Dù không phải là ngày nghỉ lễ chính thức nhưng ngày Cá tháng tư vẫn rất phổ biến và được đón chào ở nhiều nơi trên thế giới do tính giải trí cao của nó. Cho đến nay, nguồn gốc chính xác của ngày Cá tháng Tư vẫn chưa được khẳng định, phổ biến nhất là giả thuyết liên quan đến vua Pháp Charles IX.
Ngày Cá tháng Tư hay Ngày Nói dối được cho là bắt nguồn từ nước Pháp, do vua Charles IX khởi xướng. Tuy nhiên, khái niệm Poisson d’avril (tiếng Pháp là Cá tháng Tư; tiếng Anh là April fools - sự ngớ ngẩn tháng Tư) lần đầu được nhắc đến bởi nhà thơ người Pháp Eloy d'Amerval (1455-1508).
Năm 1564, vua Charles IX quyết định cải cách niên lịch, đưa ngày tết truyền thống của nước Pháp từ cuối tháng 3 trở về ngày 1/1. Trước đó, người dân Pháp thường đón mừng năm mới trong khoảng thời gian từ 25/3 đến 1/4, thời điểm bắt đầu mùa xuân (vì 21/3 là ngày Xuân phân).
Vua Charles IX của Pháp ( Ảnh: Famous People)
Tuy nhiên, không phải ai cũng đón nhận hệ thống lịch mới của vua Charles. Thời điểm đó cũng chưa có nhiều phương tiện truyền tin nên một bộ phận người dân thôn quê Pháp vẫn ăn mừng năm mới theo hệ thống lịch cũ.
Điều này khiến những người cấp tiến không hài lòng và khái niệm "ngớ ngẩn" được đặt ra dành cho những kẻ vẫn ăn tết ngày 1/4. Ngày này cũng bị coi là tượng trưng cho sự sai lệch thông tin. Một số người lém lỉnh trêu đùa gọi ngày 1/4 năm đó là “ngày nói dối”. Cũng từ đó, cái tên “ngày nói dối” xuất hiện.
Trong khi đó, khái niệm Poission d’avril - Cá tháng Tư - lại có nguồn gốc khác. Nhà thơ d’Amerval gọi như vậy bởi tháng tư là tháng của cung Song Ngư với biểu tượng hai con cá quấn vào nhau.
Theo thời gian, trò đùa vào ngày 1/4 trở thành truyền thống và lan từ Pháp sang Anh và Scotland (thế kỷ 18). Người Anh và người Pháp đưa tục lệ nói dối sang các thuộc địa ở Bắc Mỹ. Từ đó, ngày Cá tháng Tư mang tính quốc tế, được chấp nhận ở nhiều nước.
Ngày Cá tháng Tư có ý nghĩa tốt đẹp bởi đây là ngày mọi người cùng đem lại niềm vui cho nhau thông qua những lời nói dối vô hại. Những lời nói dối sẽ được thoải mái nói ra, miễn là trò đùa không đi quá xa, chủ nhân của những câu nói dối này sẽ không bị trách phạt.
Ngày Cá tháng Tư, bạn có thể thoải mái trêu đùa bằng những lời nói dối vô hại.
Cả năm chỉ có một ngày chúng ta được tha hồ nói dối và trêu đùa mọi người nhằm mang lại tiếng cười và niềm vui cho cuộc sống.
Người dân ở mỗi quốc gia tiếp nhận truyền thống này theo những cách riêng để trêu gia đình và bạn bè.
Đất nước Mexico kỷ niệm Ngày Nói dối vào 28/12 - một thời khắc buồn trong lịch sử đất nước này vì đúng ngày đó, vua Herod ra lệnh thảm sát trẻ em vô tội. Vì thế, những trò trêu ghẹo chỉ mang tính chất nhẹ nhàng.
Ở Scotland có tới 2 ngày Cá tháng Tư. Ngày thứ hai đặc biệt dành để trêu ghẹo phần sau lưng của mỗi người nên được gọi là “Ngày vuốt đuôi”. Đây được coi là ngày phát sinh của trò đùa “Hãy đá tôi một phát”, và những người bị lừa được gọi là “gowk” (kẻ ngốc).
Ngày nay, ở Anh, những người bị lừa trong dịp 1/4 được gọi là “April Fools” - những kẻ ngốc tháng Tư. Theo nghiên cứu được nhà văn hóa dân gian Iona và Peter Opie thực hiện những năm 1950, ở Anh và các quốc gia có truyền thống bắt nguồn từ Vương quốc Anh (bao gồm Australia), các trò đùa chấm dứt vào buổi trưa. Những người đùa giỡn sau buổi trưa thì cũng tự mình thành "kẻ ngốc".
Còn tại Scotland, ngày 1/4 có tên gọi trùng với tên một loài chim cúc cu - April "Gowks" . Tên gọi ngày Cá tháng Tư dựa theo trò đùa cố gắng lén dán một con cá bằng giấy vào lưng "nạn nhân".
Người La Mã cổ đại đã từng có ngày lễ mang tên Hilaria để tôn vinh vị thần của sự phục sinh Attis. Cái tên Hilaria nghe rất giống từ hilarity (vui nhộn) của tiếng Anh. Lễ Hilaria hiện nay vẫn được lưu giữ phần nào dưới tên "Ngày Cười của La Mã".
Ở Ba Tư cũng có một ngày nghỉ với chủ đề tương tự, được biết đến với tên gọi Sizdahbedar. Vào ngày này (thường trúng vào 1/4), người Iran cũng trêu chọc nhau bằng các trò chơi khăm vui nhộn.