Trọng lượng rác thải nhựa sẽ vượt cá ở đại dương vào năm 2050

Gần đây, một nghiên cứu về sự hiện diện của ô nhiễm nhựa trong hải sản được dùng làm thực phẩm do Đại học Hull ở Vương quốc Anh và Trường Y Hull York công bố cho thấy, trong số các loại hải sản, trai, sò và sò điệp có mức ô nhiễm vi nhựa cao nhất.

Vượt quá trọng lượng cá biển vào 2050

Ước tính có 11 triệu tấn nhựa đổ ra đại dương mỗi năm, dự kiến ​​lượng nhựa này sẽ tăng gấp 3 trong vòng 20 năm tới, đạt 29 triệu tấn mỗi năm, tương đương 50 kg rác thải nhựa trên mỗi mét bờ biển trên thế giới.

Đến năm 2040, lượng nhựa tích lũy trong đại dương có thể lên tới 600 triệu tấn, tương đương với trọng lượng của hơn 3 triệu con cá voi xanh.

Một số mô hình dự đoán rằng vào năm 2050, trọng lượng của rác thải nhựa sẽ vượt quá trọng lượng của cá trong đại dương. Các hệ sinh thái biển trên khắp thế giới đã, đang và sẽ bị tàn phá bởi rác thải nhựa.

Ngoài ra, sự gia tăng của việc sử dụng hoặc vứt bỏ khẩu trang, thiết bị bảo hộ cá nhân và đồ đựng dùng một lần trong thời kỳ đại dịch COVID-19 có thể làm cho vấn đề ô nhiễm nhựa đại dương trở nên tồi tệ hơn.

Để đảo ngược xu hướng này, các nhà khoa học cho rằng cần phải cải cách hoàn toàn hệ thống quản lý chất thải hiện tại đang khá manh mún.

 

 Các giải pháp tiếp tục xuất hiện

Trong năm năm qua, số lượng các bên tự nguyện vận động để giải quyết ô nhiễm nhựa và số lượng các quy định quốc gia có liên quan đã tăng hơn gấp đôi.

Năm 2017, Trung Quốc ban hành "Kế hoạch thực hiện về việc thúc đẩy cải cách hệ thống quản lý nhập khẩu chất thải rắn để cấm nhập rác thải nước ngoài". Năm ngoái, Trung Quốc cũng đề xuất giảm tiêu thụ các sản phẩm nhựa dùng một lần và thúc đẩy các sản phẩm thay thế vào cuối năm 2022.

Theo dữ liệu từ Chương trình Môi trường Liên hợp quốc, tính đến năm 2018, 99 quốc gia đã đưa ra các quy định và biện pháp hạn chế việc sử dụng túi nhựa ở các quốc gia hoặc khu vực, bao gồm lệnh cấm “nghiêm ngặt nhất thế giới” đối với chất dẻo do chính phủ Kenya thực hiện vào tháng 8 năm 2017. Việc sản xuất và sử dụng tất cả các túi nhựa bán lẻ đều bị cấm.

Vào tháng 10 năm 2018, Quỹ Allen MacArthur và Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) đã khởi động sáng kiến ​​"Cam kết toàn cầu về kinh tế nhựa mới", hứa hẹn sẽ đoàn kết các công ty, chính phủ và các tổ chức khác theo một tầm nhìn và mục tiêu chung, cố gắng thúc đẩy hiện thực hóa một nền kinh tế nhựa tái chế tuần hoàn bền vững hơn từ nguồn. Đến nay, hơn 500 tổ chức đã ký kết sáng kiến ​​này.

Vào năm 2019, chính phủ của 187 quốc gia, không bao gồm Hoa Kỳ, đã thực hiện một bước quan trọng nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng rác thải nhựa - đồng ý hạn chế buôn bán rác thải nhựa theo Công ước Basel nhằm hạn chế sự di chuyển xuyên biên giới của rác thải nguy hại và giải quyết toàn cầu thách thức ô nhiễm nhựa.

Vào 18/12/2020, Mỹ thông qua "Đạo luật Save Our Oceans 2.0". Dự luật tập trung vào rác thải nhựa trên biển, cam kết chính thức hóa nhiều chính sách và biện pháp hiện hành để giảm ô nhiễm nhựa, đồng thời nhấn mạnh việc tiếp tục nghiên cứu về vai trò của nhựa trong đại dương và các chiến lược ngăn ngừa ô nhiễm liên tục.

 

Các chính sách hiện hành còn nhiều bất cập

Mặc dù các nỗ lực kiểm soát ô nhiễm đang được tiến hành, nhưng làn sóng ô nhiễm nhựa vẫn chưa được xoa dịu. Do mức độ cấp bách của thách thức do rác thải nhựa gây ra và quy mô lớn của nó, cũng như nhu cầu mở rộng các nỗ lực hiện tại, thế giới đang kêu gọi một cách tiếp cận mới và tham vọng hơn.

Theo các báo cáo gần đây từ Boston Consulting Group và tạp chí Scientific American, các chuyên gia tin rằng các biện pháp tự nguyện của một hoặc một số quốc gia không thể thúc đẩy những thay đổi hệ thống cần thiết để kiểm soát ô nhiễm nhựa.

Hơn nữa, nhiều chính sách hiện hành không nhắm vào nguồn thực sự của việc gây ra ô nhiễm nhựa. Ví dụ, các quốc gia quy định hai phần ba (2/3) các mặt hàng nhựa chỉ kiểm soát túi nhựa dùng một lần, nhưng trong hoạt động dọn dẹp bãi biển, túi nhựa dùng một lần chỉ chiếm 7% trong số các loại rác thải nhựa được tìm thấy.

Đồng thời, việc thiếu dữ liệu cơ sở toàn cầu, quốc gia và thương mại về chất thải nhựa hạn chế khả năng của tất cả các bên trong việc giám sát tiến độ và đánh giá hiệu quả của các biện pháp hiện tại. Hiện tại, chỉ có 39% quốc gia báo cáo công khai dữ liệu rác.

Ngoài ra, các khu vực trọng điểm thiếu khả năng quản lý chất thải cơ bản. Người ta ước tính chỉ 1/3 trong số 20 quốc gia rò rỉ nhựa hàng đầu trên thế giới quản lý chất dẻo đúng cách. Những nỗ lực tập trung của các quốc gia này là một biện pháp quan trọng để hạn chế việc thải nhựa quy mô lớn ra đại dương, nhưng vẫn còn rất xa so với mục tiêu quản lý môi trường.

 

Toàn cầu cần thỏa thuận để giải quyết vấn đề rác thải nhựa

Ô nhiễm nhựa là một trong những vấn đề môi trường quốc tế quan trọng nhất trên thế giới hiện nay. Giải quyết cuộc khủng hoảng ô nhiễm nhựa nằm ngoài khả năng của bất kỳ quốc gia, khu vực hay cơ quan nào và chắc chắn sẽ cần sự hưởng ứng của cộng đồng quốc tế.

Tuy nhiên, một đánh giá chuyên sâu của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc đã xác nhận rằng hiện tại "không có thỏa thuận toàn cầu cụ thể để ngăn chặn rác thải nhựa trên biển và vi nhựa, cũng như không cung cấp một phương pháp toàn diện để quản lý vòng đời của nhựa". May mắn thay, các nỗ lực toàn cầu vẫn đang tiếp tục.

Theo tạp chí Scientific American, Mạng lưới Lãnh đạo Nhựa Hàng hải, bao gồm hơn 70 thành viên, là một tổ chức chuyên giải quyết cuộc khủng hoảng nhựa tại bãi rác Đại Tây Dương. Liên minh cam kết đẩy nhanh tiến độ đạt được " Thỏa thuận Paris" để kiểm soát ô nhiễm nhựa.

Vào tháng 10 năm ngoái, 29 công ty quốc tế, bao gồm H&M, Mars, Nestlé, Pepsi, Coca-Cola, Starbucks và Unilever, đã ban hành một tuyên bố có tên "Phương án kinh doanh của Hiệp ước ô nhiễm nhựa của Liên hợp quốc", kêu gọi thành lập Hiệp ước về ô nhiễm nhựa của Liên hợp quốc.

Tuyên bố kêu gọi chính phủ của tất cả các quốc gia đàm phán và đạt được thỏa thuận về một hiệp định ô nhiễm nhựa toàn cầu mới, nói rằng “thời gian không chờ đợi chúng ta” trong việc xử lý ô nhiễm nhựa.

Dự kiến, các cuộc đàm phán về tiến bộ của hiệp ước này sẽ được tổ chức tại kỳ họp thứ năm của Hội đồng Môi trường Liên hợp quốc sẽ được tổ chức trong năm nay.

Một hiệp ước toàn cầu sẽ tạo ra toàn cầu hóa và Christian Kloss, người đứng đầu hoạt động thị trường quốc tế tại WWF, cho biết, "Trong vài năm qua, chúng tôi nhận thấy ngày càng có nhiều lời kêu gọi từ công chúng hành động về ô nhiễm nhựa. Một số chính phủ và ngành công nghiệp đã bắt đầu thực hiện các biện pháp tự nguyện về vấn đề này, nhưng điều này đòi hỏi sự phối hợp tốt hơn nữa".

"Mặc dù các công ty có trách nhiệm rõ ràng là phải giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa trong chuỗi cung ứng của chính họ, nhưng những thay đổi mang tính hệ thống rộng hơn là điều cần thiết" - chuyên gia này nói thêm.

Cơ quan Điều tra Môi trường Anh tuyên bố rằng hiện nay cần phải thông qua một thỏa thuận toàn cầu mới có tính ràng buộc pháp lý về ô nhiễm nhựa để lấp đầy khoảng trống lập pháp và hiện thực hóa mong muốn kiểm soát ô nhiễm. Thỏa thuận này có khả năng giải quyết cơ bản vấn đề bằng cách hạn chế sản xuất nhựa, từ đó mới có thể cơ bản giải quyết được vấn đề ô nhiễm môi trường biển do chất dẻo, chất thải nhựa gây ra.