Trái phiếu doanh nghiệp được phát hành ồ ạt

Theo báo cáo của Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA), từ đầu năm đến nay có 8 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp ra công chúng với tổng giá trị đạt 5.509 tỷ đồng và 26 đợt phát hành riêng lẻ với tổng giá trị 22.185 tỷ đồng. Riêng trong tháng 2 có 1 đợt phát hành trái phiếu ra công chúng và 4 đợt phát hành trái phiếu riêng lẻ riêng lẻ với tổng giá trị đạt 1.800 tỷ đồng.

Việc phát hành ồ ạt trái phiếu doanh nghiệp "ba không" nếu không được chấn chỉnh có thể dẫn đến mất khả năng chi trả, gây hệ luỵ cho nền kinh tế.

Nhóm doanh nghiệp bất động sản dẫn đầu về giá trị phát hành trái phiếu với 15.520 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 56%. Trong đó, trái phiếu có kỳ hạn từ 1 - 3 năm là 9.313 tỷ đồng, chiếm 60%. Nhóm xây dựng đứng ở vị trí thứ 2 với 7.930 tỷ đồng, chiếm 28,6% tổng giá trị phát hành.

Tập đoàn I.P.A, Chứng khoán Thành Công và DRH Holdings là những cái tên đáng chú ý trong lĩnh vực phát hành trái phiếu. Cụ thể, Hội đồng quản trị Tập đoàn I.P.A mới đây đã thông qua phương án phát hành riêng lẻ tối đa 1.000 tỷ đồng trái phiếu không chuyển đổi, không kèm chứng quyền, không đảm bảo bằng tài sản trong 2022. Trái phiếu có kỳ hạn 3 năm với lãi suất cố định là 9, 5%/năm nhằm thực hiện các dự án đầu tư và các hoạt động kinh doanh.

Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Chứng khoán Thành Công cũng đã phê duyệt phương án phát hành 200 tỷ đồng trái phiếu không chuyển đổi, không kèm chứng quyền, có tài sản đảm bảo với kỳ hạn 1 năm, lãi suất 10%/năm nhằm tài trợ cho các giao dịch cho vay ký quỹ, đầu tư.

Trong khi đó, Hội đồng quản trị DRH Holdings đã phê duyệt phương án phát hành 400 tỷ đồng trái phiếu riêng lẻ không chuyển đổi, không kèm chứng quyền, có đảm bảo bằng tài sản trong quý I/2022.

Trong lĩnh vực xây dựng, Công ty cổ phần Đầu tư Xây đựng Tường Khải và Công ty cổ phần Xây dựng Minh Trường Phú là hai doanh nghiệp đáng chú ý nhất với khối lượng phát hành lần lượt là 2.990 tỷ đồng và 2.950 tỷ đồng.

Trước đó, năm 2021 có tổng cộng 964 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong nước với tổng giá trị đạt 595 nghìn tỷ đồng, trong đó có 937 đợt phát hành riêng lẻ và 23 đợt phát hành ra công chúng, 4 đợt phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế tổng giá trị 1.425 tỷ USD.

Trong đó, nhóm ngân hàng thương mại hiện dẫn đầu về giá trị phát hành với tổng khối lượng phát hành 223,01 nghìn tỷ đồng, có 55,3 nghìn tỷ đồng trái phiếu tăng vốn cấp 2, chiếm 25%, 73% trái phiếu phát hành kỳ hạn ngắn 2 - 4 năm. Một số ngân hàng có khối lượng phát hành đáng chú ý trong năm như Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng 17.030 tỷ đồng, Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội 13.350 tỷ đồng.

Kế đến là nhóm bất động sản với tổng giá trị phát hành đạt 214,44 nghìn tỷ đồng, chiếm 36%. Khoảng 29% giá trị trái phiếu phát hành không có tài sản bảo đảm hoặc bảo đảm bằng cổ phiếu. Lãi suất phát hành giao động trong khoảng 5 - 13% một năm.

Đáng chú ý, 29% khối lượng trái phiếu phát hành không có tài sản bảo đảm, hoặc chỉ bảo đảm bằng cổ phiếu, tỷ lệ này đã tăng khoảng 4 - 5% trong nửa cuối năm 2021 khi diễn biến giá cổ phiếu bất động sản tương đối thuận lợi cho việc thế chấp.

62% nhà đầu tư sơ cấp vẫn là tổ chức tín dụng và công ty chứng khoán, và được phân phối lại trên thị trường thứ cấp cho các nhà đầu tư cá nhân, tuy nhiên, ¾ trái phiếu lưu hành trên thị trường là của doanh nghiệp không niêm yết, với chỉ số tài chính không được công bố rộng rãi, tiềm ẩn nhiều rủi ro cho nhà đầu tư, khi tỷ lệ đòn bẩy của toàn ngành có xu hướng tăng trong nửa cuối 2021.

243 doanh nghiệp phát hành lần đầu trong năm 2021, với khối lượng phát hành chiếm 40%. Trên 60% trong số đó là doanh nghiệp bất động sản và xây dựng, tăng mạnh so với năm 2020, trong khi giảm ở hầu hết các nhóm ngành còn lại.

Các doanh nghiệp phát hành lần đầu với khối lượng lớn chủ yếu nhóm bất động sản nhà ở (điển hình gồm: các công ty thuộc nhóm Masterise Group huy động vốn đầu tư dự án Khu đô thị Sài Gòn Bình An xấp xỉ 15.500 tỷ đồng, nhóm công ty Sun Valley, Bách Hưng Vương, Wealth Power xấp xỉ 9.420 tỷ đồng, Công ty Đầu tư xây dựng Vạn Trường Phát xấp xỉ 6.000 tỷ đồng đầu tư Khu đô thị Việt Phát.

Một số doanh nghiệp bất động sản phát hành trái phiếu riêng lẻ lãi suất trên 12% năm như: Công ty Bất động sản Phát Đạt, Công ty cổ phần Tập đoàn APEC Group… Theo báo cáo, trong năm 2021, Công ty Phát Đạt đã phát hành 9 đợt trái phiếu với tổng giá trị 2.305 tỷ đồng. Hầu hết các lô trái phiếu có lãi suất 12 - 13%/năm đáo hạn năm 2023.

Mục đích phát hành nhằm tài trợ vốn cho dự án phân khu 2, quy mô 36,09 ha, phân khu 4, quy mô 34,16 ha, phân khu 9 quy mô 45,98 ha thuộc Khu đô thị du lịch sinh thái Nhơn Hội (Bình Định); Dự án Trung tâm thương mại, căn hộ cao cấp Astral City quy mô 3,73 ha tại tỉnh Bình Dương và dự án Hạ tầng kỹ thuật nội bộ khu I - Khu Cổ Đại quy mô 84,1 ha thuộc quận 9, TP.HCM.

Tập đoàn Apec Group là cái tên gây chú ý khi phát hành trái phiếu lãi suất lên đến 13%/năm. Apec Group cho biết lãi suất của trái phiếu do công ty này phát hành ổn định trong thời gian từ 1-5 năm và cao hơn so với kênh ngân hàng truyền thống.

Apec Group đang triển khai hàng loạt dự án khách sạn 5 sao trên cả nước như APEC Mandala Wyndham Phú Yên, APEC Mandala Wyndham Hải Dương, APEC Mandala Wyndham Mũi Né... Tuy nhiên, doanh nghiệp này từng bị phạt vì phát hành "chui" hơn 500 tỷ đồng trái phiếu.