Thu hồi tài sản tham nhũng vẫn là hạn chế trong công tác phòng chống tham nhũng

Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong vừa ký văn bản trả lời kiến nghị của cử tri gửi sau kỳ họp thứ 4 và kỳ họp bất thường lần thứ 2, Quốc hội khóa XV.

Trong đó, cử tri tỉnh Bình Phước đề nghị Chính phủ nghiên cứu biện pháp thu hồi tài sản phạm tội trong các vụ án tham nhũng, kinh tế để đảm bảo tính răn đe của pháp luật. Cử tri cũng không đồng tình đề xuất khắc phục hậu quả bằng tiền mặt để giảm án hình sự trong xét xử các vụ án tham nhũng, kinh tế.

Trả lời cử tri, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong nêu rõ: "Mặc dù kết quả thu hồi tài sản đạt năm sau cao hơn năm trước, song việc thu hồi tài sản do tham nhũng vẫn là một trong những hạn chế của công tác phòng, chống tham nhũng của nước ta hiện nay".

Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong.

Theo Tổng Thanh tra Chính phủ, nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là do số tiền thu hồi rất lớn, những người phải thi hành án không có tài sản hoặc tài sản đảm bảo giá trị thấp; tình trạng pháp lý của tài sản chưa rõ ràng; vướng mắc trong cơ chế, thể chế trong việc xử lý tài sản. Trong một số vụ án vẫn xảy ra trường hợp đối tượng bỏ trốn, việc tương trợ tư pháp còn gặp nhiều khó khăn...

Để khắc phục tình trạng trên, nâng cao tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng, ông Đoàn Hồng Phong cho rằng, các cơ quan chức năng cần tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong công tác phòng, chống tham nhũng nói chung và công tác thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế nói riêng để phát hiện, chấn chỉnh, xử lý nghiêm các trường hợp sai phạm liên quan đến công tác thu hồi tài sản, nhất là việc thẩm định giá, bán đấu giá tài sản trong thi hành án.

Cùng với đó, Tổng Thanh tra Chính phủ cho rằng cần tăng cường phối hợp, tích cực chủ động hơn nữa trong công tác thu hồi tài sản, nhất là việc kê biên, phong tỏa, tạm giữ phục vụ cho việc tổ chức thi hành án, thu hồi tối đa tài sản công bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án tham nhũng, kinh tế.

Lãnh đạo Thanh tra Chính phủ kiến nghị, tăng cường hợp tác quốc tế để thu hồi tài sản tham nhũng trong tố tụng hình sự; tiếp nhận xử lý yêu cầu tương trợ tư pháp hình sự của nước ngoài về thu hồi tài sản tham nhũng và đề nghị nước ngoài thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp hình sự về thu hồi tài sản tham nhũng của Việt Nam.

"Xử lý dứt điểm thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế còn tồn đọng, kéo dài. Kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của các cá nhân liên quan trong việc chậm thi hành một số bản án có điều kiện thi hành; việc tổ chức bán đấu giá nhiều tài sản bị mất giá (so với giá thị trường); nếu có dấu hiệu vi phạm phải xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật", Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong nhấn mạnh.

Cũng theo Thanh tra Chính phủ, Thủ tướng đã ban hành quyết định phê duyệt "Đề án xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập", đây là cơ sở dữ liệu quan trọng trong phòng, chống tham nhũng nói chung và việc thu hồi sản tham nhũng nói riêng.

Trả lời về đề xuất khắc phục hậu quả bằng tiền mặt để giảm án hình sự trong xét xử các vụ án tham nhũng, kinh tế, ông Đoàn Hồng Phong cho biết, điều này được pháp luật quy định tại điểm b, khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự: "Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả" là một trong những tình tiết để giảm trách nhiệm hình sự.

Hoặc tại điểm c, khoản 3 và khoản 4 Điều 40 của Bộ luật Hình sự quy định, người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn… thì hình phạt tử hình được chuyển thành tù chung thân.

Tổng Thanh tra Chính phủ cho biết, những năm qua nhiều biện pháp thu hồi tài sản đã được áp dụng. Cùng với việc phát hiện, xử lý nghiêm các vụ việc, vụ án tham nhũng, kinh tế, các cơ quan chức năng đã chú trọng xác minh, áp dụng các biện pháp kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản của các đối tượng tội phạm tham nhũng ngay từ giai đoạn điều tra, không để tẩu tán, hợp pháp hóa tài sản tham nhũng. Đồng thời khuyến khích người phạm tội tự nguyện giao nộp tài sản tham nhũng, khắc phục hậu quả, thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra cho Nhà nước.

Luật Phòng chống tham nhũng năm 2018 quy định rõ tài sản tham nhũng phải được thu hồi, tịch thu cho Nhà nước hoặc trả lại cho chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp. Luật coi việc thu hồi tài sản tham nhũng là một trong những tiêu chí đánh giá công tác phòng, chống tham nhũng.

Luật Phòng chống tham nhũng cũng quy định hợp tác quốc tế về thu hồi tài sản tham nhũng. VKSND Tối cao là cơ quan Trung ương về hợp tác quốc tế thu hồi tài sản tham nhũng trong tố tụng hình sự; tiếp nhận, xử lý yêu cầu tương trợ tư pháp hình sự của nước ngoài về thu hồi tài sản tham nhũng và đề nghị nước ngoài thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp hình sự về lĩnh vực này.