22:34 22/11/2024
Thời sự quốc tế
Khi xung đột giữa Hamas và Israel bùng lên, mạng xã hội tràn ngập các video như phim khoa học viễn tưởng về các tên lửa đánh chặn phát sáng bay lên bầu trời đêm. Có nhiều bình luận nhận xét mọi thứ như “chiến tranh giữa các vì sao” và khi mô tả hệ thống phòng thủ Vòm Sắt.
Hệ thống phòng thủ tên lửa Iron Dome của Israel đánh chặn các cuộc tấn công. (Ảnh: Reuters)
Tuy nhiên, những gì thực sự đang diễn ra là một cuộc đấu tranh giữa các lực lượng công nghệ rất cao và công nghệ rất thấp, giữa các hệ thống tối tân của Israel và các tên lửa đơn giản tự chế. Và công nghệ cao của Israel có thể đang bị đặt vào một tình thế "dùng dao mổ trâu để giết ruồi" khó phát huy được hoàn toàn sức mạnh, thậm chí phản tác dụng.
Iron Dome (Vòm Sắt), do Rafael Advanced Defense Systems chế tạo, bắt đầu đánh chặn lần đầu tiên cách đây 10 năm. Công ty tuyên bố hệ thống này chặn được hơn 2.500 mục tiêu với tỷ lệ thành công hơn 90%.
Iron Dome bao gồm bộ radar phát hiện và theo dõi, trung tâm quản lý chiến đấu và kiểm soát vũ khí có người điều khiển và các đơn vị phóng tên lửa tự động. Các bộ phận được phân tán, cho phép Iron Dome có thể tác chiến trên một diện tích tối đa.
Radar phát hiện và theo dõi các mục tiêu mới đang phóng đến. Sau đó, hệ thống quản lý chiến đấu sẽ xác định xem mỗi vật phóng này có phải là mối đe dọa hay không và chỉ định một hoặc nhiều tên lửa đánh chặn. Mỗi bệ phóng mang 20 tên lửa Tamir nặng khoảng 200 pound (90 kg) mỗi quả và có tầm bắn trên 40 km, có giá từ 20.000 đến 100.000 USD.
Iron Dome bao gồm một bộ radar, quản lý chiến đấu và kiểm soát vũ khí, phóng tên lửa từ xa. (Ảnh: Forbes)
Iron Dome có hiệu quả không? Có, "phần lớn" các tên lửa do Hamas bắn gần đây đều bị đánh chặn. Tuy nhiên, một số vẫn vượt qua, với báo cáo 5 người Israel thiệt mạng và hàng chục người khác bị thương.
Trong khi hệ thống được Israel tin cậy - thậm chí là phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nó - quá đắt đỏ, thì các tên lửa ở phía bên kia ít tinh vi và rẻ tiền hơn, trong khi tầm bắn và độ chính xác ngày càng được cải thiện.
Qassam - tên lửa do Hamas chế tạo tại địa phương, thành phần chính tập trung ở phần thân, là một đoạn ống thép hoặc nhôm dài có các cánh được hàn vào. Ống chứa đầy nhiên liệu tên lửa được tạo ra bằng cách trộn phân bón với đường nấu chảy. Tên lửa gắn đầu đạn là thuốc nổ tự chế, thêm ngòi nổ.
Mỗi tên lửa thế này chỉ tốn vài trăm USD. Tên lửa Qassam không có hệ thống dẫn đường, được bắn từ một khung kim loại đơn giản, cũng được sản xuất địa phương. Phiên bản Qassam lớn nhất hiện nặng hơn 45 kg, tầm bắn xấp xỉ 32 km, đủ nhẹ để hai người đàn ông có thể phóng được.
Tầm bắn 7 loại tên lửa của lực lượng Hamas, trong đó loại có tầm bắn xa nhất (M-302) lên tới 200 km. (Nguồn: BBC)
Nhỏ hơn tên lửa đánh chặn rất nhiều, Qassam thường được phóng theo loạt. Độ chính xác của chúng không cao và chỉ có thể bắn theo hướng chung của mục tiêu, với việc đánh trúng giống như ăn may. Các đầu đạn thô gây sát thương ít hơn, nên tác dụng của chúng chủ yếu của chúng là lên tinh thần, phá hoại buộc các mục tiêu phải trú ẩn.
Ngoài Qassam, Hamas cũng có nguồn hạn chế tên lửa 122mm Grad, loại được bắn từ các bệ phóng loạt gắn trên xe tải Nga và các khí tài quân sự nhập khẩu khác. Chúng cũng được bắn riêng lẻ từ mặt đất chứ không phải từ các phương tiện.
Các tên lửa tầm trung của kho vũ khí Hamas, dựa trên thiết kế của Iran và Nga, có thể tiếp cận mục tiêu ở phạm vi xa 25 km, nhắm đến mục tiêu của Israel ở khu vực ngoại ô Tel Aviv. Các phiên bản của những vũ khí này được cho là được sản xuất bên trong Gaza.
Các tên lửa tầm xa nhất có thể bay xa hơn nhiều và có thể tấn công Tel Aviv, Jerusalem và sân bay Ben-Gurion. Chúng bao gồm M-75, một tên lửa sản xuất địa phương với công nghệ từ Iran và J-80, một tên lửa sản xuất địa phương khác được đặt theo tên chỉ huy quân sự nổi tiếng của Hamas chết trong cuộc không kích của Israel vào năm 2012.
Hamas tuyên bố rằng tên lửa phạm vi xa nhất của mình có phạm vi 250 km, có thể tấn công bất cứ đâu ở Israel.
Một phiên bản Qassam thô sơ. (Ảnh: Wikipedia)
Bất chấp khả năng giám sát của hệ thống Vòm Sắt từ Israel, các đội quân người Palestine ở Gaza đã có thể tích lũy một kho vũ khí tên lửa lớn với tầm bắn nâng cao, độ chính xác ngày càng được cải thiện và thực hiện các đợt bắn phá với số lượng lớn. Tình báo Israel ước tính rằng Hamas, Islamic Jihad và các nhóm quân người Palestine khác có khoảng 30.000 quả rocket và đạn cối được cất giữ ở Gaza.
Hôm 13/5, các quan chức Israel cho biết, Hamas bắn khoảng 1.800 quả rocket.
Số lượng rocket bắn mỗi ngày trong đợt giao tranh gần đây được đánh giá là chưa từng có, lên đến gần 500 quả trong 24 giờ. Và dù các nhà phân tích không loại trừ khả năng các vũ khí tốt nhất đã được sử dụng trước, trình độ của các đợt tấn công mới vẫn gây bất ngờ đáng kể.
Iron Dome phần lớn thành công trong việc ngăn chặn tên lửa Hamas gây thương vong nghiêm trọng. Nhưng bên cạnh việc chi phí đắt đỏ, nó cũng có một điểm yếu khác là "điểm bão hòa" không xác định được về số lượng tên lửa tối đa mà nó có thể đối phó cùng một lúc. Hiểu một cách đơn giản, tên lửa Hamas có thể "áp đảo" các tên lửa đánh chặn của Israel bằng số lượng. Điều đó đặc biệt giống với những gì đang diễn ra gần đây.
Ngoài ra, nguồn cung cấp tên lửa đánh chặn Tamir cũng hữu hạn, trong khi Hamas dự trữ hàng nghìn Qassam và các loại vũ khí khác. Đã thế, đôi khi Iron Dome còn phải phóng hai tên lửa chống lại một tên lửa để đảm bảo đánh chặn thành công. Nếu hệ thống phòng thủ này "hết đạn", chưa biết còn gì phía sau Vòm Sắt để ngăn chặn thương vong, ngoài việc thúc đẩy hành động quân sự.
Theo một nghiên cứu năm 2016, hiệu quả của Iron Dome thậm chí có thể là một điểm yếu chiến lược. Do các vụ tấn công của tên lửa Hamas gây ra thiệt hại rất ít, nên bất kỳ phản ứng quân sự nào của Israel đều được xem là không cân xứng và nặng tay. Số người chết ở Gaza do các cuộc không kích mới nhất của Israel đã được báo cáo là 35 người, hơn 200 người bị thương, cao hơn nhiều lần so với số thương vong ở Israel.
Nói chung, chỉ các biện pháp phòng thủ sẽ không đủ để ngăn chặn các cuộc tấn công, và việc phụ thuộc vào Iron Dome có nghĩa là nếu nó thất bại - sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng.