Quốc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là một chuyến thăm rất quan trọng bởi vì cũng đã mấy năm rồi, vì COVID-19 nên lãnh đạo cấp cao không thăm lẫn nhau được. Còn bình thường, kể từ lúc bình thường hóa quan hệ, hàng năm lãnh đạo cấp cao vẫn gặp nhau hoặc ở Hà Nội, hoặc ở Bắc Kinh. Bây giờ có điều kiện thì lãnh đạo hai nước gặp nhau nhằm thảo luận phương hướng trong thời gian tới. Điều này rất quan trọng.

Hai nước cần đạt được những nhận thức chung về nhiều vấn đề. Vậy cho nên, trong lúc này, khi Trung Quốc vừa Đại hội xong, hai nước có những ý tưởng mới, có thể trao đổi với nhau. Tôi nghĩ rằng, nếu những cam kết của Trung Quốc trong Đại hội vừa rồi được thực hiện thì cũng rất thuận lợi cho chúng ta và cũng thuận lợi cho khu vực nói chung. Cho nên, tôi hy vọng chuyến thăm này sẽ thành công, giúp cho mối quan hệ giữa hai nước tiến thêm được một bước mới.